Η ένταση γύρω από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που κατέχονται στο Βέλγιο κλιμακώνεται, καθώς η Μόσχα εντείνει τις απειλές κατά των Βρυξελλών και ηΕυρωπαϊκή Επιτροπή αγωνίζεται να πείσει την βελγική κυβέρνηση να υποστηρίξει το σχέδιο χρηματοδότησης της Ουκρανίας. Το Βέλγιο βρίσκεται στο επίκεντρο μιας πρωτοφανούς γεωπολιτικής και οικονομικής σύγκρουσης που θα μπορούσε να διαμορφώσει το μέλλον της ευρωπαϊκής στήριξης προς το Κίεβο.
…ανταπόκριση από τις Βρυξέλλες…
Η συνάντηση χωρίς αποτέλεσμα
Ο πρωθυπουργός του Βελγίου Μπάρτ Ντε Βέβερ και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πραγματοποίησαν κατ’ ιδίαν συνάντηση μίας ώρας το απόγευμα της Παρασκευής 14 Νοεμβρίου, για να συζητήσουν το ζήτημα των περιουσιακών στοιχείων της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας που έχουν δεσμευτεί στο Euroclear στις Βρυξέλλες. Η συνάντηση αυτή αποτελούσε μέρος των τακτικών διαβουλεύσεων μεταξύ των δύο ηγετών, ωστόσο η ατζέντα επικεντρώθηκε σε μεγάλο βαθμό στο αμφιλεγόμενο θέμα των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Μετά τη συνάντηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέμεινε σιωπηλή και δεν εξέδωσε ανακοίνωση. Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο Belga, δεν υπάρχουν ενδείξεις πως η συνάντηση οδήγησε σε κάποια σημαντική εξέλιξη ή σε συμβιβασμό μεταξύ των δύο πλευρών. Η εκπρόσωπος Τύπου της Κομισιόν επιβεβαίωσε τον συνεχιζόμενο διάλογο με τις βελγικές αρχές, αλλά σημείωσε ότι δεν υπήρξε πρόοδος ούτε κατά τη διάρκεια μιας προηγούμενης συνάντησης.
Το ζήτημα θα επανεξεταστεί κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ τον Δεκέμβριο, όπου αναμένεται να ληφθεί κάποια απόφαση.
Το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τη χρήση περίπου 140 δισεκατομμυρίων ευρώ από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ως εγγύηση για ένα δάνειο «αποζημιώσεων» προς την Ουκρανία, το οποίο θα καλύψει τις οικονομικές και στρατιωτικές ανάγκες του Κιέβου για τα επόμενα δύο χρόνια. Το Κίεβο θα χρειαστεί να αποπληρώσει το δάνειο μόνο αφού η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις για τις καταστροφές που προκάλεσε στην Ουκρανία.
Η συντριπτική πλειονότητα αυτών των περιουσιακών στοιχείων – περίπου 180 δισεκατομμύρια ευρώ από το σύνολο των 210 δισεκατομμυρίων που είναι παγωμένα στην Ευρώπη – κατέχονται από το Euroclear, έναν κεντρικό θεματοφύλακα τίτλων με έδρα τις Βρυξέλλες. Αυτό καθιστά το Βέλγιο το πιο εκτεθειμένο κράτος μέλος της ΕΕ σε ενδεχόμενα ρωσικά αντίποινα.
Οι ανησυχίες του Βελγίου
Ο πρωθυπουργός Ντε Βέβερ έχει εκφράσει επανειλημμένα ανησυχίες σχετικά με τους νομικούς και οικονομικούς κινδύνους που συνεπάγεται το σχέδιο της Επιτροπής. Το Βέλγιο φοβάται ότι θα αντιμετωπίσει μόνο του τις συνέπειες σε περίπτωση ρωσικών αντιποίνων ή νομικών ενεργειών, καθώς φιλοξενεί το Euroclear.
Κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ τον Οκτώβριο, ο Ντε Βέβερ μπλόκαρε την πρόταση της Επιτροπής, απαιτώντας όλα τα κράτη μέλη να αναλάβουν από κοινού τους οικονομικούς κινδύνους. Ζήτησε επίσης νομικές εγγυήσεις ότι, σε περίπτωση που το Βέλγιο αναγκαστεί να επιστρέψει τα περιουσιακά στοιχεία, η ευθύνη θα μοιραστεί μεταξύ όλων των ευρωπαϊκών χωρών.
«Αυτό είναι πρωτοφανές – δεν το κάναμε ούτε κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου», δήλωσε ο Ντε Βέβερ, εκφράζοντας σκεπτικισμό για το σχέδιο. Προειδοποίησε επίσης για τον κίνδυνο ρωσικών αντιποίνων, υπογραμμίζοντας ότι η Μόσχα θα μπορούσε να κατάσχει βελγικές επιχειρήσεις ή να δεσμεύσει χρήματα δυτικών τραπεζών σε ρωσικό έδαφος.
