Η Έκθεση 2024 του Γενικού Γραμματέα OHE για τα Παιδιά και τις Ένοπλες Συγκρούσεις παρουσιάζει μία από τις πιο ζοφερές αποτιμήσεις από τη δημιουργία του θεσμού.
Το 2024 καταγράφηκε δραματική αύξηση στις παραβιάσεις κατά των παιδιών, αποτυπώνοντας τόσο την επέκταση όσο και τη βαρβαρότητα των σύγχρονων συγκρούσεων, αλλά και τη συνεχή αποδυνάμωση των διεθνών ανθρωπιστικών κανόνων. Η έκθεση αναδεικνύει την επείγουσα ανάγκη η διεθνής κοινότητα να δράσει ώστε να σταματήσει η αυξανόμενη βία κατά των παιδιών σε ζώνες σύρραξης.
Παραβιάσεις σε ιστορικά υψηλό επίπεδο
Συνολικά 41.370 σοβαρές παραβιάσεις επιβεβαιώθηκαν το 2024. Είναι ο «υψηλότερος αριθμός από τότε που άρχισαν να συντάσσονται οι εκθέσεις για τα Παιδιά στις Ένοπλες Συγκρούσεις». Πρόκειται για αύξηση 25% σε σχέση με το 2023, και τρίτο συνεχόμενο έτος με αυξανόμενο ποσοστό βίας. Η Ειδική Αντιπρόσωπος του Γεν. Γραμματέα Βιρτζίνια Γκάμπα χαρακτήρισε τα στοιχεία «καμπανάκι αφύπνισης» και προειδοποίησε ότι «βρισκόμαστε σε σημείο χωρίς επιστροφή».
Οι επιβεβαιωμένες σοβαρές παραβιάσεις περιλαμβάνουν:
1) 11.967 παιδιά νεκρά ή τραυματισμένα, η συχνότερη κατηγορία παραβιάσεων.
2) 7.906 περιστατικά άρνησης ανθρωπιστικής πρόσβασης.
3) 7.402 παιδιά που στρατολογήθηκαν ή χρησιμοποιήθηκαν από ένοπλες δυνάμεις ή ομάδες.
Επιπλέον καταγράφηκε αύξηση 17% στα παιδιά που υπέστησαν πολλαπλές σοβαρές παραβιάσεις, συνδυάζοντας συχνά απαγωγή, στρατολόγηση και σεξουαλική βία. Αυτή η σύγκλιση παραβιάσεων δείχνει κλιμάκωση της σκληρότητας και συστηματική εκμετάλλευση παιδιών σε πολλά θέατρα σύρραξης.
Σύγχρονες τακτικές πολέμου με καταστροφικές συνέπειες για τα παιδιά
Η έκθεση υπογραμμίζει τις καταστροφικές επιπτώσεις των σύγχρονων τακτικών πολέμου. «Βαριοί βομβαρδισμοί, πυραυλικές επιθέσεις και η αδιάκοπη χρήση εκρηκτικών όπλων σε αστικές περιοχές έχουν μετατρέψει σπίτια και γειτονιές σε πεδία μάχης», σημείωσε η κ. Γκάμπα.
Τα εκρηκτικά όπλα, ανέφερε, ευθύνονται για το 25% των θανάτων ή τραυματισμών παιδιών.
Επιπλέον καταγράφηκε αύξηση 44% στις επιθέσεις σε σχολεία και αύξηση 34% στους βιασμούς και σεξουαλικές κακοποιήσεις παιδιών. Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν την σκόπιμη στοχοποίηση πολιτικών υποδομών και τη χρήση της σεξουαλικής βίας ως όπλο πολέμου.
Οι χώρες με ιδιαίτερη ανησυχία
Ορισμένες χώρες αναδεικνύονται ως οι πλέον πληγείσες το 2024:
– Ισραήλ και Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη (ιδίως Γάζα)
– Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό
– Σομαλία
– Νιγηρία
– Αϊτή
Επιπλέον, καταγράφηκε επιδείνωση στον Λίβανο, τη Μοζαμβίκη και την Αϊτή, με ραγδαία αύξηση των σοβαρών παραβιάσεων.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η κράτηση παιδιών λόγω της πραγματικής ή υποτιθέμενης σύνδεσής τους με ένοπλες ομάδες. Το 2024, 3.018 παιδιά τέθηκαν υπό κράτηση, αριθμός αυξημένος σε σχέση με προηγούμενα έτη. Η κ. Γκάμπα τόνισε ότι «τα παιδιά που απελευθερώνονται από ένοπλες δυνάμεις ή ομάδες πρέπει πρωτίστως να αντιμετωπίζονται ως θύματα» και κάλεσε για ενίσχυση προγραμμάτων αποκατάστασης.
Θετικές εξελίξεις εν μέσω γενικευμένης επιδείνωσης
Παρά τις αρνητικές τάσεις, η έκθεση επισημαίνει σημαντικά σημεία προόδου χάρη στη διεθνή εμπλοκή:
1) Πάνω από 16.500 παιδιά που συνδέονταν με ένοπλες δυνάμεις ή ομάδες έλαβαν προστασία ή υποστήριξη επανένταξης το 2024.
