Εκδήλωση – Συζήτηση αναφορικά με τον τόμο «Η Μακεδονία στο Ελληνικό Κοινοβούλιο 1897-1989» πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με τη συμμετοχή εκπροσώπων του πολιτικού και ακαδημαϊκού χώρου.
Η έκδοση αποτελεί καρπό συνεργασίας του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων και του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, με επιμελητές τους καθηγητές Βασίλη Γούναρη και Ιωάννη Στεφανίδη και φωτίζει περισσότερο από έναν αιώνα κοινοβουλευτικού λόγου γύρω από τη Μακεδονία.
Η εκδήλωση έφερε στο ίδιο τραπέζι πολιτικούς που κατείχαν διαχρονικά το χαρτοφυλάκιο του τομέα της Μακεδονίας-Θράκης, είτε ως αυτόνομο υπουργείο, είτε ως γραμματεία, ή υφυπουργείο, σε μια συζήτηση με αναδρομές, αυτοκριτική, αλλά και ιδέες για το μέλλον της περιοχής.
Ο υφυπουργός Εσωτερικών (Μακεδονίας-Θράκης) Κώστας Γκιουλέκας υπογράμμισε ότι ιστορικά το Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης ιδρύθηκε «από την ανάγκη να αποκτήσουν οργανωτική και διοικητική δομή τα απελευθερωμένα εδάφη μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και τη συνθήκη της Λοζάνης», ώστε να υπάρχει ένα υπουργείο που «να βλέπει τη Θράκη και τη Μακεδονία, όχι ως επαρχία, αλλά ως ζωτικό κομμάτι της Ελλάδας» κι όχι ως ένα απλώς «τοπικό υπουργείο». Επεσήμανε, ωστόσο, ότι με την πάροδο του χρόνου υπήρξαν αλλαγές, αναλόγως και με τις συνθήκες, σημειώνοντας πάντως ότι για λόγους εθνικούς και αναπτυξιακούς αρχίζει να αποτελεί κοινό τόπο σε όλους ότι θα πρέπει να σπάσει «το περίβλημα ενός αθηνοκεντρικά δομημένου κράτους», μέσα από διαδικασίες που θα κατευθύνουν αρμοδιότητες και περισσότερους πόρους στην ελληνική περιφέρεια. Όπως τόνισε, «δεν είναι θέμα μιας κυβέρνησης, είναι διαχρονικό, διατρέχει δεκαετίες και αιώνες από την ανεξαρτησία του ελληνικού κράτους».
«Δεν είμαι από αυτούς που βλέπουν το ποτήρι μισοάδειο», είπε ο κ. Γκιουλέκας, υπογραμμίζοντας ότι δεν πρέπει να υπάρχει η προσδοκία λύσεων μόνον από την Αθήνα, αλλά και συνενόηση και συνέργεια τοπικά. «Η διεκδίκηση πρέπει να είναι συνεχής. Έχουν έρθει στη Θεσσαλονίκη περίπου 35 υπουργοί τον τελευταίο χρόνο και έγιναν συσκέψεις εδώ, όχι στην Αθήνα, για ζητήματα της Μακεδονίας και της Θράκης. Είναι ουσιαστικό αλλά και συμβολικό, οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται στον τόπο που αφορούν», πρόσθεσε.
Ο υφυπουργός παρουσίασε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες κατά τη διάρκεια της θητείας του, για θέματα που δείχνουν ότι η συνεργασία με άλλα μέλη της κυβέρνησης στη Θεσσαλονίκη, ή και με τους τοπικούς φορείς μπορεί να πετυχαίνει καλύτερο συντονισμό και λύσεις, όπως, τα έργα στα τελωνεία στους Κήπους και στον Προμαχώνα, το συντονιστικό όργανο για το fly over και άλλες ενέργειες που αναλήφθηκαν με τη συμμετοχή κάθε φορά σε αυτές τις συσκέψεις συναρμόδιων μελών της κυβέρνησης.
Ο υφυπουργός Ανάπτυξης, πρώην υπουργός Μακεδονίας – Θράκης Σταύρος Καλαφάτης, ο οποίος χαιρέτισε νωρίτερα στην εκδήλωση, υπογράμμισε τη σημασία της πρωτοβουλίας της ιστορικής έκδοσης, λέγοντας: «Είχα την ευκαιρία να έρθω σε επαφή με τον τόμο και να παρακολουθήσω τη δουλειά που έχει γίνει τα τελευταία είκοσι χρόνια. Είναι μια εξαιρετική πρωτοβουλία, που μας δίνει τη δυνατότητα να καταγράψουμε επαρκώς την ιστορία της Μακεδονίας, τόσο σε εθνικό όσο και σε κοινοβουλευτικό επίπεδο».
Ο κ. Καλαφάτης σημείωσε πως η προσπάθεια αυτή των δύο ιδρυμάτων πραγματοποιήθηκε «με συνέπεια» και πως «όσοι έχουμε υπηρετήσει τη Μακεδονία μέσα από τη Βουλή, γνωρίζουμε ότι η ιστορική γνώση αποτελεί απαραίτητο θεμέλιο για τη χάραξη σύγχρονης πολιτικής».
