Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέπτεται τον Λευκό Οίκο και τον Ντόναλντ Τραμπ για πρώτη φορά από το 2019.
Δείτε live
Τραμπ – Ερντογάν: Πώς εξηγείται η κόντρα στο παρά πέντε
Για πρώτη φορά έπειτα από έξι χρόνια, ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν περνά σήμερα το κατώφλι του Λευκού Οίκου για συνομιλίες με τον Ντόναλντ Τραμπ – μια συνάντηση που γίνεται με φόντο παγκόσμιες κρίσεις και περιφερειακές εντάσεις, όπως αναφέρει το άρθρο της Νατάσας Μπαστέα στην εφημερίδα τα «ΝΕΑ». Με τη Γάζα, τη Συρία, τις αμυντικές συμφωνίες και μεγάλες εμπορικές συμφωνίες στο τραπέζι, η Αγκυρα – που πίεσε πολύ γι΄ αυτή τη συνάντηση – τη βλέπει ως ευκαιρία για πλήρη αποκατάσταση των σχέσεων, ενώ η Ουάσιγκτον στοχεύει σε αυτό που αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αποκάλεσε «ρεαλιστική συνεργασία».
Πρόθεση είναι η επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35, και τα λεφτά είναι πολλά – σύμφωνα με την τουρκική αντιπολίτευση, η αγορά αεροσκαφών F-16, Μπόινγκ, ορυκτών και μικρών πυρηνικών αντιδραστήρων από την Τουρκία μπορεί να φτάσει ακόμα και τα 70 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ χθες υπεγράφη συμφωνία με αμερικανική εταιρεία για την εισαγωγή μεγάλων ποσοτήτων LNG. Ισως χρειάζονται τόσο μεγάλα κεφάλαια για να «ξεχαστούν» οι μεγάλες διαφορές που παραμένουν μεταξύ Αγκυρας και Ουάσιγκτον σε θέματα όπως η Χαμάς, η Γάζα και το Ισραήλ, αλλά και η συνεργασία μιας νατοϊκής χώρας με τη Ρωσία. Αυτές οι διαφορές προκάλεσαν χθες και μια έντονη κόντρα στο παρά πέντε.
Ο Ερντογάν ήταν σχεδόν ειρωνικός αναφερόμενος στον Τραμπ σε συνέντευξη στο Fox News: «Ο κύριος Τραμπ, ίσως θυμάστε, είπε: “Εγώ θα τερματίσω τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας”. Εληξε; Οχι. Συνεχίζεται ακόμα. Επίσης είπε: “Θα τερματίσω τον πόλεμο στη Γάζα”. Εληξε; Οχι. Αυτό σημαίνει ότι όταν αρχίζουμε να αναλύουμε το θέμα, βλέπουμε ότι υπάρχουν συνέπειες».
Η δήλωση αυτή φαίνεται να στάθηκε αρκετή για να προκαλέσει την οργή της Ουάσιγκτον και έντονες δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, ο οποίος, ούτως ή άλλως, δεν φημίζεται για τα φιλοτουρκικά αισθήματά του. Πάλι στο Fox News, ο Ρούμπιο ρωτήθηκε για τα όσα είπε ο Ερντογάν και απάντησε: «Κοιτάξτε, αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να λένε ό,τι θέλουν, αλλά στο τέλος, όταν θέλουν κάτι, ζητούν να έρθουν στον Λευκό Οίκο. Ο πρόεδρος Ερντογάν θα συναντήσει τον πρόεδρο. Ολοι έρχονται στον Λευκό Οίκο, όλοι θέλουν να μιλήσουν με τον πρόεδρο Τραμπ. Μπορούν να λένε ό,τι θέλουν, όμως η αλήθεια είναι ότι έχουμε ηγέτες που μας παρακαλούν, μας τηλεφωνούν και λένε: “Μπορούμε να πάρουμε μέρος; Μπορώ να έχω πέντε λεπτά για να σφίξω το χέρι του προέδρου;”».
