Χάρις Αλεξίου, Δημήτρης Μητροπάνος, Στέλιος Καζαντζίδης, Γιώργος Νταλάρας, Μαρινέλλα, Γιάννης Πάριος. Η ιστορία της ελληνικής μουσικής έχει γραφτεί και μέσα από τα «όχι» που είπαν κορυφαίοι καλλιτέχνες σε τραγούδια, τα οποία τελικά ερμήνευσαν άλλοι, εκτοξεύοντας την καριέρα τους.
Η Χαρούλα και το «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη»
Αν υπάρχει μια λίστα με τραγούδια που μπορούν να δώσουν νέα καριέρα σε έναν τραγουδιστή, το «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη» θα έμπαινε με αξιώσεις σε αυτή. Ο Μάριος Τόκας με τον Φίλιππο Γράψα δίνουν το τραγούδι στον Δημήτρη Μητροπάνο στο πλαίσιο του δίσκου «Η εθνική μας μοναξιά». Το timing στο οποίο βγαίνει («μακεδονικό ζήτημα», γαρ) μαζί με την ερμηνευτική ορμή του τραγουδιστή απογειώνουν το συγκεκριμένο κομμάτι, το οποίο στις σκηνές και τα κέντρα της Θεσσαλονίκης αποκτά δυναμική σαν το «Θεσσαλονίκη μου, μεγάλη φτωχομάνα». Ο δίσκος σημειώνει πωλήσεις άνω των 160.000 και γίνεται πλατινένιος. Για να φτάσει το τραγούδι στον Μητροπάνο το είχε ήδη αρνηθεί η Χάρις Αλεξίου (σύμφωνα και με δική της συνέντευξη στο παλιό «Δίφωνο»).
«Όχι» και στη «Ρόζα» του Μικρούτσικου
«Αρχές του 1986 μπήκαμε στο στούντιο με τη Χαρούλα για το “Η αγάπη είναι ζάλη”. Ήταν η πρώτη φορά που συνεργαζόμουν με μία σταρ του ελληνικού τραγουδιού, όμως έχω να θυμάμαι μόνο καλά πράγματα. Πριν μπούμε στο στούντιο, είχαμε περάσει μαζί ένα εξάμηνο που μας έδεσε πολύ. Στο στούντιο, ο ένας υπερασπιζόταν τον άλλο. Αυτή η σχεδόν ερωτική ατμόσφαιρα που αναπτύχθηκε ανάμεσά μας θεωρώ πως ήταν έκδηλη και στον δίσκο και αυτός είναι ο λόγος που υποστηρίζω πως η τεράστια επιτυχία του δεν οφείλεται μόνο στο ομότιτλο τραγούδι… Για την ιστορία, να σου πω πως της είχα βάλει να ακούσει και τη “Ρόζα”, κομμάτι το οποίο όμως δεν της άρεσε και δεν το τραγούδησε. Το τραγούδι το είπε δέκα χρόνια αργότερα ο Μητροπάνος και όλοι ξέρουμε τι έγινε».
(Από το βιβλίο του Οδυσσέα Ιωάννου «Ο Θάνος κι ο Μικρούτσικος», εκδ. «Πατάκη», 2011)
Ο Καζαντζίδης και η «Μικρά Ασία»
Η επιλογή τραγουδιών από τον Στέλιο Καζαντζίδη ήταν πάντοτε ιδιοσυγκρασιακή: έπρεπε να πείθουν το δικό του αυτί με απλούς έως απλοϊκούς στίχους απογοητεύοντας ενίοτε μέχρι και τους στενότερους συνεργάτες του. Στο ιστορικό των απορρίψεων δεσπόζει η «Μικρά Ασία», την οποία ο Απόστολος Καλδάρας προόριζε για τη δική του φωνή, σύμφωνα με αφηγήσεις του Γ. Νταλάρα, δημοσιογράφων της εποχής, αλλά και του Κώστα Καλδάρα. Σύμφωνα με την αφήγηση του τελευταίου, ο πατέρας του είχε καλέσει τον κορυφαίο ερμηνευτή στους Θρακομακεδόνες όπου έμενε, αλλά εκείνος κατέφτασε με τον εργολάβο οικοδομών Τσερόλα, που έπαιζε τον άτυπο συμβουλάτορά του. Αν ο τελευταίος θεωρούσε ότι τα τραγούδια περνούσαν στον κόσμο, όλα έπαιρναν τον δρόμο τους. Ο Καζαντζίδης, λοιπόν, ακούει τον Καλδάρα να παίζει τα τραγούδια στην κιθάρα και παραμένει σιωπηλός. «Πετάγεται ο Τσερόλας και λέει “κύριε