Είναι πλέον δεδομένο ότι η παχυσαρκία αποτελεί τη σύγχρονη πανδημία του 21ου αιώνα, με παγκόσμια επίπτωση. Υπολογίζεται ότι 2.1 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως εμφανίζουν υπέρβαρο ή παχυσαρκία, δηλαδή δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) ≥ 25 kg/m2, ενώ το 2050 ο αριθμός αυτών αναμένεται να ξεπεράσει τα 3.8 δισεκατομμύρια. Στη χώρα μας η κατάσταση δε διαφέρει, καθώς 6 στους 10 ενήλικες έχουν ΔΜΣ ≥ 25 kg/m2, ενώ το 27% του ενήλικου πληθυσμού εμφανίζει παχυσαρκία, με ΔΜΣ ≥ 30 kg/m2, σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα δεδομένα της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Παχυσαρκίας (World Obesity Federation).
Είναι σαφές πως η παχυσαρκία δε θα πρέπει να λογίζεται ως μία αισθητική διαταραχή, αλλά ως ένα πολυσυστηματικό νόσημα, με δυσμενή επίδραση στο καρδιαγγειακό σύστημα. Η καρδιακή ανεπάρκεια, η στεφανιαία νόσος, η αρτηριακή υπέρταση, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι βασικά καρδιαγγειακά νοσήματα άμεσα και άρρηκτα συνδεδεμένα με την παχυσαρκία. Αυτό αποκτά ιδιαίτερη αξία, αν αναλογιστεί κανείς πως η καρδιαγγειακή νόσος αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως. Υπολογίζεται, δε, ότι περίπου το 5% των καρδιαγγειακών θανάτων αποδίδονται αποκλειστικά στην παχυσαρκία, ανεξάρτητα από την παρουσία άλλων προδιαθεσικών παραγόντων, όπως κάπνισμα, αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης ή δυσλιπιδαιμία.
Πέραν του αυξημένου κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου και καρδιαγγειακού θανάτου, τελικά η παχυσαρκία συσχετίζεται με μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης του ατόμου. Για παράδειγμα, άνδρας με ΔΜΣ μεγαλύτερο από 40 kg/m2 αναμένεται να βιώσει μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης του κατά 9 έτη, ενώ γυναίκα με ΔΜΣ μεγαλύτερο από 40 kg/m2 μείωση σχεδόν κατά 8 έτη. Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς ότι το πραγματικό «κόστος» του να ζει κανείς με αυξημένο ΔΜΣ είναι τεράστιο, με πολλαπλές προεκτάσεις στην υγεία και την ποιότητα ζωής του ατόμου.
Οι υγιεινοδιαιτητικές παρεμβάσεις, βάσει συστάσεων από αρμόδιους επαγγελματίες υγείας, θα πρέπει να αποτελούν πάντοτε τη βάση στη θεραπευτική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Δυστυχώς μεγάλο ποσοστό ατόμων που ζουν με παχυσαρκία αντιμετωπίζουν συναισθήματα όπως απογοήτευση και θυμό, όταν το όφελος των παρεμβάσεων αυτών στο σωματικό τους βάρος είναι μικρό, ενώ συχνά οδηγούνται σε εγκατάλειψη αυτών των θεραπευτικών παρεμβάσεων, με αποτέλεσμα την επαναπρόσληψη του απωλεσθέντος βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν δεδομένα που υποστηρίζουν ότι μόνο σημαντική απώλεια βάρους, μεγαλύτερη του 10%, μέσω υγιεινοδιαιτητικής παρέμβασης, μπορεί να προσφέρει ουσιαστικό καρδιαγγειακό όφελος για το άτομο που ζει με παχυσαρκία, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν συνοδά νοσήματα που αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, όπως σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, αρτηριακή υπέρταση και δυσλιπιδαιμία.
Σε αυτό το πλαίσιο, η φαρμακολογική θεραπεία έναντι της παχυσαρκίας λογίζεται ως μία πραγματική επανάσταση στον τομέα της ιατρικής επιστήμης. Οι αγωνιστές του υποδοχέα του γλυκαγονόμορφου πεπτιδίου-1 (GLP-1) αποτελούν μία από τις πιο καινοτόμες και πρωτοποριακές θεραπείες των τελευταίων ετών, παρέχοντας σημαντική μείωση σωματικού βάρους σε άτομα που ζουν με παχυσαρκία, πάντοτε σε συνδυασμό με υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση. Πέραν της επαγόμενης μείωσης του σωματικού βάρους, παρέχουν μία σειρά από πολλαπλά καρδιο-μεταβολικά οφέλη, όπως βελτίωση των επιπέδων γλυκόζης αίματος, μείωση της αρτηριακής πίεσης, βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ. Σχετικές μελέτες υποδεικνύουν πως τα φάρμακα αυτής της κατηγορίας εξασκούν ισχυρό καρδιαγγειακό όφελος, με μηχανισμούς που δεν περιορίζονται στην απώλεια βάρους. Μάλιστα, η σεμαγλουτίδη 2.4 mg (Wegovy®) είναι το πρώτο φάρμακο της κατηγορίας με ένδειξη στη θεραπεία της παχυσαρκίας, το οποίο θα πρέπει να προκρίνεται ως επιλογή σε άτομα με συνοδό καρδιαγγειακή νόσο, καθώς φάνηκε σε μεγάλη μελέτη στο σχετικό πληθυσμό ότι μειώνει κατά 20% τον κίνδυνο εμφάνισης ενός νέο καρδιαγγειακού συμβάματος και κατά 19% τον κίνδυνο θανάτου από οποιαδήποτε αιτία. Συγχρόνως, το εν λόγω φάρμακο, όπως τεκμηριώθηκε σε άλλες σχετικές μελέτες, αυξάνει την ανοχή στην άσκηση και βελτιώνει την ποιότητα ζωής ατόμων με παχυσαρκία και συνοδό καρδιακή ανεπάρκεια.
Βάσει των ανωτέρω, οι οδηγίες των σχετικών ιατρικών εταιρειών σε ευρωπαϊκό, αλλά και παγκόσμιο επίπεδο, προκρίνουν τη χρήση των φαρμάκων της κατηγορίας για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, με ιδιαίτερη έμφαση στα άτομα που έχουν συνοδά νοσήματα και διατρέχουν αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Είναι ευνόητο ότι η χορήγηση τους θα πρέπει να γίνεται πάντοτε κατόπιν ενδελεχούς ιατρικής εκτίμησης και σύστασης, ενώ δε θα πρέπει να αμελείται η υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση, εξατομικευμένα με βάση τις ανάγκες και τις προτιμήσεις του ατόμου.
**Δημήτριος Πατουλιάς, Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας, τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, National SCOPE Fellow (World Obesity Federation), National Clinical Fellow of the European Association for the Study of Obesity (EASO), μέλος της ομάδας εργασίας Διαβήτη & Παχυσαρκίας της European Federation of Internal Medicine (EFIM), συνεργάτης Ιατρικού Διαβαλκανικού Κέντρο Θεσσαλονίκης.
To άρθρο Παχυσαρκία: Ένας «σιωπηλός» εχθρός για την καρδιά δημοσιεύτηκε στο NewsIT .
