«Για να παραθέσω τα λόγια του Μπαράκ Ομπάμα στην πιο εύγλωττη εκδοχή τους, η δεκαετία του 1980 ζητάει πίσω την εξωτερική της πολιτική» με αυτά τα λόγια αρχίζε η ανάλυση του CNN λίγο μετά την ομιλία του Ντόναλντ Τραμπ στον ΟΗΕ.
Σύμφωνα με το σχετικό άρθρο, οι εντάσεις έχουν φτάσει σε επίπεδα Ψυχρού Πολέμου στην Ανατολική Ευρώπη, μετά την απειλή της Πολωνίας να καταρρίψει οποιοδήποτε ρωσικό αεροσκάφος παραβιάσει τα σύνορά της. Παράξενα drones — πιθανώς της Μόσχας — πετούν πάνω από τη Σκανδιναβία.
Αυξάνονται οι φόβοι για μια έκρηξη τύπου Ιντιφάντα στη Δυτική Όχθη, αν το Ισραήλ προχωρήσει στις απειλές για προσάρτηση, για να εντείνει την επίθεσή του στη Γάζα.
Και εδώ στις ΗΠΑ, ο πληθωρισμός απειλεί να επιστρέψει.
Ωστόσο, ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος κατέχει τη θέση που κάποτε προοριζόταν για τον ηγέτη του ελεύθερου κόσμου, δεν είχε καμία καθησυχαστική λέξη ή ποιητική επίκληση των δημοκρατικών αξιών για τους ανησυχούντες συμμάχους της Αμερικής στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, στην οποία, ως συνήθως, άφησε ατιμώρητους τους περισσότερους τυράννους του κόσμου.
«Είμαι πολύ καλός σε αυτά τα πράγματα. Οι χώρες σας πηγαίνουν κατά διαόλου», τους είπε.
Ο Τραμπ αφιέρωσε επίσης την ομιλία του, η οποία ξεπέρασε κατά πολύ το χρονικό όριο και άφησε το κόκκινο φως να αναβοσβήνει μάταια, ανίσχυρο απέναντι στην εκτόνωση του θυμού του, σε ό,τι θεωρεί πιο σημαντικές προτεραιότητες.
Παραπονέθηκε ότι μια κυλιόμενη σκάλα στα κεντρικά γραφεία του ΟΗΕ σταμάτησε ενώ βρισκόταν πάνω της και επανέφερε ένα παλιό παράπονο ότι ο παγκόσμιος οργανισμός είχε απορρίψει την προσφορά του να ανακαινίσει το παλιό κτίριο του Turtle Bay όταν ασχολούνταν με τα ακίνητα. «Θα σας δώσω μαρμάρινα δάπεδα, ενώ αυτοί θα σας δώσουν μωσαϊκό», θυμήθηκε από την πρότασή του.
Ο Τραμπ προέβαλε επίσης παράλογα επιχειρήματα σχετικά με την κλιματική αλλαγή, τα οποία αποκάλυψαν την στοιχειώδη κατανόησή του για την επιστήμη. «Έχουμε ένα ισχυρό σύνορο και έχουμε ένα σχήμα, το οποίο δεν είναι απλώς ευθύγραμμο, αλλά άμορφο όσον αφορά την ατμόσφαιρα», δήλωσε ο Τραμπ. «Έχουμε ένα ισχυρό σύνορο και έχουμε ένα σχήμα, και αυτό το σχήμα δεν πηγαίνει απλώς κατευθείαν προς τα πάνω. Αυτό το σχήμα είναι άμορφο όσον αφορά την ατμόσφαιρα», είπε ο Τραμπ. «Έχουμε πολύ καθαρό αέρα… αλλά το πρόβλημα είναι ότι άλλες χώρες όπως η Κίνα, η οποία έχει λίγο τραχύ αέρα, φυσάει». Και προειδοποίησε για μια επερχόμενη εκκαθάριση των βοοειδών. «Θέλουν να σκοτώσουν όλες τις αγελάδες», είπε, απευθυνόμενος στους οικολόγους.
Η Βρετανία, εν τω μεταξύ, έλαβε ένα απότομο μάθημα για το τι μπορεί να κερδίσει κανείς με κολακεία από τον Τραμπ: όχι και πολλά. Αφού παρέθεσε μια υποκρινόμενη βασιλική υποδοχή στον πρόεδρο των ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα, η βρετανική αντιπροσωπεία αναγκάστηκε να καθίσει και να τον ακούσει να λέει ένα ψέμα — ότι το Λονδίνο θέλει να υιοθετήσει το νόμο της σαρία. Και ο Τραμπ ανταπέδωσε τη δουλοπρέπεια του πρωθυπουργού Κίρ Σταρμερ κατακρίνοντας τις πολιτικές του για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. «Ω, η Βόρεια Θάλασσα, την ξέρω τόσο καλά», είπε ο Τραμπ. «Τρεις μέρες στη σειρά, αυτό ήταν το μόνο που άκουγε, πετρέλαιο της Βόρειας Θάλασσας, Βόρεια Θάλασσα». Ο Στάρμερ αντιμετωπίζει ήδη πιέσεις από τους βουλευτές του Εργατικού Κόμματος να καταδικάσει τον άνδρα που φιλοξένησε την περασμένη εβδομάδα.
