Στη νέα της δουλειά, η Θεοδώρα αναλαμβάνει διπλό ρόλο στον Μισάνθρωπο του Μολιέρου: ερμηνεύτρια και μεταφράστρια. Η διαδικασία της μετάφρασης τής επέτρεψε να γνωρίσει καλύτερα το ύφος και το χιούμορ του 17ου αιώνα και να τα αποδώσει στη σύγχρονη γλώσσα. Στη σκηνή υποδύεται την Αρσινόη, έναν χαρακτήρα με έντονες αντιφάσεις, που αποτέλεσε για εκείνη αφορμή ενσυναίσθησης και προσωπικής διερεύνησης. Με την παράσταση και την ίδρυση της θεατρικής ομάδας Aether, μιλά για τις προκλήσεις της μετάφρασης και τα μαθήματα που της πρόσφερε ο ρόλος.
Πώς σας επηρέασε η σκηνοθετική ματιά του Γιάννη Μπουραζάνα; Υπήρξε κάποια οδηγία του που σας ξεκλείδωσε;
Με επηρέασε κυρίως γιατί αντιμετώπισε τον Μισάνθρωπο όχι ως σάτιρα χαρακτήρων, αλλά ως έναν κόσμο βαθιά ανθρώπινης ευαλωτότητας. Αυτό με βοήθησε να δω την Αρσινόη όχι ως «κακεντρεχή πουριτανή», αλλά ως μια γυναίκα που κρύβει την ανάγκη της για αγάπη πίσω από αυστηρότητα και ηθικολογία. Η οδηγία που με ξεκλείδωσε ήταν η πρόσκλησή του να ψάξω το σημείο όπου η αυστηρότητα της Αρσινόης σπάει για ένα δευτερόλεπτο και φαίνεται ο πόνος της. Αυτό το μικρό «ρήγμα» άλλαξε την προσέγγισή μου: έδωσε στον ρόλο βάθος, τρυφερότητα και μια ανθρώπινη διάσταση που δεν είχα αρχικά τολμήσει να της δώσω.
Ποια φράση ή η σκηνή του έργου αγαπάτε περισσότερο και γιατί;
Η σκηνή όπου ο Φιλέντ λέει στον Αλσέστ πως, ναι, ο κόσμος θα έπρεπε ίσως να είναι φτιαγμένος αλλιώς, αλλά αν ήταν τέλειος οι αρετές των ανθρώπων θα έχαναν τη σημασία τους, είναι για μένα η πιο βαθιά στιγμή του έργου. Αυτή η φράση του Φιλέντ λειτουργεί σαν ένα είδος ηθικού κέντρου μέσα στη σάτιρα του Μολιέρου: μας θυμίζει ότι η ανθρώπινη αξία δεν γεννιέται στην τελειότητα, αλλά ακριβώς στις ατέλειες που μας αναγκάζουν να δείξουμε μέτρο, καλοσύνη, ανεκτικότητα και γενναιοδωρία. Ο Φιλέντ, με αυτή την απλή αλλά σοφή τοποθέτηση, απογυμνώνει τον Αλσέστ από το απόλυτο ιδανικό του και μας δείχνει μια πιο ώριμη, πιο τρυφερή μορφή ηθικής. Δεν είναι μόνο μια υπεράσπιση της ανθρώπινης φύσης· είναι μια υπενθύμιση ότι το καλό έχει νόημα μόνο μέσα στον πραγματικό, σύνθετο και συχνά μπερδεμένο κόσμο μας. Για μένα, φέρνει στο φως όλη την ανθρωπιά που κρύβεται πίσω από την κωμωδία του Μολιέρου: το ότι όλοι παλεύουμε μέσα στις ατέλειές μας — και ίσως αυτό ακριβώς είναι που μάς επιτρέπει να είμαστε αληθινοί.
Σε μια υποθετική συζήτηση με τον Μολιέρο, ποιο ζήτημα θα επιλέγατε να του θέσετε;
Αν μπορούσα να μιλήσω με τον Μολιέρο σήμερα, θα τον ρωτούσα: “Πόση καλοσύνη πιστεύατε ότι μπορεί πραγματικά να αντέξει ένας άνθρωπος μέσα σε έναν ατελή κόσμο;” Γιατί πίσω από τη σάτιρα και τον κυνισμό των ηρώων του, νιώθω πως ο Μολιέρος είχε μια πολύ βαθιά πίστη στη δυνατότητα του ανθρώπου να παραμένει ηθικός, γενναιόδωρος και αληθινός—ακόμα και όταν όλα γύρω του τον ωθούν προς το αντίθετο. Μ’ αυτήν την ερώτηση θα ήθελα να δω αν έγραφε με πικρία, με ελπίδα ή —όπως νομίζω— με μια τρυφερή, κρυφή πίστη στην ανθρώπινη φύση
Ποια είναι η δική σας αγαπημένη στιγμή στην παράσταση;
Η αγαπημένη μου στιγμή, επί σκηνής, είναι εκείνη όπου η αυστηρότητα και η ηθικολογία της ραγίζουν για ένα δευτερόλεπτο στον τσακωμό της με την Σελιμέν, γιατί δεν μπορεί να λειτουργήσει με τον ίδιο τρόπο που λειτουργεί εκείνη, ενώ θα το ήθελε. Είναι η στιγμή όπου επιτρέπεται να φανεί η πραγματική της ευαλωτότητα, ο φόβος της απόρριψης, η ανάγκη της για αγάπη που κρύβει πίσω από το προσωπείο της αρετής. Για μένα, αυτό το μικρό «σπάσιμο» είναι ολόκληρη η ψυχή του ρόλου. Ως θεατής, λατρεύω τη σκηνή του Φιλέντ με τον Αλσέστ, που προανάφερα. Και οι δύο στιγμές δείχνουν την ίδια ουσία: την ανθρώπινη αλήθεια πίσω από την κωμωδία.
Εκτός από ηθοποιός, που υποδύεστε την Αρσινόη, κάνατε και τη μετάφραση του έργου. Υπήρξε κάποια σκηνή ή διάλογος που σας δυσκόλεψε στη μεταφορά ή στην απόδοσή του;
Ναι, η σκηνή όπου ο Αλσέστ παραδίδει το γράμμα του Ορόντ στη Σελιμέν ήταν ιδιαίτερα απαιτητική. Ο διάλογος είναι γεμάτος λεπτές αποχρώσεις συναισθημάτων — ένταση, ντροπή, επιθυμία αλλά και ειρωνεία — και η γλώσσα του Μολιέρου είναι πολύ πυκνή και ρυθμική. Στη μετάφραση έπρεπε να βρω ισορροπία ανάμεσα στην ακρίβεια του πρωτοτύπου και στη φυσικότητα της ομιλίας, ώστε οι αποχρώσεις να «ανασαίνουν» στη σκηνή και να αποδίδονται με φυσικότητα και αλήθεια.
INFO
«Μισάνθρωπος» του Μολιέρου , Altera Pars, Μεγάλου Αλεξάνδρου 123, τηλ. 210 3410011
