Μόλις έγινε γνωστή η συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αλάσκα, στην Ευρώπη και το Κίεβο σήμανε συναγερμός. Όταν έφτασαν οι φωτογραφίες και τα βίντεο από την υποδοχή που επιφύλαξε ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών στον Ρώσο ομόλογό του, ο συναγερμός έγινε «κόκκινος». Μετά δε και τις κοινές δηλώσεις των δύο, όλοι κατάλαβαν ότι ο χρόνος τους είχε τελειώσει – ή, για την ακρίβεια, ότι θα τελείωνε προτού καν το καταλάβουν.
Έτσι, οι ηγέτες της Ευρώπης αποφάσισαν ότι έπρεπε να αναλάβουν άμεσα δράση. Αυτή τη φορά, μάλιστα, όχι διαμαρτυρόμενοι προς τον Τραμπ ή απειλώντας τον με αντίμετρα, αλλά πηγαίνοντας με τα νερά του, έτσι ώστε να τον αναγκάσουν να τους ακούσει και να τους πάρει υπόψη του, προτού αποφασίσει τα επόμενα βήματά του.
Αφού, λοιπόν, συνεννοήθηκαν με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι για τι έπρεπε να πουν και πώς θα το πουν, αφού τον «συμβούλεψαν» να επιλέξει πιο ευπρεπή ενδυμασία κατά την είσοδό του στον Λευκό Οίκο προκειμένου να μην «ερεθίσει» εκ νέου τον Τραμπ και τον αντιπρόεδρό του, Τζέι ντι Βανς, όπως είχε συμβεί τον Φεβρουάριο, ξεκίνησαν για την Ουάσιγκτον. Αποφασισμένοι, όπως όλα δείχνουν, να παίξουν τα ρέστα τους, με την ελπίδα ότι δεν θα έφευγαν με άδεια χέρια.
Τα πολύτιμα δώρα της Ευρώπης στον Τραμπ
Για να το πετύχουν, τα ανέχτηκαν όλα και τα έκαναν όλα. Δεν διαμαρτυρήθηκαν που τους άφησε να περιμένουν στο… διπλανό δωμάτιο ενόσω είχε συνάντηση με τον πρόεδρο της Ουκρανίας. Ούτε όταν τους έβαλε να καθίσουν γύρω από ένα τραπέζι χωρίς πρωτόκολλο, αναγκάζοντας αρκετούς από αυτούς να γυρίζουν την καρέκλα τους για να δει ο φακός το πρόσωπό τους όταν μιλούσαν. Δεν παρέλειψαν, τέλος, να εκθειάσουν την πολύτιμη συνεισφορά του ώστε να ανοίξει πάλι ο δρόμος του διαλόγου για την ειρήνη.
Τα τρία πιο πολύτιμα δώρα, όμως, τα έκρυβαν στις βαλίτσες τους, τις οποίες άνοιξαν κάποια στιγμή και του τα πρόσφεραν: Το ένα είναι η υπόσχεση ότι όποιες και αν είναι οι «εγγυήσεις ασφαλείας», είναι η Ευρώπη που θα αναλάβει κυρίως την ευθύνη να τις υλοποιήσει – και το αντίστοιχο ρίσκο. Το δεύτερο αφορά την αγορά οπλικών συστημάτων και φυσικού αερίου αξίας δεκάδων (αν όχι εκατοντάδων) δισ. δολαρίων από τις ΗΠΑ – σε πείσμα όσων δίνουν «όρκους» στην αυτονομία της Ευρώπης.
Όσο για το τρίτο «δώρο», του το ανακοίνωσαν μεν τότε, αλλά το παρουσίασαν επισήμως τρεις μέρες αργότερα: Την Πέμπτη, η Κομισιόν ανακοίνωσε ότι έκλεισαν όλα τα κεφάλαια που αφορούν στην υλοποίηση της εμπορικής συμφωνίας την οποία συνήψαν πρόσφατα ο Τραμπ με την πρόεδρό της, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Με τέτοιο τρόπο, μάλιστα, που η Ευρώπη να επωμιστεί και σε αυτό το θέμα όλο το κόστος για την αποτροπή ενός εμπορικού πολέμου, το οποίο δεν περιορίζεται στους οριζόντιους δασμούς της τάξης του 15% για τα προϊόντα που εξάγει – έναντι μηδενικών για τα αντίστοιχα αμερικανικά που εισάγει.