Και ο Τραμπ έκανε την τελευταία του πρόταση για το Νόμπελ Ειρήνης, παρόλο που οι περισσότεροι από τους επτά πολέμους που ισχυρίστηκε στην ομιλία του ότι είχαν τελειώσει δεν μαίνονταν καν όταν παρενέβη. «Όλοι λένε ότι θα έπρεπε να λάβω το Νόμπελ Ειρήνης για κάθε ένα από αυτά τα επιτεύγματα», είπε ο Τραμπ. Αλλά «αυτό που με ενδιαφέρει δεν είναι να κερδίζω βραβεία, αλλά να σώζω ζωές». Μετέτρεψε την απογοήτευσή του σε ένα ερώτημα γιατί υπάρχει καν ο ΟΗΕ και γιατί δεν σπεύδει να του αποδώσει εύσημα. «Το μόνο που πήρα από τα Ηνωμένα Έθνη ήταν μια κυλιόμενη σκάλα που, καθώς ανέβαινε, σταμάτησε στη μέση. Αν η Πρώτη Κυρία δεν ήταν σε καλή φυσική κατάσταση, θα είχε πέσει, αλλά είναι σε πολύ καλή φυσική κατάσταση. Και οι δύο είμαστε σε καλή φυσική κατάσταση».
Τι βλέπει ο υπόλοιπος κόσμος
Ένα συχνό αποτέλεσμα των ομιλιών του Τραμπ στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ είναι ότι ο υπόλοιπος κόσμος έχει την ευκαιρία να δει χωρίς περικοπές τις ασύνδετες φλυαρίες – ο πρόεδρος τις αποκαλεί «υφαντική» – που οι Αμερικανοί θεωρούν πλέον δεδομένες. Δεν θα ήταν έκπληξη αν οι ξένες καγκελαρίες άρχιζαν να επαναξιολογούν το ταμπεραμέντο του και την κατανόησή του σε βασικά ζητήματα μετά την ομιλία της Τρίτης.
Ωστόσο, η ικανότητα που έπρεπε να αποκτήσουν οι σύμμαχοι των ΗΠΑ όταν έχουν να κάνουν με τον Τραμπ είναι να διαχωρίζουν τις προσβολές, τις φλυαρίες, τις ατελείωτες αυτοεπαίνους και τις αλαζονικές δηλώσεις του από τις πραγματικές προθέσεις και πράξεις του.
Για παράδειγμα, αφού δεν πρότεινε καμία νέα κατεύθυνση για την αδιέξοδη προσπάθειά του να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία στην ομιλία του, όταν ρωτήθηκε αν πιστεύει ότι το ΝΑΤΟ πρέπει να καταρρίψει ρωσικά αεροσκάφη στον εναέριο χώρο του, απάντησε: «Ναι, το πιστεύω».
Ωστόσο, παραμένουν ερωτήματα σχετικά με την προθυμία του προέδρου να τιμήσει τη θεμελιώδη αρχή της αμοιβαίας αυτοάμυνας της δυτικής συμμαχίας, την οποία ο Πούτιν σίγουρα θα δοκιμάσει. Ο Τραμπ αργότερα πρόσθεσε μια προειδοποίηση στη δήλωσή του σχετικά με την κατάρριψη ρωσικών αεροσκαφών, λέγοντας ότι «εξαρτάται από τις περιστάσεις». Και ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο δήλωσε νωρίτερα την Τρίτη ότι τα αμερικανικά αεροσκάφη, τουλάχιστον, δεν θα καταρρίψουν ρωσικά αεροσκάφη.
Υπάρχει μεγαλύτερη αβεβαιότητα σχετικά με τη θέση του Τραμπ για τον πόλεμο μετά από μια συνάντηση με τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι που φαίνεται να ήταν επιτυχής. Έγραψε στο Truth Social ότι είναι πλέον πεπεισμένος ότι η Ουκρανία μπορεί να κερδίσει τον πόλεμο, να ανακτήσει όλα τα εδάφη της και να προχωρήσει ακόμη πιο μακριά, μια θέση που μοιράζονται λίγοι ειδικοί.
