«Μία γενιά που σπουδάζει για να κάνει κάτι άλλο». Έτσι συνοψίζεται το πορτρέτο των νέων 15-34 ετών όπως το αποτυπώνει η ειδική έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ για το 2024. Επτά στους δέκα θεωρούν ότι η εκπαίδευσή τους καλύπτει τις απαιτήσεις της εργασίας τους, αλλά ένας στους πέντε πιστεύει πως διαθέτει περισσότερα προσόντα απ’ όσα χρειάζεται και ένας στους τέσσερις εργάζεται κάτω από το επίπεδο σπουδών του.
Η αναντιστοιχία αυτή βαθαίνει όσο αυξάνεται η μόρφωση: το 41,5% των ανέργων με ανώτερη εκπαίδευση δηλώνει ότι έχει δεξιότητες ανώτερες από τις απαιτήσεις της αγοράς.
Πίσω από τους αριθμούς, προβάλλει η παλιά ελληνική εξίσωση: πολλά πτυχία, λίγες θέσεις. Η χώρα κατατάσσεται σταθερά ανάμεσα στις πρώτες της ΕΕ σε ποσοστό νέων με ανώτατη εκπαίδευση, αλλά παραμένει στις τελευταίες σε απασχόληση πτυχιούχων. Οι ίδιες οι επιχειρήσεις ζητούν «πρακτικές δεξιότητες» και «εμπειρία», ενώ η αγορά εξακολουθεί να παράγει θέσεις με χαμηλή προστιθέμενη αξία.
Το αποτέλεσμα είναι μια γενιά εγκλωβισμένη ανάμεσα στην υπερεκπαίδευση και την υποαπασχόληση. Το 70,9% δηλώνει ότι οι δεξιότητές του «καλύπτουν» τη δουλειά του, αλλά σχεδόν ένας στους πέντε θεωρεί ότι τις ξεπερνά. Και μόλις 3,1% αισθάνεται πως υστερεί. Δεν πρόκειται απλώς για στατιστική παραδοξότητα· είναι ένδειξη μιας αγοράς που δεν αξιοποιεί το ίδιο το ανθρώπινο κεφάλαιό της.
Από την άλλη, μόλις 2,2% των νέων παραδέχεται ότι εγκατέλειψε πρόγραμμα σπουδών. Δηλαδή η αποτυχία δεν είναι στην επιμονή των νέων, αλλά στο σύστημα που δεν ξέρει τι να κάνει με την επιτυχία τους. Το παράδοξο της ελληνικής οικονομίας είναι ότι παράγει ικανούς, μορφωμένους ανθρώπους για μια αγορά που εξακολουθεί να λειτουργεί σαν να τους φοβάται.
