Το ερώτημα δεν είναι πια αν πρέπει να προστατευτούν οι ανήλικοι από τις παγίδες των κοινωνικών δικτύων, αλλά πώς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει ήδη από τις αυστηρότερες νομοθεσίες στον κόσμο για τις πλατφόρμες, μέσω του Κανονισμού για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA), αλλά πολλές χώρες –μεταξύ αυτών η Ισπανία, η Γαλλία και η Ελλάδα– ζητούν να πάει η Ένωση ένα βήμα παραπέρα: να θεσπιστεί μια ενιαία ελάχιστη ηλικία πρόσβασης στα social media, με έλεγχο γονικής συναίνεσης.
Τι προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή;
Η Κομισιόν ετοιμάζει ένα σύνολο οδηγιών για το πώς πρέπει να προστατεύονται οι ανήλικοι στα κοινωνικά δίκτυα, τις οποίες αναμένεται να δημοσιεύσει το καλοκαίρι. Ανάμεσα στις προτάσεις της περιλαμβάνονται:
- Οι λογαριασμοί των ανηλίκων να είναι ιδιωτικοί από προεπιλογή, ώστε να μπορούν να επικοινωνούν μόνο με χρήστες που έχουν εγκρίνει.
- Οι ειδοποιήσεις να απενεργοποιούνται τις ώρες ύπνου.
- Αυτόματη αναπαραγωγή βίντεο, φίλτρα, κάμερα, μικρόφωνο και γεωεντοπισμός να είναι απενεργοποιημένα.
- Οι προτάσεις περιεχομένου και διαφημίσεων να είναι κατάλληλες για την ηλικία του χρήστη, και όλες οι διαφημίσεις να δηλώνονται ρητά ως τέτοιες.
Το μεγάλο ζήτημα: πώς επιβεβαιώνεται η ηλικία; Η Επιτροπή ζητά από τις πλατφόρμες να επιβεβαιώνουν την ηλικία όταν πρόκειται για περιεχόμενο που απευθύνεται αποκλειστικά σε ενήλικες (αλκοόλ, πορνογραφία, τυχερά παιχνίδια). Για τα υπόλοιπα, τους επιτρέπει να «εκτιμούν» την ηλικία με τεχνικές που σέβονται την ιδιωτικότητα.
Παράλληλα, η Κομισιόν αναπτύσσει μια εφαρμογή για κινητά, που θα επιτρέπει στους χρήστες να αποδεικνύουν ότι είναι άνω των 18 ετών χωρίς να αποκαλύπτουν την ταυτότητά τους. Η εφαρμογή δοκιμάζεται πιλοτικά σε Ισπανία, Γαλλία, Ελλάδα, Δανία και Ιταλία και αναμένεται να κυκλοφορήσει τον Ιούλιο.
Η Ισπανία, η Γαλλία και η Ελλάδα έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους για να πιέσουν την Κομισιόν να ορίσει μια ενιαία ηλικία κατώτατου ορίου πρόσβασης στα social media στην ΕΕ – με τη συγκατάθεση γονέα ως προϋπόθεση. Την πρόταση υποστηρίζουν ήδη χώρες όπως η Δανία, η Σλοβενία, η Σλοβακία, η Κύπρος, η Ιταλία, η Κροατία και οι Κάτω Χώρες.
Ωστόσο, δεν έχει ακόμα συμφωνηθεί μια συγκεκριμένη ηλικία. Εθνικά, η Ισπανία και η Σλοβακία θέλουν όριο τα 16 έτη, ενώ η Γαλλία, η Δανία και η Ελλάδα προτείνουν τα 15. Ο Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι αν δεν υπάρξει συμφωνία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Γαλλία θα προχωρήσει σε εθνική απαγόρευση για κάτω των 15 ετών, επικαλούμενος περιστατικά βίας που συνδέονται με την υπερέκθεση των νέων στα social media.
Στην Ισπανία, η κυβέρνηση έχει ήδη διασφαλίσει ότι η νέα εφαρμογή επαλήθευσης ηλικίας θα είναι συμβατή με το νομοσχέδιο που προωθεί απαγόρευση πρόσβασης σε παιδιά κάτω των 16 ετών.
Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι το να τεθεί ενιαία ηλικία πρόσβασης είναι περίπλοκο, λόγω της ποικιλομορφίας των πλατφορμών και των διαφορετικών εθνικών νομοθεσιών. Ωστόσο, αφήνει το περιθώριο στα κράτη-μέλη να προχωρήσουν με δικές τους πρωτοβουλίες.
Τι ζητά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Οι σοσιαλδημοκράτες ζητούν επιπλέον νομοθεσία: όχι μόνο για την ηλικία, αλλά και για τους αλγόριθμους που προωθούν εθιστικό περιεχόμενο. Παράλληλα, οι ελεγκτικές αρχές της ΕΕ έχουν ήδη ξεκινήσει έρευνες σε πλατφόρμες όπως Instagram, Facebook και X (πρώην Twitter), για ανεπαρκή μέτρα προστασίας των ανηλίκων. Οι παραβάσεις τιμωρούνται με πρόστιμα έως και 6% του ετήσιου τζίρου.
Σε έναν ψηφιακό κόσμο όπου οι πλατφόρμες είναι παντού και οι ανήλικοι όλο και πιο εκτεθειμένοι, η συζήτηση για την προστασία τους δεν είναι απλώς νομική. Είναι κοινωνική, παιδαγωγική και ηθική – και η Ευρώπη φαίνεται αποφασισμένη να τη φέρει στο προσκήνιο. Αν θα έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα είναι κάτι που θα φανεί μετά από καιρό…
