Η στένωση των νεφρικών αρτηριών θεωρείται σημαντική όταν ξεπερνά το 60% του αυλού του αγγείου. Η συχνότερη αιτία είναι η αθηροσκλήρωση, για αυτό και εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες, στους καπνιστές, σε ασθενείς με υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη και στεφανιαία νόσο. Λιγότερο συχνές αιτίες στένωσης νεφρικών αρτηριών είναι η ινομυώδης δυσπλασία και η αρτηρίτιδα. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η στένωση αφορά μία από τις δύο νεφρικές αρτηρίες.
Υπάρχουν κλινικές καταστάσεις που θέτουν την υποψία. Η σημαντικότερη συννοσηρότητα που εμφανίζεται σε αυτούς τους ασθενείς είναι η αρτηριακή υπέρταση και μάλιστα παρουσιάζεται δυσκολία στη ρύθμισή της. Συγκεκριμένα, η υποψία της στένωσης τίθεται σε ασθενείς που εμφανίζουν υπέρταση σε ηλικία κάτω των 30 ετών, ή σε ηλικία άνω των 55 ετών με συνοδό νεφρική ή καρδιακή δυσλειτουργία. Επιπλέον, η υποψία τίθεται σε περίπτωση ανθεκτικής υπέρτασης ή ξαφνικής απορρύθμισης της υπέρτασης, σε ασθενείς με οξεία δύσπνοια ή επεισόδια αύξησης της αρτηριακής πίεσης που συνοδεύονται με βλάβη οργάνων-στόχων της υπέρτασης, καθώς και σε ασθενείς με επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας ύστερα από λήψη συγκεκριμένης κατηγορίας αντιυπερτασικών φαρμάκων (αναστολείς του άξονα ρενίνης/αγγειοτενσίνης).
Η διάγνωση τίθεται από την υπερηχογραφία ροής, που αποτελεί την εξέταση εκλογής, με υψηλή ευαισθησία και ειδικότητα για τη διάγνωση της νόσου. Συμπληρωματικά χρησιμοποιούνται η αξονική και η μαγνητική αγγειογραφία, ιδίως στην περίπτωση που απαιτείται επιβεβαίωση της διάγνωσης ή σχεδιασμός επαναγγείωσης.
Η θεραπεία της στένωσης των νεφρικών αρτηριών ενδείκνυται σε συγκεκριμένες μόνο περιπτώσεις. Γενικώς δεν συνιστάται η επαναγγείωση σε κάθε στένωση αθηρωματικής αιτιολογίας. Η αγγειοπλαστική με stent μπορεί να εφαρμοστεί σε επιλεγμένους ασθενείς με αθηρωματική στένωση, στους οποίους η στένωση συνοδεύεται από αρρύθμιστη υπέρταση, επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας, υποτροπιάζουσα συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια ή επεισόδια πνευμονικού οιδήματος. Σε νεαρές υπερτασικές γυναίκες με ινομυώδη δυσπλασία των νεφρικών αρτηριών, η αντιμετώπιση γίνεται με αγγειοπλαστική με μπαλόνι μόνο και ποτέ με τη χρήση stent. Αυτό όμως που πάντοτε συστήνεται σε κάθε περίπτωση είναι η φαρμακευτική θεραπεία των συννοσηροτήτων, όπως είναι η αρτηριακή υπέρταση και η συνοδός αθηροσκλήρωση. Ο στόχος της θεραπείας είναι η πρόληψη επιδείνωσης της νεφρικής λειτουργίας και η μείωση της επίπτωσης των καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Σε κάθε περίπτωση, η προσέγγιση είναι εξατομικευμένη, με στόχο την επίτευξη του μέγιστου οφέλους για τον ασθενή.
Ο Κώστας Τσιούφης είναι καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ – Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών
