Υπάρχουν μέρες που αρκεί μια μικρή συνομιλία με έναν δικό μας άνθρωπο για να αλλάξει η διάθεσή μας. Ένα «το ’χεις, θα τα καταφέρεις», από έναν φίλο, ένα βλέμμα από κάποιον που μας ακούει αληθινά, μια ενθαρρυντική λέξη. Πολύ συχνά, όσο κι αν νομίζουμε ότι στεκόμαστε μόνοι, είναι η παρουσία κάποιων ανθρώπων η οποία μάς κρατάει όρθιους. Η έρευνα το επιβεβαιώνει: όταν νιώθουμε συνδεδεμένοι, είμαστε πιο ανθεκτικοί, λιγότερο αγχωμένοι με αποτέλεσμα να νιώθουμε καλύτερα στην υγεία μας.
Τι εννοούμε όμως όταν μιλάμε για κοινωνική υποστήριξη; Επί της ουσίας, πρόκειται για το δίκτυο ανθρώπων στο οποίο μπορούμε να στραφούμε όταν υπάρξει ανάγκη. Είτε πρόκειται για μια κρίση που μας αιφνιδιάζει είτε για την απλή ανάγκη να περάσουμε χρόνο με όσους νοιάζονται πραγματικά για εμάς. Οι σχέσεις αυτές παίζουν καθοριστικό ρόλο στο πως λειτουργούμε καθημερινά: προσφέρουν πρακτική βοήθεια, συναισθηματική επιβεβαίωση, συμβουλές, έναν ώμο να ακουμπήσουμε.
Γιατί η κοινωνική υποστήριξη είναι τόσο σημαντική
Οι ψυχολόγοι, αλλά και οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας γενικότερα, μιλούν συχνά για τη σημασία ενός ισχυρού δικτύου κοινωνικής υποστήριξης. Όταν προσπαθούμε να πετύχουμε τους στόχους μας ή να αντιμετωπίσουμε μια κρίση, οι ειδικοί προτρέπουν συχνά τους ανθρώπους να στηρίζονται στους φίλους και στην οικογένειά τους για βοήθεια.
Η έρευνα έχει επίσης αποδείξει τη σύνδεση ανάμεσα στις κοινωνικές σχέσεις και σε πολλές διαφορετικές πτυχές της υγείας. Έχουν πραγματική, μετρήσιμη επίδραση στο σώμα και το μυαλό μας.
H αδύναμη κοινωνική υποστήριξη έχει συνδεθεί με την κατάθλιψη και τη μοναξιά, ενώ έχει αποδειχθεί ότι μεταβάλλει τη λειτουργία του εγκεφάλου και αυξάνει τον κίνδυνο για τα εξής:
• Κατανάλωση αλκοόλ
• Καρδιαγγειακή νόσο
• Κατάθλιψη
• Αυτοκτονία
Κοινωνική υποστήριξη και ενσωμάτωση: τα κλειδιά για μια πλήρη ζωή
Η κοινωνική υποστήριξη περιλαμβάνεται στους ψυχολογικούς και υλικούς πόρους που προσφέρει ένα κοινωνικό δίκτυο, ώστε να βοηθήσει έναν άνθρωπο. Η υποστήριξη αυτή μπορεί να πάρει διάφορες μορφές, όπως:
• Βοήθεια σε καθημερινές εργασίες όταν κάποιος είναι άρρωστος ή οικονομική ενίσχυση όταν χρειάζεται.
• Συμβουλές σε έναν φίλο που περνά μια δύσκολη περίοδο.
• Φροντίδα, και ενδιαφέρον προς αγαπημένα πρόσωπα που βρίσκονται σε ανάγκη.