Ο βουλευτής και πρώην υπουργός Μακεδονίας – Θράκης Θεόδωρος Καράογλου, σημείωσε ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει «σημαντικά βήματα προόδου, με έργα υποδομής που έλειπαν για δεκαετίες». Παραδέχθηκε, ωστόσο, ότι «υπήρξαν υστερήσεις, όχι μόνο λόγω αδιαφορίας, αλλά εξαιτίας ενός πολύ έντονα γραφειοκρατικού συστήματος, που καθυστερεί όλες τις διαδικασίες». Ο κ. Καράογλου αναφέρθηκε στη μεταπολίτευση, λέγοντας πως «στην πρώτη περίοδο υπήρξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ιδίως με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή», ενώ αναγνώρισε πως «και η επόμενη κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου έδειξε ενδιαφέρον για τη Βόρεια Ελλάδα, με αυξημένη παρουσία πολιτικού προσωπικού από τη Θεσσαλονίκη». Παρά ταύτα, σημείωσε πως «δεν μπορούμε να πούμε ότι έχει κλείσει η ψαλίδα ανάμεσα στην Αττική και τη Μακεδονία», αλλά «βαδίζουμε σε καλό δρόμο».
«Η Ελλάδα ξεκινά από τη Θράκη και τη Μακεδονία», είπε χαρακτηριστικά, «κι αν θέλουμε να κρατήσουμε τον πληθυσμό εδώ, χρειάζονται έργα, υποδομές και εθνική βούληση».
Η βουλευτής και πρώην υφυπουργός Μακεδονίας – Θράκης Κατερίνα Νοτοπούλου στάθηκε στη σημασία του τόμου ως «πολύτιμης παρακαταθήκης και πηγής γνώσης, αποτελέσματος συστηματικής και επίπονης έρευνας». Όπως είπε, η Μακεδονία «ήταν πάντοτε εξέχουσας σημασίας για την ολοκλήρωση του ελληνικού κράτους, αλλά και πηγή δυνατοτήτων ανάπτυξης στα Βαλκάνια».
Ανατρέχοντας στη μεταπολίτευση, σημείωσε ότι «η ενσωμάτωση της Μακεδονίας στον ελλαδικό χώρο δεν ήταν αυτονόητη, όπως και η ένταξη των προσφύγων από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο που άλλαξε ριζικά τον πολιτικό χάρτη». Η βουλευτής επεσήμανε πως «μετά το 1974 τέθηκε έντονα το ζήτημα της Θεσσαλονίκης ως πρωτεύουσας των Βαλκανίων· έγιναν κάποια βήματα σε επίπεδο ρητορικής, όμως δεν υπήρξε η αντίστοιχη συνοδεία εφαρμοσμένων πολιτικών».
«Χαρακτηριστικό παράδειγμα», είπε, «είναι ότι σταμάτησαν όλα τα μεγάλα έργα που ξεκινήσαμε στην κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα και σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε κωλυσιεργία».
Τέλος, ο πρώην υπουργός Μακεδονίας-Θράκης Γιώργος Πασχαλίδης υπογράμμισε ότι «διακομματική προσπάθεια μακροπρόθεσμου σχεδίου δεν υπήρξε ποτέ». Θυμήθηκε, πάντως, ότι κατά τη δική του θητεία «είχε καταρτιστεί ένα στρατηγικό σχέδιο για την αναβάθμιση της Θεσσαλονίκης», στο πλαίσιο της ανασυγκρότησης των Βαλκανίων μετά τους πολέμους της πρώην Γιουγκοσλαβίας.
«Η Θεσσαλονίκη τότε διεκδίκησε και πέτυχε σε μεγάλο βαθμό τον ρόλο της ως πρωτεύουσας της ανασυγκρότησης», είπε. Αναφέρθηκε επίσης στη «Σύνοδο Κορυφής του 2003» και στη διεκδίκηση της «EXPO 2008», ένα σχέδιο «εφάμιλλο μιας Ολυμπιάδας», όπως είπε, «με στόχο να επιταχυνθούν τα μεγάλα έργα της πόλης».
Ο κ. Πασχαλίδης κατέληξε ότι «η Θεσσαλονίκη έχει όλα τα πλεονεκτήματα για να είναι μια διεθνής πόλη, αρκεί να προσέξει τη διασυνδεσιμότητά της με τα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο».
Η αντιπεριφερειάρχης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Μελίνα Δερμετζοπούλου, μεταφέροντας μήνυμα της περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Αθήνας Αηδονά, τόνισε την ανάγκη να διατηρείται ζωντανή η σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα σε πολίτες και θεσμούς, επισημαίνοντας ότι ο κοινοβουλευτισμός «είναι στην ουσία του μια μορφή εμπιστοσύνης του πολίτη προς τον αντιπρόσωπό του, του αντιπροσώπου προς το Σύνταγμα».
