Μετά από ένα χρόνο επιστημονικής έρευνας, επιβεβαιώθηκε ότι ένα δείγμα βράχου που συλλέχθηκε από το ρόβερ Perseverance, περιέχει μια πιθανή βιο-υπογραφή. Το δείγμα είναι ο καλύτερος υποψήφιος μέχρι στιγμής για να παρέχει στοιχεία για αρχαία μικροβιακή ζωή στον Άρη.
Το δείγμα βράχου, που ονομάζεται Sapphire Canyon, συλλέχθηκε από το Perseverance από βραχώδεις εξάρσεις στις άκρες της κοιλάδας Neretva Vallis, μιας περιοχής που σμιλεύτηκε από το νερό που κάποτε έρεε στον κρατήρα Jezero πριν από περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια χρόνια. Το ρόβερ προσγειώθηκε μέσα στον κρατήρα για να εξερευνήσει την αρχαία τοποθεσία της λίμνης τον Φεβρουάριο του 2021, αναζητώντας βράχους που δημιουργήθηκαν ή τροποποιήθηκαν από το νερό στον Άρη στο μακρινό παρελθόν.
Sapphire Canyon, a Martian sample collected by our Perseverance rover, could preserve evidence of ancient life on the Red Planet. Here’s what we’ve learned after a year of scientific scrutiny: https://t.co/Ciohk9ly8k pic.twitter.com/B7aYV0KH1F
— NASA (@NASA) September 10, 2025
Το Perseverance απέσπασε το δείγμα Sapphire Canyon από έναν βράχο σε σχήμα αιχμής βέλους που ονομάζεται Cheyava Falls τον Ιούλιο του 2024. Αν και το δείγμα είναι ασφαλισμένο μέσα σε έναν σωλήνα εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά στον Άρη, η μέχρι τώρα εξέτασή του έχει ενθουσιάσει τους επιστήμονες.
Λίγο πιο συγκρατημένη, η επιστήμονας του προγράμματος Perseverance στο Εργαστήριο Αεριοπροώθησης (JPL) της NASA, Κέιτι Στακ Μόργκαν, δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου της Τετάρτης: «Σήμερα μοιραζόμαστε με όλους σας την ανακάλυψη μιας πιθανής βιολογικής υπογραφής, ή ενός χαρακτηριστικού ή υπογραφής που θα μπορούσε να συνάδει με βιολογικές διεργασίες, αλλά που απαιτεί περαιτέρω εργασία και μελέτη για να επιβεβαιωθεί η βιολογική προέλευσή της».
Η μέχρι τώρα εξ αποστάσεως επεξεργασία του δείγματος και τα συμπεράσματά της δημοσιεύθηκαν σε άρθρο στο επιστημονικό περιοδικό Nature. «Ελπίζουμε θα ακολουθήσει η επιστροφή του δείγματος στη Γη, όπου θα μπορεί να μελετηθεί σε επίγεια εργαστήρια», πρόσθεσε η Λίντσεϊ Χέιζ, ανώτερη επιστήμονας για την εξερεύνηση του Άρη στο Τμήμα Πλανητικής Επιστήμης της NASA.
Πώς δημιουργήθηκαν οι «κηλίδες λεοπάρδαλης»
Η ακριβής κατανόηση του πώς δημιουργήθηκαν αυτές οι «κηλίδες λεοπάρδαλης» – είτε μέσω γεωχημικών διεργασιών που δεν απαιτούν ζωή, είτε λόγω της παρουσίας μικροβιακής ζωής – είναι ένα κρίσιμο βήμα για τον προσδιορισμό του εάν το πέτρωμα περιέχει ενδείξεις πιθανής βιοσήμανσης.
Πάνω από 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, το Neretva Vallis θα ήταν γεμάτο με ορμητικά ποτάμια που μετέφεραν λάσπη, άμμο και χαλίκια στη λίμνη, είπε η Στακ Μόγκαν. Μέσα στον κρατήρα, αυτό το ενεργητικό περιβάλλον πιθανότατα διακόπτονταν από περιόδους ηρεμίας, όταν το νερό θα είχε υποχωρήσει, δημιουργώντας ένα σχετικά χαμηλής ενέργειας περιβάλλον λίμνης. Όταν το νερό τελικά στέρεψε, άφησε πίσω του τον βράχο Cheyava Falls.
