Ο υπερτουρισμός και οι επιπτώσεις του επιστρέφουν μαζί με το καλοκαίρι, την ώρα που οι ακτιβιστές υπόσχονται ότι θα είναι «θερμό» καθώς Ισπανία, Κανάρια Νησιά, Ιταλία και αλλού ετοιμάζονται για μαζικές διαδηλώσεις.
Οι τοπικές κοινωνίες εξακολουθούν να αντιδρούν στις επιπτώσεις του μαζικού τουρισμού – εκτίναξη των τιμών των κατοικιών, κορεσμός, περιβαλλοντική επιβάρυνση, ανεύθυνη συμπεριφορά ταξιδιωτών – και απαιτούν λύσεις.
Χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν ήδη στους δρόμους στα Κανάρια Νησιά για να διαμαρτυρηθούν, καθώς η απογοήτευση για τις γεμάτες πόλεις έχει μετατραπεί σε οργή. Και δεν είναι οι μόνοι: ένα νέο κύμα διαμαρτυριών αναμένεται να ξεσπάσει σε πολλές περιοχές της νότιας Ευρώπης το φετινό καλοκαίρι.
Η αλήθεια είναι ότι οι όποιες αλλαγές στον τουριστικό κλάδο γίνονται αργά, καθώς απαιτείται συναίνεση από ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων και χρόνος για την εφαρμογή σχετικών προγραμμάτων. Ωστόσο, φέτος στην Ευρώπη εμφανίζονται συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για πιο βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, που στοχεύουν στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών πιέσεων που δημιουργεί ο υπερτουρισμός.
Η απογοήτευση για τις γεμάτες πόλεις έχει μετατραπεί σε οργή και απαίτηση άμεσης αντιμετώπισης του υπερτουρισμού
El 70% de los canarios VIVEN del turimo. Se están cavando su propia tumba pic.twitter.com/R7u7HGRb3a
— Anonymous Tabarnia
Η Ισπανία επενδύει επίσης στην έξυπνη τεχνολογία. «Εργαζόμαστε πάνω σε ένα μοντέλο βιώσιμου τουρισμού», δήλωσε η Τζέσικα Χάρβεϊ από το Ισπανικό Γραφείο Τουρισμού, και «έχουμε αναπτύξει μια ψηφιακή πλατφόρμα που παρακολουθεί πόσοι άνθρωποι βρίσκονται στις παραλίες, καθώς και την ποιότητα του αέρα, τις θερμοκρασίες της θάλασσας, τον καιρό, ακόμη και τις μέδουσες στο νερό».
Οι πληροφορίες αυτές είναι διαθέσιμες σε τουριστικά γραφεία και ξενοδόχους μέσω της εφαρμογής Smart Destinations, βοηθώντας στην καλύτερη κατανομή των επισκεπτών δίνοντάς τους την ευκαιρία να λαμβάνουν πιο έξυπνες αποφάσεις σχετικά με το πού να πάνε και τι να κάνουν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο πέντε περιοχές – Κανάρια, Βαλεαρίδες, Βαλένθια, Καταλονία και Ανδαλουσία – δέχονται το 85% των τουριστών. Έτσι γίνονται προσπάθειες να ενισχυθούν άλλες περιοχές. Επίσης, μειώνονται τουριστικοί φόροι για μεγαλύτερης διάρκειας διαμονή σε ορισμένες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των Βαλεαρίδων Νήσων, ωφελώντας όσους μένουν περισσότερο.
Βερολίνο: Περιβαλλοντικές δράσεις και τουρίστες
Μετά την επιτυχία του προγράμματος CopenPay στην Κοπεγχάγη, το Βερολίνο ετοιμάζει το δικό του σύστημα ανταμοιβών για τους τουρίστες που ακολουθούν βιώσιμες πρακτικές. «Στόχος είναι να δοθούν κίνητρα για να γίνει η βιώσιμη συμπεριφορά πιο ελκυστική για τους επισκέπτες», εξήγησε η Σαμπίνε Βεντ από το visitBerlin.
«Οι επισκέπτες μπορεί να κερδίζουν δωρεάν ξεναγήσεις ή εκπτώσεις σε αξιοθέατα, αν συμμετέχουν σε δράσεις όπως εκστρατείες φύτευσης ή συλλογής απορριμμάτων και καθαρισμούς».
Η πόλη προωθεί την οικολογική της ταυτότητα μέσω influencers, ενώ στηρίζει δίκτυα με eco-hotels, βιώσιμα καταστήματα αναμνηστικών και ποδηλατικές διαδρομές. Παράλληλα, αναπτύσσει την ιδέα της «πόλης των 15 λεπτών», όπου τα πάντα είναι προσβάσιμα με τα πόδια ή το ποδήλατο από το ξενοδοχείο, μειώνοντας το αποτύπωμα των τουριστών.
Παρά τις ελπιδοφόρες αυτές στρατηγικές, ο αντίκτυπος των αυξανόμενων τουριστικών αφίξεων μέσω θαλάσσης και αέρα παραμένει. Χωρίς όρια στον αριθμό των επισκεπτών, τα πιο δημοφιλή σημεία της Ευρώπης είναι πιθανό να συνεχίσουν να αισθάνονται την πίεση και οι διαμαρτυρίες είναι πιθανό να συνεχιστούν.
Ιταλία: «Keep calm and enjoy»
Η Σιρμιόνε, ένα γραφικό μεσαιωνικό χωριό στη λίμνη Γκάρντα της Ιταλίας, βρέθηκε στο επίκεντρο της συζήτησης για τον υπερτουρισμό, όταν την Πρωτομαγιά του 2025 οι ουρές για να περάσει κάποιος τη μικρή πέτρινη γέφυρα της εισόδου έφτασαν τα 40 λεπτά, ενώ το πλήθος εμπόδιζε πεζούς και οχήματα.
Αντί για δραστικά μέτρα, αναφέρει σε δημοσίευμά του ο Guardian, όπως περιορισμό του αριθμού των επισκεπτών και επιβολή εισιτηρίου, η δήμαρχος Λουίζα Λαβέλι θέσπισε τους «οδικούς παιδαγωγούς» (street tutors). Αυτό σε συνδυασμό με το μέτρο της αποσυμφόρησης της ιστορικής γέφυρας τα σαββατοκύριακα του καλοκαιριού, καθώς οι πεζοί θα πρέπει να τη διασχίζουν κινούμενοι μόνο σε δύο λωρίδες.
Οι street tutors φορούν κίτρινα γιλέκα με το σύνθημα «Keep calm and enjoy» και βοηθούν στη ρύθμιση της κυκλοφορίας των πεζών υπενθυμίζοντας παράλληλα στους τουρίστες τους κανόνες καλής συμπεριφοράς. Για παράδειγμα, τους ζητούν να αποφεύγουν την παρατεταμένη παραμονή σε ένα σημείο και να μην κάθονται σε σκάλες και πεζοδρόμια τσιμπολογώντας.
Παρά την καλή πρόθεση της δημάρχου, ωστόσο, κάποιοι από τους κατοίκους παραμένουν επιφυλακτικοί για το αποτέλεσμα. Όπως λένε, το κύριο πρόβλημα είναι τα αυτοκίνητα, κυρίως εκείνα που μεταφέρουν τους τουρίστες στα ξενοδοχεία και προτείνουν την πλήρη απαγόρευσή τους στο κέντρο του χωριού.