Πρόσθεσε, ότι η μελέτη της κοινοβουλευτικής πορείας της Μακεδονίας «μπορεί να μας διδάξει πώς η πολιτική νομιμοποίηση δεν κερδίζεται με λόγια, αλλά με θεσμική σοβαρότητα και κοινωνική εγγύτητα».
«Η ιστορική αυτογνωσία δεν είναι πολυτέλεια. Είναι προϋπόθεση πολιτικής ωριμότητας. Η Μακεδονία δεν είναι μόνο παρελθόν, είναι παρούσα δύναμη δημιουργίας», είπε η κ. Δερμετζοπουλου
Ο γενικός γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής, καθηγητής Ευάνθης Χατζηβασιλείου παρουσίασε το ερευνητικό πλαίσιο του έργου, επισημαίνοντας ότι «το πρόγραμμα εντοπίζει και ερμηνεύει τον κοινοβουλευτικό λόγο για τη Μακεδονία, τόσο ως εθνικό ζήτημα όσο και ως μείζον θέμα ασφάλειας και ανάπτυξης». Τόνισε ότι η Μακεδονία «είναι ένας από τους μεγάλους πυλώνες της χώρας, το ένα τέταρτο της επικράτειας» και ότι «οι δυνατότητες και οι προκλήσεις της καθόρισαν την πορεία της Ελλάδας από τον υπό ανάπτυξη στον ανεπτυγμένο κόσμο».
Ο καθηγητής Ιστορίας Νεότερων Χρόνων του ΑΠΘ και εκ των επιστημονικών επιμελητών του τόμου,, Βασίλης Γούναρης υπογράμμισε ότι η έρευνα «δεν εστιάζει στο Μακεδονικό Ζήτημα ως διπλωματικό πρόβλημα, αλλά στη θέση που κατέχει η Μακεδονία μέσα στον κοινοβουλευτικό λόγο». «Μέσα από τα πρακτικά της Βουλής», ανέφερε, «διαφαίνονται τα στερεότυπα, οι φόβοι, αλλά και οι προσδοκίες με τις οποίες οι εκπρόσωποι της Μακεδονίας απευθύνονταν στο Κέντρο».
Πρόκειται, όπως είπε, για «ένα πολύτιμο αρχείο κατανόησης του πώς η πολιτική γλώσσα διαμορφώνει την περιφερειακή ταυτότητα και το συλλογικό φαντασιακό γύρω από τη Μακεδονία».
Ο διδάσκων Πολιτική Επιστήμη στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Ελλάδας και επισκέπτης καθηγητής στο Michigan State University, Ανδρέας Μπουρούτης, παρουσίασε μια λιγότερο γνωστή πτυχή της περιόδου, την παρουσία Εβραίων βουλευτών στο ελληνικό Κοινοβούλιο.
«Από το 1915 έως περίπου το 1936, η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης είχε τη δυνατότητα να στείλει εκπροσώπους στη Βουλή», σημείωσε ο κ. Μπουρούτης και πρόσθεσε: «Μετά το 1920, ωστόσο, η δημιουργία ξεχωριστών εκλογικών καταλόγων οδήγησε σε διακριτική μεταχείριση, αναδεικνύοντας τα όρια της πολιτικής ενσωμάτωσης μιας κοινότητας που βρέθηκε αντιμέτωπη με τον ριζικό μετασχηματισμό της πόλης».
Ο πρόεδρος του Ιδρύματος του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και Σύγχρονης Ιστορίας της Μακεδονίας Νίκος Μαργαροπουλος, εκ των συνδιοργανωτών, χαιρέτισε όσους συνέβαλαν στην επίτευξη αυτού του τόμου, τους ακαδημαϊκούς, την πολιτειακή και πολιτική ηγεσία και τους παρευρισκόμενους στην εκδήλωση.
Στο χαιρετισμό του, ο κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, Παναγιώτης Γκλαβίνης, επισήμανε ότι οι ερευνητές εμβαθύνουν την έρευνα στο πεδίο των κοινοβουλευτικών παρεμβάσεων τη συγκεκριμένη περίοδο στη συγκεκριμένη περιοχή και πρόσθεσε: «Κάθε λαός έχει την ιστορία του και οφείλει να τη μελετά με σεβασμό, αλλά πρέπει και να γυρίζει σελίδα με όρους σύγχρονους».
Η συζήτηση ολοκληρώθηκε σε κλίμα συναίνεσης ότι η Μακεδονία, παρά τις ιστορικές καθυστερήσεις και τα διαχρονικά στερεότυπα, μπορεί να αποκτήσει ξανά ρόλο πρωταγωνιστικό, εφόσον υπάρξει κοινή στρατηγική και πολιτική βούληση πέρα από κομματικά όρια, όπως ακριβώς προέβλεπαν οι ιστορικές συζητήσεις που αποτυπώνει ο τόμος του Ελληνικού Κοινοβουλίου.
Πηγή: ΑΠΕ ΜΠΕ
www.ertnews.gr
