Η έρευνα, η οποία πραγματοποιήθηκε μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 2025, έδειξε ότι η θέαση αυθεντικών έργων τέχνης σε γκαλερί:
• μειώνει τα επίπεδα άγχους
• περιορίζει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας
• ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα
Οι ερευνητές μέτρησαν τις φυσιολογικές αντιδράσεις συμμετεχόντων που παρατηρούσαν αριστουργήματα παγκοσμίως γνωστών καλλιτεχνών, όπως του Μανέ (Manet), του Βαν Γκογκ (Van Gogh) και του Γκωγκέν (Gauguin).
Οι συμμετέχοντες —πενήντα άτομα ηλικίας 18 έως 40 ετών— χωρίστηκαν σε δύο ομάδες:
• Η πρώτη παρακολούθησε αυθεντικά έργα τέχνης στην Πινακοθήκη Κόρτoλντ (Courtauld Gallery)του Λονδίνου.
• Η δεύτερη είδε αντίγραφα των ίδιων έργων σε μη καλλιτεχνικό περιβάλλον.
Οι δύο ομάδες φορούσαν αισθητήρες που κατέγραφαν τον καρδιακό ρυθμό και τη θερμοκρασία του σώματος, ενώ συλλέγονταν δείγματα σάλιου για τη μέτρηση της κορτιζόλης και των προφλεγμονωδών κυτοκινών.
Μείωση του στρες και των φλεγμονών
• Τα επίπεδα κορτιζόλης μειώθηκαν κατά 22% στους θεατές των αυθεντικών έργων, έναντι μόλις 8% στην ομάδα των αντιγράφων.
• Οι προφλεγμονώδεις κυτοκίνες (IL-6 και TNF-α), που συνδέονται με το στρες και τις χρόνιες ασθένειες, μειώθηκαν κατά 30% και 28% αντίστοιχα στους συμμετέχοντες της πινακοθήκης.
• Καταγράφηκαν επίσης σημάδια εγρήγορσης— πτώση της θερμοκρασίας του σώματος, υψηλότερος καρδιακός ρυθμός και μεταβολές στα πρότυπα παλμού.
«Η τέχνη δεν μας συγκινεί μόνο συναισθηματικά· ηρεμεί και το σώμα», σημειώνει ο δρ Τόνι Γουντς (Tony Woods), ερευνητής στο King’s College London.
Η τέχνη ως πολιτισμική άσκηση για το σώμα
Η μελέτη έδειξε ότι η επαφή με αυθεντικά έργα τέχνης επιδρά θετικά και στα τρία βασικά συστήματα του οργανισμού:
• το ανοσοποιητικό
• το ενδοκρινικό
• το νευρικό
Τα αποτελέσματα αυτά, που καταγράφονται για πρώτη φορά, δείχνουν πως οι πολιτισμικές εμπειρίες μπορούν να διαδραματίσουν πραγματικό ρόλο στην προστασία του νου και του σώματος. Οι ειδικοί περιγράφουν τη διαδικασία ως «πολιτισμική άσκηση για το σώμα» (cultural workout for the body).
Η διευθύντρια του οργανισμού Art Fund, Τζένη Γουόλντμαν (Jenny Waldman), δήλωσε:
«Η επιστήμη επιβεβαιώνει αυτό που οι άνθρωποι της τέχνης διαισθάνονταν εδώ και χρόνια: η τέχνη δεν είναι απλώς απόλαυση ή έμπνευση· είναι πραγματικά ωφέλιμη για τον άνθρωπο.Τα ευεργετικά αποτελέσματα δεν εξαρτώνται από το αν κάποιος έχει καλλιτεχνικές γνώσεις ή ιδιαίτερη ευαισθησία στην τέχνη. Τα οφέλη αυτά μπορούν να τα βιώσουν όλοι.»
Ο οργανισμός, μέσω του προγράμματος National Art Pass, ενθαρρύνει το κοινό να επισκέπτεται μουσεία και γκαλερί, προσφέροντας δωρεάν ή μειωμένη είσοδο σε εκατοντάδες πολιτιστικούς χώρους.
Η μελέτη προέκυψε από συνεργασία του Art Fund με το Psychiatry Research Trust. Ο πρόεδρός του, καθηγητής ψυχιατρικής Κάρμιν Παριάντε (Carmine Pariante), υπογράμμισε ότι τέτοιου είδους διεπιστημονικές μελέτες είναι απαραίτητες για να κατανοήσουμε πώς η τέχνη επηρεάζει ταυτόχρονα σώμα και νου.
