Η ηγεμονία των Ηνωμένων Πολιτειών στη Μέση Ανατολή αμφισβητούνταν έντονα, μέχρι σχετικά πρόσφατα. Η αποφασιστική στρατιωτική στήριξη που επί μία σχεδόν δεκαετία πρόσφερε η Μόσχα στο καθεστώς Άσαντ στη Συρία, η ενίσχυση του ρόλου της Τεχεράνης και των συμμάχων της στην περιοχή, η αποκατάσταση των σχέσεων του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας με τη διαμεσολάβηση του Πεκίνου και, πάνω από όλα, ο υπό δημιουργία «άξονας» Ρωσίας-Τουρκίας-Ιράν-Κίνας, ήταν γεγονότα που έρχονταν να ενισχύσουν την παραπάνω εικόνα. Ειδικά μετά και την ταπεινωτική αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, το 2021, είχε καταφέρει ένα ακόμη πλήγμα στην εικόνα των ΗΠΑ και είχε πολλαπλασιάσει τις φωνές που ζητούσαν αποχώρησή τους και από το Ιράκ και συνολικά τη Μέση Ανατολή.
Ξαφνικά, από την 7η Οκτωβρίου 2023, όλα άλλαξαν δραματικά και ραγδαία. Η (για πολλούς αναπόφευκτη, αργά ή γρήγορα) επιδρομή της Χαμάς στο έδαφος του Ισραήλ έδωσε στην κυβέρνηση Νετανιάχου το πρόσχημα που επιζητούσε όχι μόνο για να ισοπεδώσει τη Γάζα και να θέσει επί τάπητος το ξερίζωμα των Παλαιστινίων από εκεί. Κυρίως, δρομολόγησε το σχέδιο που ο Ισραηλινός πρωθυπουργός είχε παρουσιάσει από το βήμα της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς, κρατώντας στο χέρι του ένα χάρτη της «Νέας Μέσης Ανατολής».
Σήμερα, σχεδόν 21 μήνες αργότερα, το σκηνικό είναι εντελώς διαφορετικό. Οι σύμμαχοι και προστατευόμενοι της Τεχεράνης, πρωτίστως η παλαιστινιακή Χαμάς και η λιβανέζικη Χεζμπολάχ, έχουν δεχθεί καίρια πλήγματα και έχουν αποδυναμωθεί, με τις ηγεσίες τους να έχουν «αποκεφαλιστεί». Η Συρία κυβερνάται πλέον από έναν πρώην τζιχαντιστή, ο Άσαντ έχει βρει καταφύγιο στη Μόσχα και οι ρωσικές βάσεις στη χώρα είναι ουσιαστικά απροστάτευτες και υπό πολιορκία.
Σε αυτό το φόντο, ο πόλεμος που ξεκίνησε το Ισραήλ κατά του Ιράν στις 13 Ιουνίου και η αμερικανική επίθεση στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του προσθέτουν έναν ακόμη κρίκο στην ίδια αλυσίδα. Πιθανότατα, μάλιστα, τον πιο κρίσιμο από όλους τους προηγούμενους, μιας και ήταν γνωστό σε όλους ότι το Ιράν ήταν εδώ και χρόνια ο βασικός στόχος, τόσο του Ισραήλ όσο και των ΗΠΑ – οι οποίες, εκτός των άλλων, έχουν μαζί του και ανοιχτούς λογαριασμούς από το 1979 και την ανατροπή του Σάχη.
Τα διλήμματα Πούτιν και Σι
Δεν χωράει αμφιβολία δε ότι, πλήττοντας το Ιράν, οι Αμερικανοί «πετούν το γάντι» στους μεγάλους συμμάχους του και δικούς τους ανταγωνιστές: τους Ρώσους και τους Κινέζους, οι οποίοι πλέον καλούνται να αποφασίσουν εάν θα αποδεχθούν το «ξήλωμα» του συμμάχου τους και τη δημιουργία μιας νέας Pax Americana στη Μέση Ανατολή ή θα αντιδράσουν δυναμικά.
Η αλήθεια είναι πως τα περιθώρια που έχουν δεν είναι πολλά. Ειδικά η Ρωσία, έχοντας ήδη χάσει έδαφος και, κυρίως, όντας στριμωγμένη στο μέτωπο της Ουκρανίας, όπου αναγκαστικά διαθέτει τον βασικό όγκο των δυνάμεων και των πόρων της, πολύ λίγα μπορεί να κάνει για να στηρίξει το καθεστώς της Τεχεράνης. Όσο για την Κίνα, η οποία μέχρι σήμερα είχε βγει «χωρίς γρατζουνιές» και μάλλον ωφελημένη από τους πολέμους που βρίσκονται σε εξέλιξη, οφείλει να συνειδητοποιήσει πως έρχεται η ώρα για τις κρίσιμες αποφάσεις.
Αναμφίβολα, οι δυνατότητές της είναι ασύγκριτα μεγαλύτερες σε σύγκριση με τους Ρώσους και όλους τους υπόλοιπους, καθώς αποτελεί τη μόνη δύναμη που είναι (θεωρητικά) σε θέση να κοιτάξει στα μάτια τους Αμερικανούς. Θα αποφασίσει, όμως, να το κάνει τώρα, χτυπώντας έστω και «ασύμμετρα» – για παράδειγμα στην Ταϊβάν; Ή θα περιμένει έως ότου αισθανθεί πιο έτοιμη και σίγουρη, διακινδυνεύοντας να χάσει πολύτιμο χρόνο και να βρεθεί μόνη και χωρίς ισχυρούς συμμάχους;
Σε κάθε περίπτωση, είναι σαφές πως η αντίστροφη μέτρηση για την «μητέρα των μαχών» της εποχής μας, την αναμέτρηση ΗΠΑ-Κίνας, δηλαδή της νυν και της αναδυόμενης υπερδύναμης, έχει ξεκινήσει. Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και οι συσχετισμοί που τελικώς θα διαμορφωθούν θα μας δώσουν μια εικόνα για την τάση που διαμορφώνεται.
Σίγουρα, πάντως, ο Σι Τζινπίνγκ και η υπόλοιπη κινεζική ηγεσία (όπως, άλλωστε, και ο Πούτιν από τη θέση του) έχουν μάθει πια πως όταν οι ΗΠΑ και ο Τραμπ μιλούν για διαπραγμάτευση και ειρήνη, οφείλουν να ετοιμάζονται για πόλεμο!