Καλδάρα, ωραία τα τραγουδάκια σας, αλλά δεν μας κάνουν”». Επικρατεί αμηχανία, αλλά ο Καζαντζίδης απλώς μουρμουρίζει χωρίς να παίρνει θέση. Εκεί έληξε η συνάντηση με τον Απόστολο Καλδάρα εμφανώς χολωμένο. Ως γνωστόν, τα τραγούδια πέρασαν στον Γιώργο Νταλάρα και τη Χαρούλα Αλεξίου, την οποία σύστησε στον μεγάλο συνθέτη ο Μάκης Μάτσας. «Και μόλις την ακούει, παθαίνει…» θυμάται ο Κ. Καλδάρας. Είναι πάντως να αναρωτιέται κανείς γιατί ο Καζαντζίδης φοβήθηκε στίχους όπως «η Σμύρνη, μάνα, καίγεται» ή «Εγώ Χριστό κι εσύ Αλλάχ, όμως οι δυο μας αχ και βαχ»…
(kostasakaldaras.gr, από συνέντευξη στο Musicheaven)
Το «όχι» στο «Δημοσθένους λέξις»
Αφηγείται ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο οποίος έτσι κι αλλιώς αφιερώνει το εν λόγω κομμάτι στον Στέλιο Καζαντζίδη («που γύρεψε μια ταπεινή θέση στο πάθος»): «Ήθελα πολύ να πει το τραγούδι μου “Σαν βγω απ’ αυτή τη φυλακή”. Τον γνώρισα, βρεθήκαμε στο Μεγάλο Πεύκο. Κι έγινε ολόκληρη ιστορία για να καταλήξουμε. Έτσι ήταν οι λαϊκοί οι παλιότεροι. Θυμάμαι τι έγινε όταν έδωσα στον Μιχάλη Μενιδιάτη το τραγούδι “Λαϊκός τραγουδιστής”… για την ταινία “Happy Day” του Βούλγαρη. Μαζεύτηκαν τότε ο Μενιδιάτης, ο αδερφός του, μαζί με τις γυναίκες τους και με τον Άκη Πάνου, το κουβεντιάσανε, για να αποφανθεί ο Άκης Πάνου, ο οποίος έδωσε εντέλει το οκέι και το είπε ο Μενιδιάτης το τραγούδι. Έτσι και με τον Στέλιο. Ενώ το συζητήσαμε, το δοκιμάσαμε, το ετοιμάσαμε σε πρόβα με την κιθάρα – μάλιστα μου λέει, “εσύ την έφτιαξες αυτή την κιθάρα, μπράβο”, νόμιζε ότι φτιάχνω και την κιθάρα που παίζω – μαγειρεύτηκε πολύ για να παρθεί η απόφαση. Τελικά με διάφορες προφάσεις δεν ήρθε στο ραντεβού. Μέσα μου το περίμενα, ήξερα ότι δεν θα το πει ο Στέλιος, δεν ήθελε, το φοβόταν το τραγούδι, τα λόγια του».
(Aπό το αφιέρωμα του περιοδικού «Οδός Πανός» στον Στέλιο Καζαντζίδη, σε επιμέλεια Θωμά Κοροβίνη)
Η Αλίκη και η Μαρινέλλα
Είναι ίσως η πιο γνωστή «άρνηση» τραγουδιού, με την οποία ανοίγει δρόμος για την καριέρα μιας τραγουδίστριας. Ο Γιώργος Ζαμπέτας μόλις έχει βρει τη μελωδία για τους στίχους του Διονύση Τζεφρώνη –σύμφωνα με τη δική του αφήγηση, ακούγοντας τον «χαλασμένο» ήχο που βγάζει ένα ταξί στο Λονδίνο. Γράφει, λοιπόν, τη μουσική σε ένα κασετοφωνάκι και το προσφέρει στην Αλίκη Βουγιουκλάκη, η οποία τότε εμφανιζόταν στο «Κορίτσι του λούνα παρκ». Η μεγάλη σταρ το απορρίπτει κατά την ηχογράφηση στο στούντιο ΕΡΑ σχολιάζοντας μάλιστα ότι ταιριάζει στη φωνή του Καζαντζίδη. Η πρώην σύζυγός του Μαρινέλλα ακούει από διπλανή αίθουσα το περιστατικό και σπεύδει να δηλώσει πρόθυμη για να πει τραγούδι. Όντως ο Ζαμπέτας της το παραχωρεί και φεύγει κουρασμένος για το σπίτι του. Όπως θα πει ο ίδιος αργότερα, αυτή είναι και η ηχογράφηση που ακούγεται στον δίσκο 45 στροφών τον Μάρτιο του 1968, όπου η Μαρινέλλα «έβγαλε ψυχούλα». Την ίδια χρονιά ακούγεται και στην ταινία «Ο πιο καλός ο μαθητής» σε σκηνοθεσία Κώστα Ανδρίτσου.
