Μπορεί κατά τη χθεσινή (24.11.2025) συνάντηση μεταξύ του Έλληνα ΥΠΟΙΚ, Κυριάκου Πιερρακάκη και του Γερμανού ομολόγου, Λαρς Κλίνγκπαϊλ στο Βερολίνο να βρέθηκε στο επίκεντρο το ζήτημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, αλλά η λυδία λίθος μίας τέτοιας εξέλιξης βρίσκεται στο μέτωπο της παραγωγικότητας.
Το ζήτημα αυτό, δηλαδή της χαμηλής παραγωγικότητας της εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τέθηκε με έμφαση στην τελευταία ετήσια γενική συνέλευση του ΣΕΒ (7.10.2025), από τον πρόεδρο του, Σπύρο Θεοδωρόπουλο, λέγοντας πως η αύξηση της παραγωγικότητας πρέπει να γίνει «εθνικός στόχος», τονίζοντας πως «είναι ο μόνος δρόμος για ανταγωνιστικότητα, ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία», καθώς η παραγωγικότητα στην Ελλάδα ανέρχεται μόλις στο 54% του ευρωπαϊκού μέσου όρου!
Υπενθυμίζεται πως στη συνέλευση του ΣΕΒ, βασικός ομιλητής -πέραν του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη – ήταν ο πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας (Bundesbank), Ιωακίμ Νάγκελ.
Και τόνισε πως «η Ευρώπη πρέπει να γίνει πιο ανθεκτική και οι Ευρωπαίοι πρέπει να γίνουμε περισσότερο ανταγωνιστικοί. Πρέπει να έχουμε μεγαλύτερη ενοποίηση, χρειαζόμαστε περισσότερη Ευρώπη». Μιλώντας στις 21 Νοεμβρίου 2025, στη Φρανκφούρτη, στο Ευρωπαϊκό Τραπεζικό Συνέδριο, ο Νάγκελ πήγε παρακάτω τη σκέψη του. Συγκεκριμένα, είπε πως «υπάρχουν αυξανόμενες ελλείψεις τόσο σε εργατικό δυναμικό όσο και σε κεφάλαιο διαθέσιμο για παραγωγικές επενδύσεις».
Και συμπλήρωσε λέγοντας πως «δεδομένων αυτών των περιορισμένων πόρων, έχουμε μόνο έναν δρόμο προς τα εμπρός: να αυξήσουμε περαιτέρω την παραγωγικότητά μας» (σ.σ. σαν Ευρωπαίοι), η οποία υπολείπεται δραματικά από εκείνη των ΗΠΑ.
Αναλυτές, επισημαίνουν πως το γεγονός ότι η παραγωγικότητα στις ΗΠΑ υπερβαίνει εκείνη της ΕΕ μπορεί -ενδεχομένως – και αποφασιστικά να εξηγήσει το πάνω χέρι που έχει η Ουάσιγκτον -πέραν της γεωπολιτικής ισχύος που έχει κατακτήσει μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – ακόμα και στην τρέχουσα διαπραγμάτευση για το μέλλον της Ουκρανίας έναντι των Βρυξελλών…
Αύξηση Παραγωγικότητας
Ο Νάγκελ έκανε μία αναδρομή, την οποία αξίζει να αναφέρει κανείς προκειμένου να αντιληφθεί που βρισκόμαστε σήμερα:
«Μεταξύ 1995 και 2024, η παραγωγικότητα της εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκε κατά σχεδόν 61%. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αντίθετα, αυξήθηκε κατά λίγο πάνω από 39%. Ως αποτέλεσμα, προέκυψε ένα χάσμα παραγωγικότητας περίπου 21 ποσοστιαίων μονάδων κατά τη διάρκεια αυτών των 30 ετών».
Πιο αναλυτικά, ο Νάγκελ, ανέλυσε τις παραπάνω εξελίξεις στις εξής υποπεριόδους:
- «Μεταξύ 1995 και 2002, και οι δύο οικονομίες γνώρισαν αρκετά ισχυρή αύξηση της παραγωγικότητας – με τις Ηνωμένες Πολιτείες να προηγούνται μόνο με μικρή διαφορά. Ωστόσο, από το 2003 και μετά, το χάσμα άρχισε να διευρύνεται περαιτέρω και οι ΗΠΑ απομακρύνονταν όλο και περισσότερο από την Ευρώπη. Ένας βασικός παράγοντας εδώ ήταν ότι οι αμερικανικές εταιρείες επωφελήθηκαν πολύ περισσότερο από τα κέρδη αποδοτικότητας στον τομέα των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών».
