Η απόφαση της κυβέρνησης Ντόναλντ Τραμπ να αναπτύξει πολεμικά πλοία και χιλιάδες πεζοναύτες στα ανοικτά της Βενεζουέλας, επικαλούμενη την καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών, συνιστά μια σημαντική εξέλιξη τόσο για την ευρύτερη περιοχή της Λατινικής Αμερικής όσο και για την ίδια τη χώρα του Νικολάς Μαδούρο.
Η ένταση στις σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών και Βενεζουέλας επιδεινώθηκε ιδιαίτερα όταν ο Λευκός Οίκος αύξησε στα 50 εκατομμύρια δολάρια την αμοιβή για πληροφορίες που θα οδηγούσαν στη σύλληψη του προέδρου Νικολάς Μαδούρο, τον οποίο κατηγορεί ότι ηγείται του «Καρτέλ των Ήλιων» (Cartel de los Soles), μιας φερόμενης εγκληματικής οργάνωσης διακίνησης ναρκωτικών.
Thanks @PressSec for laying out EXACTLY why we’re offering $50 million for information on Maduro and his heinous crimes against Americans. https://t.co/E8jIEwcK2u pic.twitter.com/Mq494m9CO3
— US Dept of State INL (@StateINL) August 19, 2025
Παρά την πρόσφατη συμφωνία για ανταλλαγή κρατουμένων και την ανανέωση της άδειας της Chevron για επιχειρήσεις στη Βενεζουέλα, η κλιμάκωση έχει λάβει πλέον και στρατιωτικό χαρακτήρα, θυμίζοντας προγενέστερες περιπτώσεις όπου οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν στρατιωτική ισχύ στο όνομα της καταπολέμησης των ναρκωτικών.
Η ταλευταία κίνηση αυτή του Ντόναλντ Τραμπ για ανάπτυξη ιδιαίτερα ισχυρής αμφίβιας αρμάδας στα ανοιχτά της Βενεζουέλας, με βασικό στόχο την καταπολέμηση της «διακίνησης ναρκωτικών», θεωρείται πολύ δυναμική αν αναλογιστεί κανεί την δύναμη πυρός που βρίσκεται στο πεδίο. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές που επικαλούνται τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία Reuters και AFP, στη ναυτική δύναμη περιλαμβάνονται τρία πυραυλοφόρα αντιτορπιλικά πλοία και ισάριθμα ελικοπτεροφόρα αποβατικά, συνοδευόμενα από 2.200 έως 4.000 πεζοναύτες.
Η ενέργεια αυτή λαμβάνει χώρα σε μία περίοδο έντονης όξυνσης στις ήδη τεταμένες σχέσεις ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και το Καράκας.Οι δύο χώρες βρίσκονται σε αντιπαράθεση εδώ και χρόνια, με τον Αμερικανό πρόεδρο να αυξάνει διαρκώς την πίεση προς το καθεστώς του Νικολάς Μαδούρο
Η μακρά σκιά του «Πολέμου κατά των Ναρκωτικών»
Η επιλογή του Τραμπ δεν είναι ένα μεμονωμένο γεγονός. Εντάσσεται σε μια μακρά ιστορία που ξεκινά από το 1971 όταν ο τότε πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον κήρυξε «Πόλεμο στα Ναρκωτικά», χαρακτηρίζοντάς τα ως τον «νούμερο ένα εχθρό» της Αμερικής. Από τότε, σχεδόν κάθε πρόεδρος των ΗΠΑ συνέχισε ή ενίσχυσε αυτόν τον πόλεμο συχνά επεκτείνοντάς τον πέρα από τα σύνορα των Ηνωμένων Πολιτειών, με παραστρατιωτικές παρεμβάσεις, χρηματοδοτήσεις ακόμα και αποσταθεροποιήσεις κρατών.
Ο Ρόναλντ Ρίγκαν στη δεκαετία του 1980 συνεργάστηκε στενά με στρατούς της Λατινικής Αμερικής για την καταστροφή φυτειών κόκας και την εξάρθρωση καρτέλ, ενώ η CIA ενεπλάκη σε επιχειρήσεις με αντικαθεστωτικούς όπως οι Contras στη Νικαράγουα.
Η απαρχή
Το 1971, ο Νίξον ανακοίνωσε την εκστρατεία και ίδρυσε το 1973 την DEA, τη νέα υπηρεσία δίωξης ναρκωτικών. Η πρώτη φάση επικεντρώθηκε στην ενίσχυση της αστυνομίας και στη χρηματοδότηση προγραμμάτων απεξάρτησης, αλλά σύντομα οι επιχειρήσεις απέκτησαν διεθνή χαρακτήρα, με πιέσεις προς το Μεξικό και άλλες χώρες για περιορισμό καλλιεργειών οπιοφόρων.