Η τέχνη στη θεραπευτική διαδικασία
Η επιστημονική αυτή επιβεβαίωση ενισχύει ακόμη περισσότερο τον ρόλο της τέχνης στη θεραπευτική πράξη.
Οι ψυχοθεραπείες μέσω τέχνης βασίζονται στη μη λεκτική έκφραση και στη δημιουργική πράξη. Μέσα από τη ζωγραφική, τη μουσική, το θέατρο ή την κίνηση, ο άνθρωπος εκφράζει όσα δεν μπορούν να ειπωθούν, βρίσκοντας έναν διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας με τον εαυτό του και τους άλλους.
Ψυχοθεραπείες μέσω τέχνης
Παρέχονται ως αυτόνομες ή συμπληρωματικές θεραπείες, σε ατομικό ή ομαδικό πλαίσιο, από εξειδικευμένους θεραπευτές, συχνά σε συνεργασία με ψυχίατρο όταν απαιτείται φαρμακευτική αγωγή.
Παιγνιοθεραπεία
Αξιοποιεί το παιχνίδι ως φυσική μορφή έκφρασης και επικοινωνίας.
Το παιδί εκφράζει συναισθήματα, δοκιμάζει ρόλους και μαθαίνει να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του μέσα σε ασφαλές περιβάλλον. Ανακαλύπτει νέους, θετικούς τρόπους επίλυσης προβλημάτων, παραμένοντας σε επαφή με την πραγματικότητα.
Δραματοθεραπεία
Χρησιμοποιεί τα εργαλεία του θεάτρου — ρόλο, αφήγηση, αυτοσχεδιασμό — για να βοηθήσει το άτομο να επεξεργαστεί εμπειρίες και συναισθήματα και να ανακαλύψει νέους τρόπους σχέσης με τον κόσμο. Η αντιστροφή ρόλων βοηθάει στην κατανόηση του πώς αισθάνονται οι άλλοι. Η αξιοποίηση της αποστασιοποίησης αποτελεί εξίσου σημαντικό εργαλείο.
Εικαστική ψυχοθεραπεία
Συνδυάζει την τέχνη με την ψυχολογία. Μέσω της ζωγραφικής, του πηλού ή της φωτογραφίας, η δημιουργία γίνεται καθρέφτης του εσωτερικού κόσμου και μέσο αυτογνωσίας. Η σχέση με το εικαστικό έργο επιτρέπει την εσωτερική ανάπτυξη, ισχυροποιεί την αίσθηση του εαυτού και βοηθά στην κατανόηση προηγούμενων εμπειριών.
Μουσικοθεραπεία
Η μουσική λειτουργεί ως θεραπευτική γλώσσα που απελευθερώνει συναισθήματα και καλλιεργεί τη συναισθηματική ισορροπία. Ο ήχος και ο ρυθμός βοηθούν στην αποφόρτιση της έντασης χωρίς λεκτική επικοινωνία.
Χοροθεραπεία
Συνδέει τον άνθρωπο με το σώμα του μέσα από την κίνηση.Η μνήμη, η φαντασία και το συναίσθημα ενεργοποιούνται, προσφέροντας αίσθηση πληρότητας και εσωτερικής ισορροπίας. Η προσέγγιση παίζει ιδιαίτερο ρόλο στον τομέα των διατροφικών διαταραχών, καθώς συνδέεται άμεσα με την εικόνα του σώματος.
Σε ποιους απευθύνονται
Οι θεραπείες μέσω τέχνης δεν απαιτούν καλλιτεχνικές ικανότητες ή ειδικές γνώσεις.
Εφαρμόζονται σε περιπτώσεις όπως:
• κατάθλιψη και άγχος,
• διατροφικές διαταραχές,
• διαταραχές προσωπικότητας,
• μετατραυματικό στρες,
• δυσκολίες επικοινωνίας και σχέσεων.
Οι θεραπείες μέσω τέχνης είναι επίσης κατάλληλες για ανθρώπους που αναζητούν προσωπική ανάπτυξη και βαθύτερη αυτογνωσία.
Σχετικά άρθρα:
- Γιατροί συνταγογραφούν επισκέψεις σε μουσεία – Έλληνας ψυχίατρος στην Ελβετία μιλά στο ertnews.gr για τη συμβολή της τέχνης στην ψυχική υγεία
- Συνταγογραφώντας… τέχνη!: Ημερίδα και επετειακή εκδήλωση της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής ΑΠΘ στο Γ.Ν Παπαγεωργίου
- Η συμβολή των ψυχοθεραπειών μέσω τέχνης στην ψυχιατρική θεραπευτική
www.ertnews.gr