Η ανταπόδοση του προέδρου
Η αλήθεια είναι πως όλες οι παραπάνω γενναιόδωρες προσφορές δεν έμειναν χωρίς αντίκρισμα. Πράγματι, ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν εφείσθη φιλοφρονήσεων απέναντι στους ηγέτες της Ευρώπης που τον επισκέφθηκαν την περασμένη Δευτέρα. Συμπεριφέρθηκε, επίσης, με το «γάντι» στον Ζελένσκι, χωρίς να επαναληφθούν φαινόμενα… μπούλινγκ. Τέλος, δέχθηκε το αίτημά τους να θέσει κάποιους όρους στον Πούτιν – με την προφανή ελπίδα ότι αυτός δεν θα τους αποδεχθεί και, έτσι, θα έχουν την ευκαιρία να τον «εκθέσουν» και να τον κατηγορήσουν ότι αυτός ευθύνεται για τη συνέχιση του πολέμου.
Ωραία όλα αυτά, αλλά ας πάμε τώρα στο δια ταύτα: Τι μέλλει γενέσθαι με ένα πόλεμο ο οποίος συμπληρώνει ήδη 3,5 χρόνια; Θα φέρει, άραγε, η στάση της Ευρώπης πιο κοντά το τέλος του, με πιο «δίκαιους όρους», όπως τουλάχιστον αυτή τους εννοεί; Ιδού τρεις διαπιστώσεις που ίσως βοηθούν στο να δώσουμε την απάντηση.
Πρώτο: Ο Πούτιν δεν δείχνει διατεθειμένος να εισέλθει σε διάλογο σε επίπεδο κορυφής εάν δεν έχει διασφαλίσει πως θα γίνουν δεκτοί βασικοί όροι του και δεν κατοχυρώνονται τα κέρδη του στα πεδία των μαχών. Καθώς δε εκεί οι Ρώσοι έχουν το πάνω χέρι, θεωρεί πως ο χρόνος κυλά υπέρ του.
Δεύτερο: Οι Ευρωπαίοι δεν έχουν από μόνοι τους την ισχύ να αλλάξουν τα δεδομένα επί του πεδίου, ούτε βεβαίως να προχωρήσουν σε μια στρατιωτική επέμβαση. Αυτό θα μπορούσε, θεωρητικά, να γίνει μόνο με τις «πλάτες» των Αμερικανών, ο Τραμπ όμως το έχει αποκλείσει κατηγορηματικά.
Τρίτο: Το Κίεβο βλέπει τα περιθώριά του να εξαντλούνται σιγά-σιγά, κάτι που αποτυπώνεται στην αδυναμία του να αποτρέψει την κατάληψη περισσότερων εδαφών και στις τεράστιες ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό στις τάξεις ων ενόπλων δυνάμεών του.
Τέταρτο: Τα σχέδια περί αύξησης της διεθνούς πίεσης – διπλωματικής και οικονομικής – στη Μόσχα και απομόνωσής της είναι στον αέρα. Όσο, άλλωστε, ο Πούτιν φαίνεται να κερδίζει τον πόλεμο και έχει γίνει ισότιμος συνομιλητής του Τραμπ τόσο θα μειώνονται οι «πρόθυμοι» για να του επιβάλλουν κυρώσεις.
Μετά από όλα τα παραπάνω, είναι εύλογη η απαισιοδοξία που δείχνει να κυριαρχεί στα περισσότερα διεθνή ΜΜΕ. «Μια εβδομάδα αφότου ο Τραμπ αγκάλιασε τον Πούτιν, η προσπάθεια ειρήνευσης στην Ουκρανία δεν οδηγεί πουθενά», εκτιμά χαρακτηριστικά το CNN. Η Wall Street Journal, από την πλευρά της, εξηγεί «πώς η ώθηση για την ειρήνη στην Ουκρανία που επιχείρησε να δώσει ο Τραμπ κόλλησε μέσα σε τέσσερις μέρες».
«Η ειρήνη φαντάζει πιο μακρινή παρά ποτέ», σημειώνει το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Σπουδών (IISS). «Ο Πούτιν κοροϊδεύει», συμπεραίνει και η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλας.
Το συμπέρασμα: Ο πόλεμος δεν θα τελειώσει ούτε γρήγορα ούτε εύκολα. Ο Τραμπ θα χρειαστεί να περιμένει για να δει το όνειρό του να γίνει Νομπελίστας Ειρήνης να γίνεται πραγματικότητα. Ουκρανοί και Ρώσοι θα συνεχίζουν να σφαγιάζονται στις «κρεατομηχανές του πολέμου».
Και όσοι επιθυμούν τη συνέχισή του (έστω κι αν δεν το λένε), μπορούν να αισθάνονται ικανοποιημένοι.