Χθες η τουρκική εφημερίδα «Σαμπάχ» αναφέρθηκε στον εκνευρισμό που προκάλεσαν στην Αγκυρα οι «προσβλητικές δηλώσεις του Μάρκο Ρούμπιο, γνωστού υποστηρικτή του Ισραήλ». Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Τουρκία – ο αρχηγός του οποίου αποκάλυψε την πρόσφατη επίσκεψη στην Κωνσταντινούπολη του υιού Τραμπ και τη συνάντησή του με τον Ερντογάν – έχει σηκώσει ψηλά το θέμα. Ο Ναμίκ Ταν, αρμόδιος του κόμματος για τα διεθνή ζητήματα και πρώην πρέσβης, είπε ότι «προκαλούν θλίψη και οργή όσα λέει ο Ρούμπιο» και κατηγόρησε τον Ταγίπ Ερντογάν ότι «πάει να τα δώσει όλα».
Η αλήθεια είναι πως δεν είθισται να γίνονται τέτοιες δηλώσεις λίγο πριν από τη συνάντηση ηγετών και γι’ αυτό είναι δύσκολο να προβλέψει κάποιος τι ακριβώς θα γίνει σήμερα στο Οβάλ Γραφείο. Και είναι δεδομένο ότι λίγο μετά τις προκλητικές δηλώσεις Ερντογάν ο τούρκος πρόεδρος κάθισε δίπλα δίπλα με τον Ντόναλντ Τραμπ στη συνάντηση μουσουλμανικών και αραβικών κρατών για τη Γάζα. Πάντως, η Ουάσιγκτον έχει γεμίσει αφίσες αμερικανοαρμενικής οργάνωσης όπου ο Ερντογάν εμφανίζεται να «καταζητείται» λόγω της επίθεσης μελών της φρουράς του σε διαδηλωτές, την προηγούμενη φορά που επισκέφθηκε τον Λευκό Οίκο, το 2017.
Για την αμερικανική κυβέρνηση, προτεραιότητα από τη συνάντηση Τραμπ – Ερντογάν είναι να διασφαλιστεί η συνεργασία της Τουρκίας, συμμάχου του ΝΑΤΟ, περιορίζοντας παράλληλα τη ρωσική επιρροή. Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα υπογραμμίσει την αξία της Αγκυρας ως εταίρου και όχι ως αντιπάλου και δήλωσε ότι συνεργάζεται με τον Ερντογάν «σε πολλές εμπορικές και στρατιωτικές συμφωνίες». Οι αναλυτές λένε ότι η κυβέρνηση Τραμπ προσεγγίζει τη συνάντηση με ρεαλιστικό τρόπο: ενίσχυση των στρατηγικών δεσμών, του εμπορίου και της θέσης της έναντι της Ρωσίας και της Κίνας, προσελκύοντας την Τουρκία στο πλευρό της.
Για την Αγκυρα, ένα από τα πιο πιεστικά ζητήματα είναι το μέλλον της πολεμικής αεροπορίας της. Η Τουρκία απομακρύνθηκε από το πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών F-35 μετά την αγορά ρωσικών πυραυλικών συστημάτων S-400 το 2019, προκαλώντας κυρώσεις των ΗΠΑ. Η Τουρκία ελπίζει να δει την άρση των κυρώσεων ως μέρος μιας συμβιβαστικής συμφωνίας, υποστηρίζοντας ότι θα μπορούσε να βρεθεί μια «μέση λύση» στη διαμάχη για τους S-400.
Ομως το πιο φλέγον ζήτημα είναι το Ισραήλ και η Γάζα – εκεί οι δύο πλευρές έχουν εντελώς διαφορετικές στάσεις. Ο Τραμπ αναμένεται να κινηθεί προσεκτικά, εξισορροπώντας τους στενούς δεσμούς με το Ισραήλ έναντι της αυξανόμενης διεθνούς αντίθεσης στην πολιτική του για τη Γάζα. Ορισμένοι παρατηρητές πιστεύουν ότι η συνάντηση στον Λευκό Οίκο θα μπορούσε ακόμη και να δοκιμάσει τα νερά για έμμεσο διάλογο μεταξύ Αγκυρας και Τελ Αβίβ.