Η κοινωνική ενσωμάτωση, από την άλλη, αφορά στο να είμαστε μέρος μιας κοινότητας και να έχουμε σταθερούς δεσμούς με ανθρώπους γύρω μας, όπως:
• Οικογένεια
• Σχέση/συντροφικότητα
• Θρησκευτική κοινότητα
• Κοινωνική δραστηριότητα
Μορφές υποστήριξης
Συναισθηματική υποστήριξη: η παρουσία κάποιου δίπλα μας, η κατανόηση, οι κουβέντες που απαλύνουν τον φόβο και τη μοναξιά.
Πρακτική υποστήριξη: η φροντίδα των πρακτικών αναγκών μας, όπως ένα ζεστό φαγητό όταν είμαστε άρρωστοι ή μια μεταφορά όταν το αυτοκίνητο μας δεν λειτουργεί.
Καθοδηγητική υποστήριξη: οι συμβουλές, οι πληροφορίες που θα μάς βοηθήσουν να αποφασίσουμε, να ανασάνουμε, να δούμε μια κατάσταση πιο καθαρά.
Σίγουρα, κάθε άνθρωπος στη ζωή μας έχει διαφορετικό ρόλο. Ένας δάσκαλος, μπορεί να προσφέρει καθοδήγηση, ένας στενός φίλος, παρηγοριά. Ένας γονιός μπορεί να προσφέρει και τα τρία μαζί. Όταν το δίκτυο είναι σταθερό, αυξάνονται οι πιθανότητες να λάβουμε την κατάλληλη βοήθεια ακριβώς τη στιγμή που τη χρειαζόμαστε.
Πώς οι σχέσεις επηρεάζουν την υγεία μας
Οι κοινωνικές σχέσεις δεν μας δίνουν μόνο ζεστασιά· παίζουν καθοριστικό ρόλο και στην υγεία μας.
Οι φίλοι μας επηρεάζουν τις επιλογές μας: το αν τρεφόμαστε υγιεινά, αν ασκούμαστε, αν καπνίζουμε ή πίνουμε. Μπορούν να μας οδηγήσουν σε κακές συνήθειες, αλλά μπορούν και να μας βοηθήσουν να τις εγκαταλείψουμε. Όποιος, για παράδειγμα, έχει προσπαθήσει να κόψει το κάπνισμα ξέρει πόσο καθοριστική είναι η στήριξη των άλλων· χωρίς αυτήν, η προσπάθεια δυσκολεύει πολύ.
Η κοινωνική υποστήριξη βοηθά επίσης στη διαχείριση του στρες. Το χρόνιο στρες αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό, αυξάνει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας και επιβαρύνει την ψυχική υγεία. Όταν όμως νιώθουμε ότι δεν είμαστε μόνοι, η πίεση μειώνεται. Έρευνα δείχνει ότι η ισχυρή κοινωνική υποστήριξη σε μια κρίση, μπορεί να περιορίσει τις συνέπειες ψυχικού τραύματος. Ακόμα και διαταραχών όπως η μετατραυματική διαταραχή στρες (PTSD).
Τέλος, οι σχέσεις ενισχύουν την κινητοποίηση. Όταν μοιραζόμαστε έναν στόχο —να χάσουμε βάρος, να κόψουμε μια συνήθεια, να αλλάξουμε τρόπο ζωής— η παρουσία ανθρώπων που προσπαθούν για το ίδιο, προσφέρει μεγάλη ενίσχυση.
Ας ξανακοιτάξουμε τις σχέσεις μας. Αξίζει να κάνουμε μια ειλικρινή αποτίμηση. Έχουμε αρκετή υποστήριξη; Μήπως χρειάζεται να χτίσουμε πιο βαθιές σχέσεις; Μήπως χρειαζόμαστε περισσότερους ανθρώπους στη ζωή μας;
Ας κοιτάξουμε προσεκτικά γύρω μας. Έχουμε τα μάτια και την καρδιά μας ανοιχτά; Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να χρειάζονται τη στήριξή μας — κι εμείς, τη δική τους.
www.ertnews.gr