(Από το βιβλίο της Ιωάννας Κλειάσιου «Γιώργος Ζαμπέτας – Βίος και πολιτεία», εκδ. Ντέφι, 1997)
Ο Νταλάρας και η Ελευθερία Αρβανιτάκη
Το 1986 ο Γιώργος Νταλάρας συνεργάζεται με τον Σταύρο Κουγιουμτζή για πέμπτη φορά σε ολοκληρωμένο προσωπικό δίσκο: το «Τρελοί και άγγελοι». Από εκεί προέρχονται το ομότιτλο (Ντίλαν Τόμας) και το «Ελεύθεροι κι ωραίοι». Το τραγούδι, όμως, που ο συνθέτης επιμένει να τραγουδήσει ο ερμηνευτής είναι το «Κόκκινο φουστάνι». Ο Γ. Νταλάρας, όπως θα εξομολογηθεί σε συναυλία του στη Σάνη της Χαλκιδικής το 1995 (υπάρχει και το σχετικό βίντεο στο YouTube), προτιμάει τα περισσότερο «πολιτικοκοινωνικά». Προτείνει, λοιπόν, την Ελευθερία Αρβανιτάκη και η συνέχεια στέφεται με ένα ακόμη διαχρονικό στάνταρ στο ρεπερτόριό της.
Ο Λ. Παπαδόπουλος, ο Πάριος και η Χαρούλα
Αυτό το «όχι» είναι διαφορετικό, καθώς δεν το λέει ερμηνευτής ή ερμηνεύτρια, αλλά ο στιχουργός για τραγούδι του. Το 1973 ο Λευτέρης Παπαδόπουλος συνεργάζεται με τον Γιάννη Σπανό για το άλμπουμ που τελικά θα ονομαστεί «Οδός Αριστοτέλους». Στο ομότιτλο τραγούδι μάλιστα –και σε άλλα- ο Παπαδόπουλος βάζει πρώτα τους στίχους και μετά ο συνθέτης δουλεύει τη μουσική (ενώ συνήθως γινόταν το αντίστροφο ανάμεσά τους). Τον πρώτο λόγο ερμηνευτικά έχει ο Γιάννης Πάριος, ήδη μεγάλο όνομα εκείνη την εποχή, ενώ συμμετείχαν ο Γιάννης Καλατζής και η ανερχόμενη τότε Χάρις Αλεξίου (ο πρώτος προσωπικός της δίσκος θα βγει το 1975). «Με αυτό το δεδομένο, ο Σπανός θέλησε να του δώσει την “Οδός Αριστοτέλους”», λέει ο Λ. Παπαδόπουλος στην «Καθημερινή» το 2003 («100 δίσκοι και η ιστορία τους»). Εγώ, όμως, είχα αντίρρηση. Πίστευα μεν ότι ο Πάριος θα το ξεσκίσει το τραγούδι, αλλά ήθελα να βοηθήσουμε και την Αλεξίου, που όλα έδειχναν ότι θα εξελιχθεί σε σπουδαία τραγουδίστρια. Μαζευτήκαμε, τα είπαμε, τσακωθήκαμε, αλλά τελικά, έγινε αυτό που ήθελα. Βοήθησε πολύ, πάντως, και ο Πάριος, που μπροστά στην επιμονή μου, υποχώρησε».
Η Μελίνα και το «Strangers in the night»
Το 1966 ο Γερμανός μαέστρος και συνθέτης Μπερτ Κέμπφερτ (Bert Kaempfert) προτείνει στη Μελίνα Μερκούρη το πασίγνωστο πλέον «Strangers in the night» για την ταινία «Ραντεβού στη Λισαβόνα» («A man could get killed»), όπου η σταρ πρωταγωνιστούσε μαζί με τον Τζέιμς Γκάρνερ. Η Μελίνα δεν το θέλει, διάθεση την οποία δείχνει αρχικά και ο Φρανκ Σινάτρα (ο οποίος ακόμη και σε ζωντανή εμφάνισή του ύστερα από χρόνια δήλωνε ότι «αυτό το τραγούδι το απεχθάνομαι, αλλά δεν πειράζει…»). Ο συνθέτης επιμένει, ωστόσο, όπως και οι στιχουργοί Τσαρλς Σίνγκλετον και Έντι Σνάιντερ. Η επιτυχία ξεκινάει να γράφεται με την κυκλοφορία του τραγουδιού στις 11 Απριλίου εκείνης της χρονιάς: Νο1 επί 15 εβδομάδες.
Καίτη Γαρμπή και Πασχάλης Τερζής
«Κάποτε μου έδωσαν να τραγουδήσω τον ‘’Παλιόκαιρο’’ και είπα ότι δεν μου άρεσε και δεν θα το πω. Δεν το κατάλαβα το τραγούδι. Το κάθε τραγούδι έχει την τύχη του και τον καλλιτέχνη που θα το πει. Μπορεί το τραγούδι ‘’Χαμένα’’ να το έλεγε η Άντζελα [Δημητρίου] και να μην έκανε επιτυχία ή εγώ με τις ‘’Μαργαρίτες’’».
(Η Καίτη Γαρμπή στην εκπομπή του Mega «Χαμογέλα και πάλι»)