Η δεκαετία του Ρίγκαν
Στη δεκαετία του 1980, ο Ρόναλντ Ρίγκαν μετέτρεψε τον πόλεμο σε μείζον στρατηγικό μέτωπο. Εκτός από την εσωτερική καταστολή, οι ΗΠΑ ανέπτυξαν δράση σε χώρες όπως η Βολιβία και το Περού, για την καταστροφή φυτειών κόκας. Στην Κολομβία, η μάχη με τα καρτέλ του Μεντεγίν και της Κάλι πήρε χαρακτήρα πραγματικού πολέμου, με συνεργασία του αμερικανικού στρατού και των μυστικών υπηρεσιών. Παράλληλα, η εμπλοκή της CIA με αντικαθεστωτικούς στη Νικαράγουα άνοιξε τον δρόμο για κατηγορίες ότι η Ουάσινγκτον έκλεινε τα μάτια σε διαδρομές διακίνησης.
Ο πόλεμος στον Παναμά
Η πιο θεαματική κίνηση έγινε το 1989, όταν ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος διέταξε την εισβολή στον Παναμά. Επισήμως, ο στόχος ήταν η αποκατάσταση της δημοκρατίας, όμως η σύλληψη του στρατηγού Μανουέλ Νοριέγκα για εμπλοκή σε διακίνηση κοκαΐνης ανέδειξε τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών ως βασικό αιτιολογικό παράγοντα.
Το «Plan Colombia»
AFP/THE WHITE HOUSE/DAVID SCULL
Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ο Μπιλ Κλίντον λάνσαρε το «Plan Colombia», ένα κολοσσιαίο πακέτο στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας για την αντιμετώπιση της καλλιέργειας κόκας και της δράσης των καρτέλ. Οι αεροψεκασμοί για την καταστροφή φυτειών έγιναν σύμβολο μιας στρατηγικής που είχε τεράστιο οικονομικό κόστος αλλά και κοινωνικές παρενέργειες, καθώς χιλιάδες αγρότες βρέθηκαν στο περιθώριο.
Ο 21ος αιώνας
Οι πρόεδροι Μπους ο νεότερος και Ομπάμα συνέχισαν τον πόλεμο, με τον πρώτο να επεκτείνει το «Plan Colombia» και να εγκαινιάζει την «Πρωτοβουλία Μérida» στο Μεξικό, ενώ ο δεύτερος προσπάθησε να μετατοπίσει το βάρος σε κοινωνικές δράσεις και στην αντιμετώπιση της κρίσης των οπιοειδών ως ζήτημα δημόσιας υγείας. Ωστόσο, οι στρατιωτικές συνεργασίες με χώρες της Λατινικής Αμερικής παρέμειναν σε ισχύ..
Τραμπ: Παλιά συνταγή σε νέα μορφή
REUTERS/Jose Luis Gonzalez
Ο Ντόναλντ Τραμπ, παρότι εστίασε κυρίως στην εσωτερική κρίση των οπιοειδών, δεν δίστασε να ενεργοποιήσει και το εξωτερικό μέτωπο. Με βάση την πάγια στρατηγική των ΗΠΑ που συνδέει το εμπόριο ναρκωτικών με ζητήματα εθνικής ασφάλειας, υπέγραψε σύμφωνα με αποκαλύψεις των New York Times μυστικό προεδρικό διάταγμα, χαρακτηρίζοντας τα μεγάλα καρτέλ ως «τρομοκρατικές οργανώσεις», ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για στρατιωτικές επεμβάσεις.
Η ανάπτυξη τριών αντιτορπιλικών τύπου Arleigh Burke – των «USS Gravely», «USS Jason Dunham» και «USS Sampson» – στην Καραϊβική συνοδεύτηκε από την αποστολή 4.000 πεζοναυτών και ενός αεροσκάφους επιτήρησης P-8 Poseidon. Η Ουάσιγκτον ισχυρίζεται πως πρόκειται για «πολύμηνες επιχειρήσεις σε διεθνή ύδατα», ωστόσο πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι πρόκειται για επίδειξη ισχύος με στόχο τον εκφοβισμό της κυβέρνησης Μαδούρο.
Αντιδράσεις από Καράκας
Η κυβέρνηση της Βενεζουέλας κατήγγειλε τη στρατιωτική κινητοποίηση ως απειλή για την περιφερειακή ειρήνη. Ο υπουργός Εξωτερικών Ιβάν Χιλ υποστήριξε πως οι ΗΠΑ «στερούνται αξιοπιστίας», ενώ ο υπουργός Άμυνας Βλαντιμίρ Παντρίνο Λόπες έκανε λόγο για «αφήγημα εισβολής». Ο πρόεδρος Μαδούρο, από την πλευρά του, ανακοίνωσε την κινητοποίηση 4,5 εκατομμυρίων μελών της Εθνοφρουράς και προειδοποίησε: «τουφέκια και πυραύλους για την αγροτιά και την εργατική τάξη, για να υπερασπιστούν την πατρίδα».
Ένας «πόλεμος» χωρίς τέλος;
Παρά τα δισεκατομμύρια δολάρια και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, ο «πόλεμος κατά των ναρκωτικών» συνεχίζεται αδιάκοπα επί μισό αιώνα. Είτε ως εσωτερική καταστολή, είτε ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής, ο «πόλεμος κατά των ναρκωτικών» εξακολουθεί να είναι ένα από τα πιο διαρκή και πολύπλευρα δόγματα της αμερικανικής πολιτικής στην ευρύτερη Λατινική Αμερική.
