Στις 14 Οκτωβρίου 2023 έγραψα εδώ ένα κείμενο με τίτλο «Το Ισραήλ θα αντέξει». Εάν γύριζε πίσω ο χρόνος, δεν θα άλλαζα ούτε λέξη. Ηταν λίγα εικοσιτετράωρα μετά τη δολοφονία χιλίων διακοσίων ανθρώπων και την απαγωγή άλλων διακοσίων πενήντα. Η χερσαία επίθεση στη Γάζα δεν είχε ξεκινήσει. Η στοιχειώδης λογική υπαγόρευε ότι για να τολμήσει η Χαμάς ένα τόσο φρικαλέο έγκλημα, η ίδια είτε οι δυνάμεις που την καθοδηγούσαν και την εξόπλιζαν είχαν ευρύτερο σχέδιο. Θα επιχειρούσαν για μια ακόμα φορά την καταστροφή του Ισραήλ. Εμείς, οι δημοκρατικοί πολίτες της Δύσης, έπρεπε να σταθούμε στο πλευρό του. Τυχόν πτώση του, θα συνιστούσε μια πελώρια νίκη για τα δεσποτικά καθεστώτα. Με τον ίδιο τρόπο που όσο στριμώχνεται η Ουκρανία, τόσο ανοίγει η όρεξη της Ρωσίας και για την Πολωνία.
Το Ισραήλ άντεξε. Μόνο που απανθρωποποιήθηκε. Οσο κυλούσαν οι μήνες, το κόστος σε ζωές αμάχων, η δυστυχία που έσπερνε ο πόλεμος, έμοιαζε να του γίνεται αδιάφορη. Η Εβδόμη Οκτωβρίου είχε ξυπνήσει στον λαό του τις εφιαλτικότερες μνήμες από το Ολοκαύτωμα – «όπως τότε μας έσφαξαν σαν τα αρνιά, έτσι και τώρα»! Το σύνθημα που αντιλαλούσε σε Ευρώπη και Αμερική – «from the river to the sea, Palestine will be free» –, πολλοί από όσους το κραύγαζαν δεν καταλάβαιναν καν τι σήμαινε. Για τους Ισραηλινούς ωστόσο ήταν σαφές. Το κράτος τους να αφανιστεί. Οι Εβραίοι να ξαναπάρουν τον δρόμο της διασποράς.
Το καλοκαίρι του 2024, βρέθηκα καλεσμένος σε ένα διεθνές φεστιβάλ λογοτεχνίας στην Ιερουσαλήμ. Το τιμούσε με την παρουσία του ο Νταβίντ Γκρόσμαν, ο σπουδαιότερος εν ζωή ισραηλινός συγγραφέας, αριστερών αταλάντευτα αντιλήψεων. Στις κουβέντες που κάναμε, δεν μάσησα τα λόγια μου. «Στη Γάζα μετρούν ήδη σαράντα χιλιάδες νεκρούς, ένα μεγάλο ποσοστό τους μικρά παιδιά! Πού θα πάει αυτό;». «Ωσπου να απελευθερώσουμε όλους τους ομήρους και να εξοντώσουμε τη Χαμάς, δεν θα σταματήσουμε» μου δήλωναν ευθαρσώς. Η κατάσταση, σημειωτέον, είχε ήδη γονατίσει και τη δική τους κοινωνία. Οι νέοι αντί να δουλεύουν ή να σπουδάζουν, πολεμούσαν. Τα ξενοδοχεία αντί να φιλοξενούν τουρίστες – ποιους τουρίστες; –, στέγαζαν φυγάδες από την παραμεθόριο.
Η απανταχού κοινή γνώμη καταδίκαζε όλο και πιο απερίφραστα το Ισραήλ. Ξύπνησαν και βαθιά αντισημιτικά αντανακλαστικά, στοχοποιήθηκαν, προπηλακίστηκαν ακόμα και απλοί Εβραίοι στο θρήσκευμα. Ισως κάποιες από τις ειδήσεις που μεταδίδονταν διεθνώς από τη Γάζα να ήταν ψεύτικες, παραφουσκωμένες έστω. Κάποιες από τις φωτογραφίες κατασκευασμένες. Ο Ντόναλντ Τραμπ ωστόσο αποκάλυψε – από αφέλεια; Από κουτοπονηριά; – το τελικό σχέδιο. Να οικοδομηθεί εκεί μια Ριβιέρα. Με πλαζ, ουρανοξύστες και τεχνητά νησιά ακόμα, α λα Ντουμπάι. Και οι Παλαιστίνιοι τι θα γίνουν; Οσοι αρνηθούν να σερβίρουν χαμογελαστοί πάνω στα κόκαλα των δικών τους, να πάνε αλλού…
Παρακολουθώντας σε ζωντανή σχεδόν μετάδοση την εισβολή του στρατού στη πόλη της Γάζας, τα καραβάνια των ρακένδυτων που παίρνουν τον δρόμο της προσφυγιάς, σφίγγεται η ψυχή σου. Αναρωτιέσαι έπειτα για την επόμενη μέρα.
Πώς θα είναι το Ισραήλ όταν θα γιορτάσει τη νίκη του; Μια χώρα-οχυρό, που θα κυβερνάται από ακροδεξιούς και θρησκόληπτους; Πού όποιος διαφωνεί με την κρατούσα ιδεολογία θα καταγγέλλεται ως προδότης; – το μίσος, η λαχτάρα για εκδίκηση όσων ξεκληρίστηκαν στη Γάζα θα αποτελεί άλλοθι εναντίον της πολυφωνίας. Οι αντιφρονούντες – θα μου πείτε – διαδηλώνουν καθημερινά κατά του Νετανιάχου. Οσοι όμως ξέρουν πώς φυσάει ο άνεμος, δηλώνουν απαισιόδοξοι. Ακόμα και αν ο Μπίμπι πέσει – λένε –, θα τον διαδεχθούν ίδιοι και χειρότεροι.
Το πείραμα μιας ανοιχτής κοινωνίας στη Μέση Ανατολή με έναν λαό που τα πάθη του στους αιώνες τον έχουν κάνει σοφό – όπως σοφός ήταν ο Μπεν Γκουριόν και η Γκόλντα Μέιρ και ο δολοφονημένος ειρηνοποιός Γιτζάκ Ράμπιν –, το όραμα ενός πρωτοπόρου, συμπεριληπτικού, φωτεινού Ισραήλ κινδυνεύει περισσότερο από ποτέ. Τι ωφελεί να κερδίσεις τον κόσμο ολόκληρο αν χάσεις την ψυχή σου;
