Αν τον τελευταίο καιρό ξυπνάτε ιδρωμένοι, με εικόνες από τρομακτικά ή παράξενα όνειρα που δεν θυμίζουν τίποτα από την καθημερινότητά σας, ίσως η αιτία να μην είναι το άγχος ή τα γεγονότα της ημέρας. Ίσως να ξεκινά μέσα στο φαρμακείο του σπιτιού σας. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες και ειδικούς, αρκετά κοινά φάρμακα μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που ο εγκέφαλος ονειρεύεται — και σε αρκετές περιπτώσεις να προκαλέσουν εφιάλτες.
Οι ουσίες που χρησιμοποιούνται για διαφορετικές παθήσεις —από την κατάθλιψη και την υπέρταση μέχρι τη νόσο του Πάρκινσον ή τη χοληστερίνη— έχουν συνδεθεί με διαταραχές στη φάση του REM ύπνου, το στάδιο κατά το οποίο εμφανίζεται η πλειονότητα των ονείρων. Τα νεότερα αντικαταθλιπτικά της κατηγορίας των SSRI και SNRI αυξάνουν τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο, αλλά και την ένταση των ονείρων. Κάποιοι ασθενείς αναφέρουν πιο ζωντανά ή αλλόκοτα όνειρα, ενώ άλλοι βιώνουν σκοτεινά σενάρια, με συναισθήματα φόβου ή αγωνίας.
Ακόμη και φάρμακα που θεωρούνται «αθώα», όπως τα ηρεμιστικά υπνωτικά ή τα συμπληρώματα μελατονίνης, φαίνεται ότι μπορούν να προκαλέσουν παρενέργειες στα όνειρα, σύμφωνα με τον Dr. Clete Kushida, διευθυντή του Stanford Sleep Medicine. Παρόμοια επίδραση έχει παρατηρηθεί και στα νέα φάρμακα GLP-1, όπως το Ozempic ή το Mounjaro, τα οποία χρησιμοποιούνται για τον διαβήτη ή την απώλεια βάρους.
Οι επιδράσεις διαφορετικών φαρμάκων στα όνειρα
Σε αντίθεση, τα φάρμακα που δρουν στη ντοπαμίνη —όπως εκείνα για τη νόσο του Πάρκινσον— επιδρούν πιο άμεσα στους υποδοχείς του εγκεφάλου, προκαλώντας εφιάλτες με απρόβλεπτο περιεχόμενο. Άλλες θεραπείες, όπως οι β-αποκλειστές ή τα φάρμακα για το Αλτσχάιμερ, φαίνεται πως αλλάζουν τη «δομή» του ύπνου, μειώνοντας ή διαταράσσοντας τη φάση των ονείρων.
Πέρα από τα ίδια τα φάρμακα, οι υποκείμενες διαταραχές ύπνου —όπως η υπνική άπνοια— μπορεί να επιδεινώνουν το φαινόμενο. Οι ειδικοί τονίζουν ότι οι ασθενείς δεν πρέπει να αγνοούν τις αλλαγές που βιώνουν. Αν οι εφιάλτες επαναλαμβάνονται ή επηρεάζουν την ψυχολογία και την καθημερινότητα, απαιτείται άμεση επικοινωνία με γιατρό.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η προσαρμογή της δόσης ή η αντικατάσταση του φαρμάκου μπορεί να αρκεί για να αποκατασταθεί ο ήρεμος ύπνος. Ο ύπνος, όπως υπενθυμίζουν οι ειδικοί, αποτελεί θεμέλιο της ψυχικής και σωματικής ισορροπίας. Και όταν ο εγκέφαλος μετατρέπει τη νύχτα σε εφιάλτη, αξίζει να εξεταστεί όχι μόνο το μυαλό, αλλά και το περιεχόμενο του ντουλαπιού με τα χάπια.