Το Cheyava Falls, που πήρε το όνομά του από έναν από τους καταρράκτες του Γκραντ Κάνιον, παρουσίαζε μικρές μαύρες κηλίδες που ονομάστηκαν «σπόροι παπαρούνας» από την επιστημονική ομάδα του Perseverance, καθώς και μεγαλύτερα σημάδια που ονομάστηκαν «κηλίδες λεοπάρδαλης».
Τι έδειξε η μέχρι τώρα χημική ανάλυση
Το όργανο SHERLOC (Scanning Habitable Environments with Raman & Luminescence for Organics & Chemicals) του ρόβερ ανίχνευσε οργανικές ενώσεις στα σημάδια αυτά. Οι κηλίδες στο βράχο θα μπορούσαν να υποδηλώνουν ότι οι αρχαίες χημικές αντιδράσεις που συνέβαιναν σε αυτόν κάποτε υποστήριζαν μικροβιακούς οργανισμούς.
Λευκές φλέβες θειικού ασβεστίου αποτελούν σαφή απόδειξη ότι το νερό – ζωτικής σημασίας για τη ζωή – κάποτε έρεε μέσα από το βράχο. Και στις ακανόνιστου σχήματος «κηλίδες λεοπάρδαλης», που εξετάστηκαν από το όργανο PIXL (Planetary Instrument for X-ray Lithochemistry) του ρόβερ, ανιχνεύθηκαν σίδηρος και φωσφορικό άλας.
Οι επιστήμονες εντόπισαν επίσης την πιθανή παρουσία αιματίτη μεταξύ των λευκών λωρίδων θειικού ασβεστίου στο βράχο. Ο αιματίτης είναι ένα από τα ορυκτά που ευθύνονται για την χαρακτηριστική κόκκινη απόχρωση του Άρη. Τα σημάδια μπορεί να προέκυψαν όταν χημικές αντιδράσεις με αιματίτη μετέτρεψαν το βράχο από κόκκινο σε λευκό, γεγονός που μπορεί να απελευθερώσει σίδηρο και φωσφορικό άλας και ενδεχομένως να προκαλέσει το σχηματισμό τέτοιων κηλίδων. Αυτές οι αντιδράσεις μπορούν επίσης να αποτελέσουν πηγή ενέργειας για μικροοργανισμούς.
Δύο σενάρια
Στη μελέτη οι επιστήμονες διερευνούν δύο πιθανά σενάρια για το πώς σχηματίστηκαν τα χαρακτηριστικά των πετρωμάτων: λόγω της παρουσίας ζωής ή χωρίς αυτήν.
Ενώ είναι πιθανό κάποια από τα χαρακτηριστικά να έχουν δημιουργηθεί αποκλειστικά γεωχημικά λόγω αντιδράσεων μεταξύ οργανικής ύλης και σιδήρου, αυτή η διαδικασία συνήθως λειτουργεί μόνο σε σχετικά υψηλές θερμοκρασίες – κάτι για το οποίο η ομάδα δεν βλέπει ενδείξεις.
«Όλοι οι τρόποι που έχουμε για να εξετάσουμε αυτά τα πετρώματα στο ρόβερ υποδηλώνουν ότι δεν θερμάνθηκαν ποτέ με τρόπο που θα μπορούσε να δημιουργήσει τις “κηλίδες λεοπάρδαλης” και τους “σπόρους παπαρούνας”», εξήγησε ο Μάικλ Τάις, γεωβιολόγος και αστροβιολόγος στο Πανεπιστήμιο Τέξας A&M. «Αν αυτό ισχύει, πρέπει να εξετάσουμε σοβαρά την πιθανότητα να δημιουργήθηκαν από πλάσματα όπως βακτήρια που ζούσαν στη λάσπη μιας λίμνης στον Άρη πριν από περισσότερα από τρία δισεκατομμύρια χρόνια».
Για να απαντήσουμε όμως οριστικά στο ερώτημα αν υπήρξε ποτέ ζωή στον Άρη, είναι απαραίτητη η επιστροφή του δείγματος Sapphire Canyon, λένε οι επιστήμονες. «Η επιστροφή αυτού του δείγματος στη Γη θα μας επέτρεπε να το αναλύσουμε με όργανα πολύ πιο ευαίσθητα από οτιδήποτε μπορούμε να στείλουμε στον Άρη», είπε ο Τάις. «Είναι συναρπαστικό το πώς η ζωή μπορεί να έχει χρησιμοποιήσει μερικές από τις ίδιες διαδικασίες στη Γη και στον Άρη περίπου την ίδια περίοδο».
