Αν έρθετε στην κηδεία μου, θα έρθω κι εγώ στη δική σας, έλεγε ο μέγας Μποστ. Εξωφρενικό, αλλά ενίοτε ισχύει. Τώρα γιατί δεν πήγαν οι αρχηγοί της ακροδεξιάς και της κεντρο-αριστεράς στην κηδεία του Διονύση Σαββόπουλου είναι κάτι που ίσως δεν αποτελεί αίνιγμα. Κατ’ αρχάς διότι μάλλον τόσα χρόνια δεν ένιωσαν ούτε και κατάλαβαν πολλά από τον Νιόνιο, ως καλλιτέχνη – ίσως μόνο πότε ήταν υποτίθεται αριστερός και πότε υποτίθεται δεξιός. Ισως αυτόν τον διαχωρισμό ήταν μόνο σε θέση να κάνουν. Μέχρι εκεί. Οπότε οι επεξεργασίες τους σε σχέση με το φαινόμενο Σαββόπουλος ήταν κομματικές, δηλαδή τον θεωρούσαν απλώς μια προπαγανδιστική μηχανή που κατ’ αρχάς τους εξυπηρετούσε και ύστερα όχι πια. Μέχρι εκεί.
Τίποτε δεν κατάλαβαν που να σχετίζεται με την Τέχνη, με το τραγούδι, με τις προφανείς, αλλά και βαθύτερες ουσίες και πολλαπλές αποχρώσεις, το βάθος και την τόλμη, την πολυσημία, τη σάτιρα και τα αινίγματα του έργου του Νιόνιου. Ο Σαββόπουλος ήταν ένα απλό εξάρτημα προπαγάνδας γι’ αυτούς και τίποτε άλλο. Κάποιοι, μόνο αυτή την έννοια καταλαβαίνουν, μιαν σχέση ντουντούκας. Εξάλλου, ιστορικά στον εν λόγω χώρο οι καλλιτέχνες και οι διανοούμενοι πάντα ήταν δυνάμει ύποπτοι και μονίμως κυνηγημένοι. Η πιο ακραία περίπτωση, ο Πολ Ποτ εκτελούσε ανθρώπους επειδή απλώς φορούσαν γυαλιά, άρα ήταν διανοούμενοι, επομένως ταξικά ύποπτοι για τη δήθεν επανάσταση – αλλά και ένα απλό σκουλαρίκι να φορούσε μια γυναίκα πήγαινε για εκτέλεση θεωρούμενη ως διεφθαρμένη απ’ τη ματαιοδοξία του αστισμού. Δαχτυλίδια και κοσμήματα σήμαιναν τουφέκι – μιλάμε για πολύ βαθύ μαρξισμό.
Η θανάσιμη γελοιότητα συναγωνιζόταν και συναγωνίζεται την άξεστη αγένεια – κι ευτυχώς που έχουμε αστικό καθεστώς, διότι πολλοί σαν τον Νιόνιο δεν θα έφταναν όχι στα ογδόντα ένα χρόνια αλλά ούτε στα μισά. Και μήπως λίγα τράβηξαν στο παρελθόν έλληνες διανοούμενοι, ποιητές και καλλιτέχνες, πιστοί στον χώρο που κάπως παρέκκλιναν, λίγα τράβηξε ο Αρης Αλεξάνδρου, ο Στρατής Τσίρκας (που διαφοροποιήθηκε για το κίνημα του ναυτικού του ’44), ή ακόμα στη δεκαετία του ’80 ο Γιάννης Ρίτσος όταν έγραψε τον «Αρίοστο τον προσεχτικό» και τον τσάκισαν τον άνθρωπο για τις ερωτικές του επιλογές. Οπως προέγραψαν προ ημερών γνωστή τραγουδίστρια γιατί θα πήγαινε, υποτίθεται, να τραγουδήσει στο Ισραήλ κι έπρεπε να ρωτήσει τον κάθε κομματικό γαμοκαμπουρόσαυρο αν έπρεπε να το πράξει και τι χρώμα κάλτσες πρέπει να φοράει κάθε φορά που θα εμφανίζεται.
