Βαγγέλης Γερµανός
τραγουδοποιός
«Δάσκαλός μου πριν ακόμα τον γνωρίσω»
Η πρώτη μου γνωριμία πριν τον συναντήσω από κοντά έγινε μέσα από τα τραγούδια που άκουγα και συγκεκριμένα μέσα από το «Φορτηγό». Ημουν μικρός και άκουσα κάτι ιδιαίτερο που δεν έμοιαζε με τίποτα απ’ όσα είχα ακούσει. Μου άρεσαν τα τραγούδια κι επειδή έπαιζα και κιθάρα ξεκίνησα να μαθαίνω κομμάτια του. Με λίγα λόγια, ήταν δάσκαλός μου πριν ακόμα τον γνωρίσω. Ολα αυτά συνέβαιναν στη Θεσσαλονίκη όταν ήμουν φοιτητής στο Μαθηματικό. Μετά, όταν κατέβηκα στην Αθήνα, έπαιζα στην μπουάτ «Moment» πίσω από το Χίλτον. Επαιζε κι άλλος ένας με την κιθάρα του, ο Λευτέρης Καβαδάτος, που συγχωρέθηκε κι αυτός πολύ νωρίς, γύρω στο 1990. Ενα βράδυ ήρθε ο ντράμερ του Σαββόπουλου, ο Νίκος Τσιλογιάννης από τα Μπουρμπούλια, και λέει «παιδιά, ο Σαββόπουλος θέλει ένα ντουέτο να παίζει αμερικάνικες μπαλάντες». Εκείνη την εποχή έπαιζα Ντόνοβαν, Ντίλαν, Μπαέζ. Ετσι μαζί με τον Λευτέρη έμαθα τα τραγούδια και πήγαμε και παίξαμε στο «Ροντέο» μια χρονιά. Εκεί έπαιζαν και η Μαρίζα Κωχ και ο Διονύσης με τα Μπουρμπούλια. Τότε μου είπε ότι την επόμενη σεζόν θέλει να πάω μαζί του στο «Κύτταρο». Δέχτηκα με μεγάλη χαρά αφού κι εκείνος είχε δεχθεί να λέω στην αρχή του προγράμματος κάποια δικά μου τραγούδια. Ηταν ένα τεράστιο πρόγραμμα με τον Τζίμη τον Τίγρη, τον Τάσο Χαλκιά, με παλαιστές και ρεμπέτες. Υστερα χαθήκαμε. Εγώ δούλευα ως μαθηματικός, έγραφα και τραγούδια. Γύρω στο 1980 πήρα την απόφαση να επιστρέψω στο τραγούδι και αναζήτησα μια θέση στη δισκογραφία μέσω της «Lyra». Εκεί ήταν παραγωγός o Διονύσης. Του πήγα τραγούδια μου, διάλεξε τα 12 και φώναξε την Ελευθερία Αρβανιτάκη με την Οπισθοδρομική Κομπανία. Τραγούδησε και ο ίδιος και μάλιστα ήταν και ο νονός του δίσκου: τον βάφτισε «Μπαράκια».
Δώρος Δηµοσθένους
ερμηνευτής
«Το τραγούδι ως μια μορφή ελευθερίας»
Για όλους εμάς που μεγαλώσαμε με τα τραγούδια του ο Σαββόπουλος είναι κάτι περισσότερο από μουσική. Πέραν του ότι είναι ο πρώτος τραγουδοποιός, είναι μια στάση ζωής, ένα βλέμμα πάνω στον κόσμο, πάντα ανήσυχο και γεμάτο περιέργεια. Είναι ένας άνθρωπος που έκανε το τραγούδι χώρο συνάντησης ιδεών, με χιούμορ και ευαισθησία. Σου έδινε κάτι να γελάς και να σκέφτεσαι ταυτόχρονα. Είχε τον τρόπο να θυμίζει ότι το τραγούδι είναι μια μορφή ελευθερίας. Δεν τραγουδούσε, απλώς φώτιζε την ελληνική ψυχή με λόγο και ρυθμό. Εκανε τη σκέψη του τραγούδι και με αυτό μας προκαλούσε να σκεφτούμε. Είχα την τύχη να σταθώ πλάι σε αυτόν τον σπουδαίο τραγουδοποιό αρκετές φορές, να μοιραστώ μαζί του τη σκηνή. Κάναμε και μια αλλαγή χρόνου και πήρα κι εγώ έτσι μια στιγμή από τη μαγεία του. Ο Δ. Σαββόπουλος δεν φεύγει. Μένει μέσα στις λέξεις του, στις μελωδίες του, οι οποίες μας έμαθαν να βλέπουμε αλλιώς τον κόσμο. Ισως να στέκεται μέσα μου το «Ζεϊμπέκικο». Κάθε φορά που το τραγουδάω συγκινούμαι βαθιά. Εχει κάτι το μεταφυσικό. Είναι πάρα πολύ δυνατή η εικόνα που περιγράφει στους στίχους του: «Χθες το βράδυ είδα έναν φίλο/ σαν ξωτικό να τριγυρνά/ πάνω στη μοτοσικλέτα και πίσω τρέχανε σκυλιά…». Καλό ταξίδι, Διονύση.