- «Μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, το χάσμα διευρύνθηκε ραγδαία το 2009: Ενώ η παραγωγικότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκε, μειώθηκε στην Ευρώπη. Αυτή η αύξηση της παραγωγικότητας στις ΗΠΑ συνδέθηκε με υπερβολικές περικοπές θέσεων εργασίας – οι εταιρείες μείωσαν τις ώρες εργασίας και κατάργησαν θέσεις εργασίας σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι θα δικαιολογούσε η μείωση της παραγωγής».
- «Από το 2011 και μετά, το χάσμα παραγωγικότητας μειώθηκε ξανά, καθώς η ανάπτυξη στις ΗΠΑ επιβραδύνθηκε αισθητά. Ένας λόγος για την πιο αργή αύξηση της παραγωγικότητας στις Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσε να ήταν το «φαινόμενο επαναπροσλήψεων» μετά την ύφεση: Καθώς προσλαμβάνονταν νέο προσωπικό, τα κέρδη παραγωγικότητας που είχαν καταγραφεί προηγουμένως μετά από υπερβολικές περικοπές θέσεων εργασίας χάθηκαν σταδιακά».
«Συνολικά, το 2019, η παραγωγικότητα στις ΗΠΑ ήταν μόνο ελαφρώς λιγότερο από 12 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερη από ό,τι στην Ευρώπη σε σύγκριση με το 1995.] Πώς λοιπόν μπορεί να εξηγηθεί το προαναφερθέν τρέχον χάσμα παραγωγικότητας του 21%;», διερωτάται ο Νάγκελ. Και απαντά: «Οι καθοριστικοί παράγοντες ήταν η πανδημία COVID-19 και η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία. Μέσα σε μόλις πέντε χρόνια, το χάσμα παραγωγικότητας έχει διευρυνθεί κατά σχεδόν 10 ποσοστιαίες μονάδες. Ας σταματήσουμε για μια στιγμή και ας εξετάσουμε αυτό το ποσοστό. Σχεδόν το ήμισυ του χάσματος παραγωγικότητας που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία 30 χρόνια έχει συμβεί έτσι τα τελευταία πέντε χρόνια».
Οι λόγοι για τη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ
Τέσσερις βασικοί παράγοντες φαίνεται να έχουν συμβάλει σε αυτήν την πρόσφατη απόκλιση, σύμφωνα με τον Νάγκελ:
- «Πρώτον, μέχρι το 2019, οι Ηνωμένες Πολιτείες πιθανότατα είχαν επιστρέψει σε μια δομικά υψηλότερη τροχιά αύξησης της παραγωγικότητας. Αντίθετα, η παραγωγικότητα στην Ευρώπη συνέχισε να παρεμποδίζεται από διαρθρωτικά εμπόδια».
- «Δεύτερον, το πρώτο έτος της πανδημίας COVID-19 είδε μια περαιτέρω αύξηση της παραγωγικότητας στις ΗΠΑ – παρόμοια με αυτή που συνέβη κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης».
- «Τρίτον, η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία προκάλεσε ένα σημαντικό σοκ στους όρους εμπορίου για την ενεργειακά εξαρτώμενη Ευρώπη».
- «Τέταρτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες ακολούθησαν μια σημαντικά πιο επεκτατική δημοσιονομική πολιτική σε σύγκριση με την Ευρώπη, η οποία έδωσε ισχυρότερη ώθηση στην πραγματική αύξηση του ΑΕΠ.[ Για να δείξουμε την κλίμακα: Μεταξύ 2020 και 2024, το έλλειμμα του προϋπολογισμού των ΗΠΑ ήταν κατά μέσο όρο 8,3% του ΑΕΠ, περισσότερο από τρεις φορές υψηλότερο από ό,τι στην Ευρώπη».