2) Από το 2005, πάνω από 200.000 παιδιά έχουν απελευθερωθεί παγκοσμίως.
3) Έχουν γίνει περίπου 40 δεσμευτικές πράξεις από μέρη σε συγκρούσεις (σχέδια δράσης, πρωτόκολλα, διμερείς διάλογοι).
Σημαντική επίσης εξέλιξη αποτελεί η υπογραφή σχεδίου δράσης με τον Συριακό Εθνικό Στρατό τον Ιούνιο 2024. Ως αποτέλεσμα της προόδου, το Ιράκ, το Πακιστάν και οι Φιλιππίνες θα αφαιρεθούν από την ατζέντα “Προστασία Παιδιών στις Ένοπλες Συγκρούσεις” το 2025.
Η έκθεση συνδέει άμεσα τη διεθνή απραξία με την αυξανόμενη σοβαρότητα των παραβιάσεων. Η κ. Γκάμπα προειδοποίησε ότι «όταν το επιτρέπουμε αυτό, δεν αποτυγχάνουμε απλώς να προστατεύσουμε τα παιδιά, τους στερούμε την ευκαιρία να μεγαλώσουν με ασφάλεια, να πάνε σχολείο και να ζήσουν με αξιοπρέπεια και ελπίδα».
«Μπροστά στον αριθμό-ρεκόρ παιδιών που υποφέρουν από τις συνέπειες συγκρούσεων που μπορούσαν να έχουν αποτραπεί το 2024, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια επιλογή που ορίζει ποιοι είμαστε: να νοιαστούμε ή να στρέψουμε το βλέμμα μας», πρόσθεσε.
Η έκθεση συμπίπτει επίσης με σημαντικές επετείους:
1) 35η επέτειος της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (CRC)
2) 25η επέτειος του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου για τη συμμετοχή παιδιών σε ένοπλες συγκρούσεις (OPAC)
3) 20η επέτειος του Ψηφίσματος 1612 του ΣΑ ΟΗΕ, που δημιούργησε τον Μηχανισμό Παρακολούθησης και Αναφοράς (MRM) και την Ομάδα Εργασίας του ΣΑ για τα Παιδιά και τις Ένοπλες Συγκρούσεις.
Σύμφωνα με την έκθεση, παρά τη νομική θωράκιση, η απόσταση ανάμεσα στις δεσμεύσεις και την εφαρμογή παραμένει ανησυχητικά μεγάλη.
Τα στοιχεία του 2024 δείχνουν ανησυχητική εξέλιξη:
1) Η αυξανόμενη μεταφορά των συγκρούσεων σε αστικό περιβάλλον φέρνει τις μάχες σε πυκνοκατοικημένες περιοχές.
2) Η αυξανόμενη ατιμωρησία υπονομεύει το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.
3) Η πολυπλοκότητα της εμπλοκής μη κρατικών δρώντων δυσχεραίνει τη λογοδοσία.
4) Η αποτυχία στην προστασία των παιδιών απειλεί με αποδόμηση θεμελιωδών διεθνών κανόνων.
Όπως αναφέρεται στην έκθεση αν δεν αναληφθεί άμεση δράση, τα ευρήματα δείχνουν ότι δεν πρόκειται για προσωρινή έξαρση, αλλά για εδραίωση της βίας κατά των παιδιών ως νέα «κανονικότητα» στις συγκρούσεις.
Συζήτηση για τη «Φτώχεια, υπανάπτυξη και συγκρούσεις»
Ανοιχτή συζήτηση υψηλού επιπέδου με θέμα η «Φτώχεια, υπανάπτυξη και συγκρούσεις» έλαβε χώρα στον ΟΗΕ με πρωτοβουλία της Γουιάνας που εκτελεί καθήκοντα προέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας για τον μήνα Ιούνιο.
Ο Έλληνας Μόνιμος Αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ πρέσβης Ευάγγελος Σέκερης υπογράμμισε ότι η φτώχεια και η έλλειψη προόδου δεν είναι μόνο θέματα ανάπτυξης, αλλά απειλές για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια και ζήτησε ολοκληρωμένες λύσεις με γνώμονα τους τη νέα ατζέντα για την ειρήνη και τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης.
Επαναβεβαίωσε την ισχυρή υποστήριξη της Ελλάδας για έναν διευρυμένο ρόλο της Επιτροπής για την Οικοδόμηση της Ειρήνης στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών των συγκρούσεων, συμπεριλαμβανομένης της επισιτιστικής ανασφάλειας και των κλιματικών κινδύνων.
Επίσης ζήτησε την ανάγκη στήριξης των κοινοτήτων που πλήττονται από συγκρούσεις μέσω συγκεκριμένων δράσεων, υπογραμμίζοντας τα πρόσφατα χρηματοδοτούμενα από την Ελλάδα ανθρωπιστικά έργα στη Γάζα και τη Βεγγάζη για τη διασφάλιση της πρόσβασης σε τρόφιμα, υγειονομική περίθαλψη και περιφερειακή σταθερότητα.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