Γιώτης Κιουρτσόγλου
μπασίστας
«Ποτέ δεν επαναλαμβανόταν στους δίσκους του»
Η πρώτη φορά που τον γνώρισα ήταν στο στούντιο όταν ηχογραφούσε τον δίσκο «Ξενοδοχείο» το 1997, όπου έκανε ενορχήστρωση ο Σταύρος Λάντσιας. Επαιξα εκεί και από την πρώτη νότα γυρίζει και μου λέει «συγχαρητήρια, ωραίος ήχος». Το πρώτο κομμάτι που έγραψα μαζί του ήταν το «Χέρια μου αδειανά». Από τότε συνεργαζόμασταν αδιαλείπτως. Ο Διονύσης Σαββόπουλος προσέφερε στην ελληνική μουσική την ελληνική τραγουδοποιία. Εγραφε ταυτόχρονα τους στίχους και τη μουσική, ενώ όλοι οι προηγούμενοι μεγάλοι συνθέτες είχαν ποιητές δίπλα τους. Αυτός ήταν και τα δύο. Ξεκίνησε ως τροβαδούρος και ο κάθε του δίσκος δεν ήταν ίδιος με τον προηγούμενο. Πάντα υπήρχαν διαφορές. Δεν είχε επαναληφθεί ποτέ. Αυτό είναι μεγάλη υπόθεση. Επίσης δοκίμασε όλα τα είδη, τα στυλ και μάλιστα σε εποχές που δεν ήταν και της μόδας. Για παράδειγμα το παραδοσιακό τραγούδι. Οταν κάποια στιγμή τον ρώτησα πώς κατάφερε και άντεξε όλη αυτή την οργή που δέχθηκε από τον κόσμο μού απάντησε: «Είχα καλούς δασκάλους». Εννοώντας βέβαια τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Νίκο Γκάτσο κ.ά. Πιστεύω ότι ο Διονύσης Σαββόπουλος άφησε έναν τεράστιο πλούτο που κάθε φορά που θα τον ανιχνεύουμε θα ανακαλύπτουμε κάτι καινούργιο εξίσου συναρπαστικό με αυτό που είχαμε ακούσει για πρώτη φορά. Για παράδειγμα σου αναφέρω το «Περιβόλι του τρελού», το οποίο το έχω ακούσει και παίξει πάμπολλες φορές. Ξανά το άκουγα σήμερα και παρατήρησα άλλες εικόνες. Είχε αυτή την ικανότητα να σου δίνει στιγμιότυπα, να σου ρίχνει ένα πέπλο πάνω από το κεφάλι σου και να σε τραβάει στον κόσμο του. Το πιο δύσκολο πράγμα που θα μπορούσα να κάνω είναι να προσπαθήσω να ξεχωρίσω ένα μόνο τραγούδι από τόσα διαμάντια που έχει αφήσει. Θα πω όμως ότι ένα μικρό προβάδισμα έχει το «Μυστικό τοπίο».
Αντώνης Σουσάµογλου
εξάρχων βιολιστής της ΚΟΑ
«Ηταν αυστηρός με το δικό του υλικό»
Μας γνώρισε ο Γιώτης Κιουρτσόγλου στο Μέγαρο Θεσσαλονίκης πριν από δέκα χρόνια. Μου είπε κάποιες σκέψεις για την παρουσίαση τραγουδιών του με συμφωνικό τρόπο. Και λίγο καιρό αργότερα ήρθε μια πρόταση από το Μέγαρο Θεσσαλονίκης για μία παράσταση που επιμελήθηκε στο πλαίσιο των εορτασμών για το 1821. Δεν θα έχανα την ευκαιρία να συνεργαστώ μαζί του και μαζί με τον Λάζαρο Τσαβδαρίδη που τότε δουλεύαμε μαζί. Ετσι προέκυψε στο φεστιβάλ του «Επταπυργίου» η παράσταση «Γεννήθηκα στη Σαλονίκη». Τον επόμενο χρόνο, η ίδια παράσταση παίχτηκε εμπλουτισμένη και ανανεωμένη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Εκεί είχα τη μεγάλη ευκαιρία να γράψω μαζί του μια συμφωνική σουίτα βασισμένη σε δικές του μουσικές, σε μουσικά θέματα και φυσικά να ενορχηστρώσουμε τα τραγούδια της παράστασης. Νομίζω ότι τον πέτυχα σε μια πολύ δημιουργική του στιγμή, παρόλο που ήταν καταβεβλημένος. Του άρεσε να κουβεντιάζει για μουσική ή δημιουργικά για το υλικό του, να το ξαναβλέπει, όπως ένας ένας επιμελητής μιας έκθεσης. Είχε την ικανότητα να σταχυολογεί, να ξεχωρίζει τα πράγματα που θέλει από το υλικό του, προκειμένου να πει την ιστορία που θέλει. Είχε μία ικανότητα που εγώ δεν έχω: να είναι πάρα πολύ αυστηρός με το δικό του υλικό. Δεν δίσταζε καθόλου να θυσιάσει καλές ιδέες, τραγούδια ή στίχους, προκειμένου να εξυπηρετηθεί η μεγάλη, συνολική εικόνα της παράστασης. Είχε τη ματιά του ανθρώπου που θέλει να δοκιμάσει κάτι καινούριο. Από προχθές νομίζω ότι όλοι ψάχνουν να βρουν μια εικόνα, μια στιγμή, έναν στίχο για τον δικό τους Σαββόπουλο. Και είναι πάρα πολύ δύσκολο. Θα έλεγα ότι το «Μια θάλασσα μικρή» είναι το ομορφότερο ερωτικό τραγούδι με ελληνικό στίχο και ταυτόχρονα ότι το «Πρωινό» είναι το ωραιότερο τραγούδι που έχει γραφτεί για έναν γάμο. Το «Ζεϊμπέκικο» επίσης είναι μία ακτινογραφία ολόκληρης της Ελλάδας και το «Είδα την Αννα κάποτε» ένα εκπληκτικό ποίημα όπως και το «Ασπα». Ο κόσμος που έφτιαξε είναι πολύ προσωπικός και οδυνηρά εξομολογητικός. Είναι ο τελετάρχης της γιορτής!