Η μακρά ανάρτησή του ήταν ασυνήθιστα καυστική για τη Ρωσία, λέγοντας ότι μοιάζει με μια αποτυχημένη δύναμη και με «χάρτινο τίγρη». Το σχόλιό του ότι με «χρόνο, υπομονή και την οικονομική υποστήριξη της Ευρώπης και, ιδίως, του ΝΑΤΟ», η Ουκρανία θα μπορούσε να επικρατήσει φαίνεται να είναι καλή είδηση τόσο για τον Ζελένσκι όσο και για την Ευρώπη, η οποία έχει παρακαλέσει τον Τραμπ να μην αποσυρθεί εντελώς από τον πόλεμο. Το ίδιο ισχύει και για την υπόσχεσή του να προμηθεύσει όπλα στο ΝΑΤΟ, τα οποία θα μπορούσε να μεταβιβάσει στην Ουκρανία.
Ωστόσο, οι δηλώσεις του Τραμπ είναι γνωστές για την αστάθειά τους. Αν αποφασίσει να εγκαταλείψει τις ειρηνευτικές προσπάθειες, αυτό θα ευχαριστήσει και τη Μόσχα, καθώς δεν φαίνεται να υπάρχει άμεσος κίνδυνος να επιβάλει ο Τραμπ καταστροφικές οικονομικές κυρώσεις. Όλα αυτά μοιάζουν με μια στροφή προς την Ουκρανία, μια δημοκρατία που υπέστη παράνομη εισβολή. Αλλά η ανάρτηση του Τραμπ θα μπορούσε επίσης να είναι ένας προάγγελος για το ότι θα νίψει πλήρως τας χείρας του από τον πόλεμο.
Οι συγκεχυμένες νέες εξελίξεις στην Ουκρανία δείχνουν γιατί, παρά την περιφρονητική εχθρότητα του Τραμπ, οι ξένες δυνάμεις — ειδικά αυτές της Ευρώπης — εξακολουθούν να προσπαθούν να συνεργαστούν μαζί του, να τον κατευθύνουν και να αποφύγουν την ανοιχτή αντιπαράθεση που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν ορισμένες από τις απειλές του.
Ωστόσο, η πρώτη ομιλία του προέδρου στην δεύτερη θητεία του ενώπιον του ΟΗΕ παρουσίασε μια λυπηρή εικόνα της νέας παγκόσμιας πραγματικότητας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η χώρα που συνέβαλε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη στην ίδρυση των Ηνωμένων Εθνών και στην υποστήριξή τους για τόσες δεκαετίες, είναι πλέον ο πιο σκληρός κριτής τους, μια κατάσταση που θέτει ερωτήματα σχετικά με την ικανότητα του κάποτε ζωτικού αυτού παγκόσμιου οργανισμού να επιβιώσει στην τρέχουσα μορφή του.
«Ποιος είναι ο σκοπός των Ηνωμένων Εθνών;» ρώτησε ο Τραμπ.
Το γεγονός ότι ο πρόεδρος δεν το γνωρίζει υποδηλώνει ότι ο κόσμος θα περάσει μια ταραχώδη περίοδο, εκτιμά η ανάλυση του διεθνούς μέσου.
Ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών, που υπογράφηκε στο Σαν Φρανσίσκο το 1945, κατοχυρώνει το διεθνές δίκαιο και προάγει τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των διεθνών ελευθεριών. Ωστόσο, οι ενέργειες του Τραμπ —τόσο εντός των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου γίνεται όλο και πιο αυταρχικός, όσο και στο εξωτερικό— υποδηλώνουν ότι δεν σέβεται ιδιαίτερα αυτές τις έννοιες.
Σηματοδότησε, για παράδειγμα, ότι σκοπεύει να συνεχίσει να παραβιάζει το διεθνές δίκαιο με μονομερείς επιθέσεις εναντίον των σκαφών που η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι ανήκουν σε καρτέλ και βρίσκονται στα ανοικτά της Βενεζουέλας. «Σας προειδοποιούμε ότι θα σας εξαφανίσουμε», δήλωσε ο Τραμπ στην ομιλία του. Ο Λευκός Οίκος δεν έχει ακόμη προσκομίσει αποδείξεις για τους ισχυρισμούς του και δεν έχει ζητήσει από το Κογκρέσο συνταγματική εξουσιοδότηση για να κηρύξει νέες πολεμικές ενέργειες.
Οι ηγέτες των Συμμάχων έχουν περάσει οκτώ μήνες κατευνάζοντας και κολακεύοντας τον Τραμπ. Τα επόμενα τρία χρόνια και τέσσερις μήνες θα αφιερωθούν στον περιορισμό της ζημιάς του.
Θα είναι μια σχεδόν αδύνατη αποστολή.
