Συχνά μας απασχολεί το πώς βλέπουν τα ζώα τον κόσμο γύρω τους. Τι συμβαίνει όμως με τα έντομα, όπως οι μέλισσες, που ταξιδεύουν μεγάλες αποστάσεις μακριά από την κυψέλη τους; Πώς καταφέρνουν να βρουν τον δρόμο τους και να επιστρέψουν σπίτι; ‘Οπως καταγράφεται σε νέα μελέτη, οι μέλισσες δεν έχουν μόνο δύο μάτια, αλλά χιλιάδες. «Τα μάτια των μελισσών διαφέρουν πολύ από τα ανθρώπινα», αναφέρει ο Γιώργος Κολυφετής, μεταπτυχιακός φοιτητής του Τμήματος Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας, στο Popular Science. «Αποτελούνται από χιλιάδες μικρότερα, απλά μάτια, γνωστά ως ομματίδια, για αυτό και τα ονομάζουμε σύνθετα μάτια».
Σε πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Biology Letters, ο Κολυφετής και οι συνεργάτες του εξέτασαν τα ομματίδια σε μέλισσες και βομβίνους. Τα ραχιαία ομματίδια, που βρίσκονται στο πάνω μέρος των ματιών, είναι πάντα στραμμένα προς τον ουρανό. Αυτά εντοπίζουν διαφορές στην πόλωση του φωτός στον ουρανό—κάτι που οι άνθρωποι δεν μπορούν να αντιληφθούν. Οι μέλισσες και άλλα έντομα εκμεταλλεύονται αυτά τα ουράνια μοτίβα για να προσανατολίζονται αποτελεσματικά.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ότι τα ραχιαία ομματίδια είναι λιγότερο ευαίσθητα στο φως σε σχέση με τα υπόλοιπα, ώστε να προστατεύονται οι μέλισσες από το έντονο ηλιακό φως αλλά και να χάνονται κάποιες λεπτομέρειες του ουρανού. Με απλά λόγια, είναι εξειδικευμένα για να «βλέπουν» μεγάλης κλίμακας μοτίβα πόλωσης.
Η επιστημονική ομάδα διαπίστωσε επίσης πως «ορισμένα από αυτά τα ομματίδια που βλέπουν τον ουρανό είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους και όταν αντιδρά το ένα σε κάποιο ερέθισμα, πληροφορεί και τα γειτονικά του», εξηγεί ο Κολυφετής. «Προτείνουμε ότι, συνδυάζοντας τις πληροφορίες από πολλά ομματίδια, η μέλισσα μπορεί να εξουδετερώνει θορύβους, όπως τα σύννεφα, και να έχει πιο ακριβή εικόνα της πόλωσης του ουρανού».
Με άλλα λόγια, αυτή η δικτύωση προσφέρει στις μέλισσες μια λιγότερο λεπτομερή αλλά πιο αξιόπιστη αντίληψη του πολωμένου φωτός. Η κατανόηση της όρασης των μελισσών θα μπορούσε να βρει εφαρμογές σε τεχνολογίες όπως τα drones και τα αυτόνομα οχήματα. Στο μέλλον, ανθρώπινα «μάτια μέλισσας» θα μπορούσαν να βελτιώσουν τα αυτόνομα συστήματα πλοήγησης. Κάποιοι ερευνητές ήδη προσπαθούν να μιμηθούν και να βελτιστοποιήσουν τα οπτικά τους συστήματα ώστε να ενισχύσουν τη σημερινή τεχνολογία.