Οι απειλές της Μόσχας
Η Ρωσία έχει απαντήσει στο σχέδιο με κλιμακούμενες απειλές κατά του Βελγίου. Ο Ρώσος πρέσβης στο Βέλγιο, Ντένις Γκόντσαρ, δήλωσε σε συνέντευξή του στο ρωσικό πρακτορείο TASS ότι “οποιοδήποτε σχέδιο κατάσχεσης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων θα θεωρηθεί «κλοπή» και θα αντιμετωπιστεί ως παράνομη ενέργεια που αντίκειται στο διεθνές δίκαιο.” Προειδοποίησε ότι τα αντίποινα της Ρωσίας «θα ακολουθήσουν αμέσως» και θα αναγκάσουν τη Δύση να «μετρήσει τις απώλειές της».
Η ρωσική Υπηρεσία Εξωτερικών Πληροφοριών (SVR) εξέδωσε επίσης ανακοίνωση μέσω του TASS, υποστηρίζοντας ότι το Βέλγιο «θα αντιμετωπίσει σίγουρα προβλήματα και θα είναι υπόλογο», με συνέπειες που «δεν θα είναι μικρές». Η SVR ισχυρίστηκε ότι οι χώρες της ΕΕ «βρίσκονται στο χείλος κοινωνικοοικονομικής κρίσης με άδεια ταμεία» και προσπαθούν να πληρώσουν για ουκρανικό σιτάρι με «κλεμμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία».
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πέσκοφ, έχει επίσης προειδοποιήσει ότι η χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων «ισοδυναμεί με σχέδια παράνομης κατάσχεσης ρωσικής περιουσίας – στα ρωσικά, το αποκαλούμε κλοπή». Η Μόσχα έχει απειλήσει ότι θα κατασχέσει δυτικά περιουσιακά στοιχεία στη Ρωσία ή σε χώρες φιλικές προς αυτήν ως αντίποινα.
Κατάρρευση του διμερούς εμπορίου
Παράλληλα με τις απειλές, ο Ρώσος πρέσβης υπενθύμισε ότι ο όγκος του διμερούς εμπορίου μεταξύ Βελγίου και Ρωσίας μειώθηκε σημαντικά, φτάνοντας τα 4,3 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του 2024, το ιστορικά χαμηλότερο επίπεδο. Αυτή η δραματική πτώση αντικατοπτρίζει τον αντίκτυπο των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Πριν από τον πόλεμο, το 2022, οι βελγικές εταιρείες εξήγαγαν 3,6 δισεκατομμύρια ευρώ στη Ρωσία, ενώ από τη Ρωσία εισήχθησαν προϊόντα αξίας άνω των 12,8 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η αξία των εισαγωγών από τη Ρωσία είχε φτάσει σε ιστορικό μέγιστο (+64,7%) το 2022, γεγονός που εξηγείται από την αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και την έντονη αύξηση των εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) μέσω Ζεεμπρίγκε.
Οι κυρώσεις και η διακοπή των ενεργειακών σχέσεων έχουν οδηγήσει σε κατακόρυφη πτώση του εμπορίου. Συνολικά, το εμπόριο αγαθών μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας έχει υποστεί τεράστια συρρίκνωση τα τελευταία τρία χρόνια: οι εξαγωγές της ΕΕ προς τη Ρωσία μειώθηκαν κατά 58%, ενώ οι εισαγωγές από τη Ρωσία κατέρρευσαν κατά 86% το τρίτο τρίμηνο του 2024 σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2022.
Η πίεση στο Βέλγιο
Η πίεση προς το Βέλγιο εντείνεται από πολλές πλευρές. Χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία υποστηρίζουν το σχέδιο της Επιτροπής, ενώ η Επιτροπή προσπαθεί να επεξεργαστεί λύσεις που θα είναι αποδεκτές για τις Βρυξέλλες. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει περιγράψει τη χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ως την «πιο αποτελεσματική» λύση για να στηριχθεί η Ουκρανία, ενώ έχει επίσης διατυπώσει εναλλακτικές επιλογές, όπως η έκδοση κοινού ευρωπαϊκού χρέους ή οι άμεσες συνεισφορές των κρατών μελών της ΕΕ.
Ωστόσο, ο Ντε Βέβερ παραμένει ανένδοτος, ζητώντας «μέγιστη» νομική βεβαιότητα και δεσμευτικές εγγυήσεις από όλα τα κράτη μέλη. Τόνισε ότι το Βέλγιο δεν θα μπλοκάρει το σχέδιο εκ προοιμίου, αλλά εξακολουθεί να απαιτεί σαφείς νομικές εγγυήσεις και κοινή ευθύνη.
Η Κομισιόν συνεχίζει τις διαπραγματεύσεις με το Βέλγιο σε τεχνικό επίπεδο, ελπίζοντας να διευθετήσει τις ανησυχίες των Βρυξελλών και να εξασφαλίσει την έγκριση του σχεδίου μέχρι το τέλος του έτους.
Η έκβαση αυτής της διαμάχης θα έχει σημαντικές επιπτώσεις όχι μόνο για τη μελλοντική στήριξη της Ουκρανίας, αλλά και για την αξιοπιστία του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος και τη συνοχή της ΕΕ απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα.
Το Βέλγιο βρίσκεται στο επίκεντρο μιας ιστορικής σύγκρουσης που θα καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη διαχειρίζεται τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία και τη σχέση της με τη Μόσχα τα επόμενα χρόνια.
www.ertnews.gr
