Επιστήμονες του Νοσοκομείου Johns Hopkins All Children’s εντόπισαν νέα στοιχεία που δείχνουν ότι η ενίσχυση των φυσικών αμυντικών μηχανισμών του οργανισμού μπορεί να αποτρέψει την επανεμφάνιση του καρκίνου και να βελτιώσει τα ποσοστά επιβίωσης. Τα αποτελέσματα προέκυψαν από σειρά πειραμάτων σε ποντίκια με καρκίνο του μαστού, του παγκρέατος και των μυών.
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Nature Immunology και χρηματοδοτήθηκε από το National Cancer Institute/NIH, επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη νέων τρόπων ώστε το ανοσοποιητικό σύστημα να μπορεί να αναγνωρίζει και να καταστρέφει όγκους που συνήθως διαφεύγουν της ανίχνευσης.
Πολλοί κακοήθεις όγκοι χαρακτηρίζονται ως «ανοσοκατασταλτικοί» ή «ψυχροί», επειδή το ανοσοποιητικό δεν τους αναγνωρίζει ως απειλή. Οι ασθενείς με τέτοιους όγκους ανταποκρίνονται συνήθως λιγότερο στις θεραπείες και έχουν δυσμενέστερη πρόγνωση. Η ομάδα του Johns Hopkins επιδίωξε να ανακαλύψει πώς μπορούν αυτοί οι «ψυχροί» όγκοι να μετατραπούν σε «θερμούς», δηλαδή πιο ευάλωτους στην επίθεση των Β και Τ λεμφοκυττάρων — διαδικασία που θα μπορούσε να ενισχύσει σημαντικά την αποτελεσματικότητα της χημειοθεραπείας και της ανοσοθεραπείας.
Βασιζόμενοι σε προηγούμενες μελέτες για τον καρκίνο του μαστού, οι ερευνητές υπέθεσαν ότι η διέγερση του μικροπεριβάλλοντος του όγκου με ανοσοενεργές ουσίες θα μπορούσε να ενισχύσει τη δομή και τη λειτουργία των τριτογενών λεμφοειδών δομών (TLSs), εξειδικευμένων περιοχών όπου συγκεντρώνονται ανοσοκύτταρα για να οργανώσουν την επίθεση κατά του καρκίνου.
Η σημασία των TLSs και η ενεργοποίηση των πρωτεϊνών STING και LTβR
Οι TLSs είναι συσσωματώσεις λεμφοκυττάρων που εμφανίζονται σε περιοχές χρόνιας φλεγμονής, συμπεριλαμβανομένων των «θερμών» όγκων. Η παρουσία τους συνδέεται με καλύτερη ανταπόκριση στη θεραπεία και αυξημένη επιβίωση, καθώς συντονίζουν μια στοχευμένη ανοσολογική αντίδραση.
Για να εξετάσουν την υπόθεσή τους, οι ερευνητές αναπαρήγαγαν το περιβάλλον ενός όγκου πλούσιου σε TLS ώστε να εντοπίσουν ποια σήματα προκαλούν τον σχηματισμό τους. Στη συνέχεια εισήγαγαν αυτά τα σήματα σε όγκους ποντικών που δεν διέθεταν TLSs, χρησιμοποιώντας δύο ανοσοδιεγερτικά μόρια (αγωνιστές) που ενεργοποιούν τις πρωτεΐνες STING και LTβR.
Όταν ενεργοποιήθηκαν και οι δύο πρωτεΐνες, το ανοσοποιητικό αντέδρασε άμεσα και έντονα. Τα κυτταροτοξικά Τ κύτταρα (CD8⁺) ανέστειλαν την ανάπτυξη των όγκων, ενώ σχηματίστηκαν νέα εξειδικευμένα αιμοφόρα αγγεία (υψηλές ενδοθηλιακές φλεβίδες) που επέτρεψαν τη μαζική είσοδο Τ και Β κυττάρων στους όγκους, οδηγώντας στη δημιουργία νέων TLSs.
Μέσα σε αυτές τις δομές, τα Β κύτταρα παρήγαγαν αντισώματα και κύτταρα μνήμης, δημιουργώντας μια μακροχρόνια ανοσολογική άμυνα. Οι ερευνητές εντόπισαν επίσης αντικαρκινικά αντισώματα IgG και επίμονες πλασματοκυτταρικές μορφές στον μυελό των οστών, δείχνοντας ότι ο οργανισμός είχε αναπτύξει μια ανθεκτική, συστηματική προστασία απέναντι στην επανεμφάνιση του καρκίνου.
Ενίσχυση της ανοσίας και προοπτικές για νέες θεραπείες
Η θεραπεία αύξησε επίσης τα βοηθητικά (CD4⁺) και τα κύτταρα μνήμης CD8⁺ Τ, ενισχύοντας τόσο την χυμική όσο και την κυτταρική ανοσία. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η έγκαιρη και συνδυαστική ενίσχυση της δραστηριότητας των Τ κυττάρων όχι μόνο καταστρέφει απευθείας τα καρκινικά κύτταρα, αλλά και προάγει την ωρίμανση των TLSs, διατηρώντας και ενδυναμώνοντας τις αντικαρκινικές αποκρίσεις.
Δεδομένου ότι η αφθονία των TLSs συνδέεται με καλύτερη πρόγνωση σε πολλούς τύπους όγκων, η συνδυαστική χρήση των δύο πρωτεϊνικών διεγερτών ενδέχεται να προσφέρει έναν γενικό μηχανισμό ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας των υφιστάμενων θεραπειών, όπως οι αναστολείς σημείων ελέγχου και η κλασική χημειοθεραπεία.
Η ομάδα του Komatsu διερευνά περαιτέρω τον μηχανισμό δράσης της θεραπείας TLS και προετοιμάζει την κλινική εφαρμογή της σε ενήλικες και παιδιατρικούς ασθενείς με καρκίνο.