«Συνοψίζοντας», συμπλήρωσε ο Νάγκελ, «ενώ το χάσμα παραγωγικότητας στην Ευρώπη διευρύνεται εδώ και αρκετό καιρό, έχει διευρυνθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Αυτό οφείλεται σε μια σύνθετη αλληλεπίδραση μακροχρόνιων τάσεων και πρόσφατων σοκ».
Μέτρα πολιτικής
Ο πρόεδρος της Bundesbank, δεν ανέλυσε μόνο τα αίτια του χάσματος ΗΠΑ – ΕΕ στην παραγωγικότητα, αλλά πρότεινε και μέτρα πολιτικής.
Ωστόσο, ξεκαθάρισε πως «το χάσμα δραστηριότητας στην Ευρώπη μπορεί να γεφυρωθεί μόνο μακροπρόθεσμα. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τους δημοσιονομικούς περιορισμούς που προκύπτουν από τα υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους και την ανεπαρκή πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή ενέργεια.
Η Ευρώπη πιθανότατα θα δυσκολευτεί επίσης να καλύψει πλήρως τον ψηφιακό μετασχηματισμό της δεκαετίας του 2000. Επομένως, προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η αξιοποίηση της επόμενης επανάστασης της πληροφορικής, με κινητήρια δύναμη την τεχνητή νοημοσύνη. Επιπλέον, μπορούμε να δράσουμε άμεσα εκεί που έχει μεγαλύτερη σημασία: στο επίπεδο των εταιρειών μας, όπου στην πραγματικότητα λαμβάνουν χώρα η καινοτομία και η ανάπτυξη», σημείωσε ο ίδιος..
Μια σύγκριση του επιχειρηματικού τοπίου στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη αποκαλύπτει ορισμένες εντυπωσιακές διαφορές.[12] Στις ΗΠΑ, το οικονομικό οικοσύστημα ευδοκιμεί χάρη σε μια δυναμική δυαδικότητα: Αφενός, υπάρχουν πολυάριθμες μικρές, καινοτόμες νεοσύστατες επιχειρήσεις που φέρνουν επανάσταση σε ολόκληρους κλάδους. Αφετέρου, υπάρχουν μεγάλες, παραγωγικές εταιρείες που κυριαρχούν στις παγκόσμιες αγορές και επωφελούνται από οικονομίες κλίμακας.
Η κατάσταση στην Ευρώπη είναι διαφορετική: Εδώ, οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις συνήθως αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας. Αυτό περιλαμβάνει, αφενός, έναν σημαντικό αριθμό εταιρειών που μπορούν να περιγράφουν ως «κρυφοί πρωταθλητές» επειδή έχουν επιτύχει ηγετική θέση στην αγορά με ένα συγκεκριμένο προϊόν. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν επίσης πολυάριθμες εταιρείες που δεν είναι ούτε αρκετά μικρές για να είναι πραγματικά ευέλικτες και εξαιρετικά καινοτόμες, ούτε αρκετά μεγάλες για να επωφεληθούν πλήρως από τις οικονομίες κλίμακας.
Πώς λοιπόν μπορούμε να προωθήσουμε τη δημιουργία καινοτόμων νεοσύστατων επιχειρήσεων – και ταυτόχρονα να βοηθήσουμε τις καθιερωμένες, παραγωγικές εταιρείες να επιτύχουν περαιτέρω ανάπτυξη; Δεδομένου ότι η σημερινή μου ομιλία επικεντρώνεται στην Ευρώπη, θα αναλύσω τώρα τι μπορούμε να κάνουμε σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, τέτοια μέτρα πρέπει να συμπληρωθούν από στοχευμένες μεταρρυθμίσεις στα κράτη μέλη.