Κάποιοι καλλιτέχνες έχουνε βάλει πολιτικούς κεχαγιάδες στο έργο τους εν έτει 2025 και δεν το ξέρουνε; Μπορεί να συμβαίνει κι αυτό – ναι, βέβαια, εφόσον, ακόμα, πάνε εθελοντικά και χώνουνε το κεφάλι τους στον τορβά, πάνε να τους κρίνουνε τενεκετζήδες ινστρούχτορες με κομματικά κριτήρια. Ισως ορισμένοι το κάνουν όχι από υποτιθέμενη ιδεολογία, αλλά μάλλον για να τους αποδεχτεί η φάρα, ή, για να βρούνε κάποια σίγουρη κι εύκολη πελατεία. Αλλά τι να το κάνεις εκείνο το μέρος του κοινού που σε χειροκροτεί λόγω του ότι κοιμάται ιδεολογικά, ξυπνάει ιδεολογικά, ανασαίνει, ακούει ιδεολογικά και πεθαίνει ιδεολογικά; Τι καλλιτεχνική κρίση μπορεί να έχει; Οπότε και κατά προέκταση στον καθεαυτό χώρο της πολιτικής: τι έχουν και ψοφούν τα έρ’μα; (Είπαμε: δεν έχουν έρμα, δεν έχουν έρμα.)
Δηλαδή, αν υποθέσουμε πως ο Μητσοτάκης πήγε στην κηδεία του Σαββόπουλου από πολιτική ιδιοτέλεια, για να την πολιτικοποιήσει υπέρ του, τότε, εάν παρίσταντο και όλοι οι άλλοι πολιτικοί αρχηγοί (ως όφειλαν, εξάλλου) δεν θα ακύρωναν αυτή την προσπάθεια του Μητσοτάκη στην πράξη; Αντίθετα, μη πηγαίνοντας, δεν παραχώρησαν όλο το πεδίο αμαχητί στον αρχηγό της Νέας Δημοκρατίας; Ποιος φταίει για τα αυτογκόλ;
Μήπως, τάχα, υπέθεσαν πως μη πηγαίνοντας στην κηδεία θα έκαναν κακό στη φήμη του Σαββόπουλου, ή θα επηρέαζαν την τεράστια, αδιανόητη αποδοχή που έχει από τον κόσμο, όχι επειδή υπήρξε δεξιός, αριστερός, κεντρώος, Ολυμπιακός, ή Παοκτσής, αλλά επειδή υπήρξε απλώς ο Νιόνιος. Αυτό το μαγικό φαινόμενο που ενέπνευσε τουλάχιστον τρεις γενιές οι οποίες τον αγάπησαν βαθιά και πέρα από τις πολιτικούρες – τουλάχιστον οι περισσότεροι που μπορούν να κάνουν τις βασικές διακρίσεις, ή διαθέτουν τη στοιχειώδη συγκατάβαση και κρίση να καταλαβαίνουν ανάμεσα στα σύκα, στα καρύδια και στο καλό κρασί.
Σε τι κακομοιριά και σε τι πολιτικό ραχιτισμό διολισθαίνουμε; Σε ποια ιδεολογική πλατυποδία; Πώς είναι δυνατόν, ορισμένοι, ηγέτες όντες, να μην καταλαβαίνουνε ενίοτε τα βασικά;
Απορεί πάσα γλώσσα γι’ αυτή την ιστορία. Για τα άδεια καθίσματα. Και το πιο νόστιμο είναι πως απουσίαζε η αριστερά μαζί με την άκρα δεξιά – (μεγάλη απώλεια, έχασε η Βενετιά βελόνι). Κι αυτοί οι δεύτεροι τι απωθημένο είχαν με τον Νιόνιο; Δεν ασχολήθηκε ποτέ μαζί τους, ούτε καν ποτέ τους σχολίασε. Αρα, σε τι συνδυασμένα σκοτάδια έχουμε πέσει, σε τι λούμπεν περιδίνηση βυθιζόμαστε, αν σκεφτείς ότι πριν από εβδομήντα χρόνια ο Ηλίας Ηλιού μετέφραζε Αριστοτέλη, Αισχίνη και Ζολά και ο παππούς Καραμανλής έκανε παρέα με τον Χορν, τον Οδυσσέα Ελύτη, τον αριστερό Πικιώνη και καλούσε σε προσωπικό γεύμα τον επίσης αριστερό Δημήτρη Μαρωνίτη να μιλήσουν για την Ιλιάδα και την Οδύσσεια;