Απλούστευση της επιχειρηματικής δραστηριότητας
Ο Νάγκελ σημείωσε πως «ένα σημαντικό βήμα για την ενίσχυση της αύξησης της παραγωγικότητας είναι η δημιουργία απλούστερων συνθηκών για την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Ευρώπη. Αυτό απαιτεί απλούστευση και εναρμόνιση των κανονισμών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Επί του παρόντος, οι επιχειρηματίες και οι εταιρείες αντιμετωπίζουν πληθώρα κανόνων και διαδικασιών που διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Για να αντιμετωπιστεί αυτό, η ΕΕ έχει ξεκινήσει μια πρωτοβουλία απλούστευσης μεγάλης κλίμακας, η οποία περιλαμβάνει τα Πακέτα Omnibus. Αυτά στοχεύουν στη μείωση της περιττής γραφειοκρατίας, στον εξορθολογισμό των διαδικασιών και στην εξάλειψη των παρωχημένων ή επικαλυπτόμενων κανονισμών. Σαφέστεροι και πιο ομοιόμορφοι κανόνες θα μείωναν έτσι το κόστος συμμόρφωσης.
Μια πολλά υποσχόμενη λύση για την εναρμόνιση των κανονισμών είναι το λεγόμενο 28ο Καθεστώς – ένα προαιρετικό, πανευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι εταιρείες αντί να πλοηγούνται σε 27 διαφορετικά εθνικά νομικά συστήματα. Αυτό το πλαίσιο θα απλοποιούσε τις διασυνοριακές συναλλαγές, θα μείωνε περαιτέρω το κόστος συμμόρφωσης και θα επέτρεπε στις εταιρείες να επεκταθούν ταχύτερα. Θα άρει ορισμένα από τα εμπόδια που εξακολουθούν να υπάρχουν στην ενιαία αγορά μας των 450 εκατομμυρίων πελατών. Προωθώντας τη διασυνοριακή επέκταση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), θα μπορούσαμε επίσης να βοηθήσουμε στη μετατροπή των “κρυφών πρωταθλητών” σε παγκόσμιους ηγέτες της αγοράς».
Βελτίωση της Πρόσβασης σε Χρηματοδότηση Μετοχικού Κεφαλαίου με Βάση την Αγορά
Ο ίδιος τόνισε πως «ακόμα και οι καλύτερες ιδέες μπορούν να υλοποιηθούν μόνο με επαρκή χρηματοδότηση. Η Ευρώπη εξακολουθεί να υστερεί στη χρηματοδότηση με βάση το κεφάλαιο με βάση την αγορά. Επομένως, είναι ζωτικής σημασίας να ολοκληρωθεί γρήγορα η Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων.
Οι νεοσύστατες εταιρείες χρειάζονται επειγόντως καλύτερη πρόσβαση σε επιχειρηματικά κεφάλαια. Πρώτον, η Ευρώπη πρέπει να δημιουργήσει την απαραίτητη υποδομή για την εμβάθυνση και την ολοκλήρωση των αγορών επιχειρηματικών κεφαλαίων. Δεύτερον, πρέπει να ενθαρρύνουμε τους θεσμικούς επενδυτές να παρέχουν μεγαλύτερα ποσά επιχειρηματικών κεφαλαίων.
Βαθύτερες και πιο ολοκληρωμένες κεφαλαιαγορές είναι επίσης απαραίτητες για τις μεσαίες και μεγάλες εταιρείες. Οι ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές εξακολουθούν να είναι κατακερματισμένες και υπανάπτυκτες σε σύγκριση με τις αντίστοιχες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτή η έλλειψη ολοκλήρωσης οδηγεί σε μικρότερο βάθος και ρευστότητα, καθιστώντας πιο δύσκολο για τις εταιρείες να συγκεντρώσουν τη χρηματοδότηση που χρειάζονται για περαιτέρω ανάπτυξη.
Συνολικά, σημαντικές πρωτοβουλίες έχουν ήδη ξεκινήσει σε επίπεδο ΕΕ. Ωστόσο, για να αξιοποιήσουμε πλήρως τις δυνατότητές τους, πρέπει να εφαρμόσουμε αυτές τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες γρήγορα και φιλόδοξα – και να ενισχύσουμε τον αντίκτυπό τους μέσω στοχευμένων μέτρων σε επίπεδο κρατών μελών», σημείωσε ο ίδιος.
To άρθρο Γιατί οι πιο παραγωγικοί Αμερικάνοι «εκτοπίζουν» τους Ευρωπαίους από την ίδια τους την ήπειρο δημοσιεύτηκε στο NewsIT .
