Σχεδόν το ένα τρίτο των βετεράνων πολέμου των ΗΠΑ έχουν συλληφθεί ή φυλακιστεί κάποια στιγμή στη ζωή τους μετά την επιστροφή τους από το μέτωπο των μαχών.
Ένα πρόγραμμα που χρησιμοποιεί θεραπεία με άλογα προσπαθεί να αντιμετωπίσει το υποβόσκον τραύμα που έχουν υποστεί οι βετεράνοι.
Η επαφή με τα άλογα
Εικοσιτέσσερις άνδρες και γυναίκες ακουμπούν στα σιδερένια κάγκελα ενός στρογγυλού μαντριού και κοιτάζουν μέσα. Έχουν όλοι απελευθερωθεί από τα κελιά τους για το πρωί.
Ένας εκπαιδευτής, ο Πατ Πούκετ, δείχνει σε ένα άτομο από την ομάδα πώς να κάνει κάτι που δεν έχουν κάνει ποτέ πριν: να βάλει ένα λουρί στο στόμα ενός αλόγου.
Ο μαθητής προσπαθεί νευρικά να ακολουθήσει τις οδηγίες του Πούκετ, αλλά το άλογο δεν υποχωρεί, απορρίπτοντας το μαστίγιο και τραβώντας το κεφάλι του μακριά. Μετά από μερικές αποτυχημένες προσπάθειες, ο εκπαιδευτής παίρνει το μαστίγιο από τον ταραγμένο μαθητή, κάνοντάς του νόημα να απομακρυνθεί από το ταραγμένο ζώο.
«Τα άλογα», λέει ο Πούκετ, απευθυνόμενος σε όλους τους παρευρισκόμενους, «είναι ευαίσθητα. Οι άνθρωποι δεν είναι. Ποτέ δεν θα γίνουμε τόσο ευαίσθητοι όσο ένα άλογο – αλλά μπορούμε να προσπαθήσουμε».
Όλοι οι μαθητές του Πούκετ εδώ είναι κρατούμενοι που εκτίουν την ποινή τους στη φυλακή της κομητείας Κόλιν, βόρεια του Ντάλας του Τέξας. Είναι επίσης όλοι βετεράνοι του στρατού που συμμετέχουν σε ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα των ΗΠΑ για την παροχή βοήθειας με άλογα, γνωστή και ως ιπποθεραπεία, σε φυλακισμένους βετεράνους, αναφέρει δημοσίευμα του BBC.
Ο έμπειρος εκπαιδευτής αλόγων Πούκετ, 75 ετών, είναι επίσης βετεράνος. Κατατάχθηκε στον αμερικανικό στρατό ως έφηβος και υπηρέτησε δύο χρόνια στο πυροβολικό κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ.
«Έχουν περάσει 50 χρόνια από τότε που ήμουν στο Βιετνάμ», ανέφερε ο Πούκετ. «Στενοχωριέμαι κάθε μέρα. Αν σκέφτομαι ένα μόνο πράγμα, θυμάμαι τη μυρωδιά των εντόσθιων. Δεν ξεχνάς ποτέ τη μυρωδιά των εντόσθιων ενός ανθρώπου. Μόλις άρχισα να ασχολούμαι με τα άλογα, έβαλα κάτι θετικό μπροστά από αυτές τις σκέψεις. Αλλά δεν θα το ξεχάσω ποτέ, μα ποτέ, μα ποτέ».
Το πρόγραμμα για τους βετεράνους
Το πρόγραμμα Veterans Accessing Lifelong Opportunities for Rehabilitation (Valor), που ιδρύθηκε το 2018, εργάζεται επί του παρόντος με περίπου 40 βετεράνους από όλο το Τέξας. Παρέχει μια σειρά από υπηρεσίες, όπως συμβουλευτική ψυχικής υγείας και ομαδική συμβουλευτική για τη διαχείριση του θυμού, καθώς και ομάδες υποστήριξης για βετεράνους με διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) που σχετίζεται με τη μάχη.
Οι υπεύθυνοι του Valor λένε ότι θέλουν να αντιμετωπίσουν τις ανισότητες στα ποσοστά φυλάκισης μεταξύ των πολιτών και των βετεράνων. Οι ανισότητες αυτές είναι έντονες: περίπου το 8% των φυλακισμένων στις ΗΠΑ είναι βετεράνοι. Το 2016, τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, 107.000 βετεράνοι φυλακίστηκαν στις ΗΠΑ. Και σχεδόν το ένα τρίτο των βετεράνων πολέμου της χώρας έχει συλληφθεί ή φυλακιστεί κάποια στιγμή στη ζωή του – σχεδόν διπλάσιο ποσοστό από αυτό των πολιτών.
«Ένα από τα πράγματα για έναν βετεράνο είναι ότι όταν φεύγεις από την ενεργό δράση, δεν το αντιμετωπίζουν όλοι με τον ίδιο τρόπο», λέει ο σερίφης της κομητείας Κόλιν, Τζιμ Σκίνερ, ο οποίος διευθύνει το Valor. «Κάποιοι άνθρωποι είναι εντάξει με αυτό, κάποιοι άνθρωποι απλά προχωρούν, αλλά άλλοι όχι».
Ο Σκίνερ είναι επίσης βετεράνος που βρήκε ανακούφιση από το άγχος περνώντας χρόνο με τα δικά του άλογα. Αυτό ήταν που γέννησε την ιδέα για το Valor εξ αρχής.
Γνωρίζει ότι οι βετεράνοι που μάχονται μπορεί να βρεθούν αντιμέτωποι με δύσκολες καταστάσεις. Ορισμένοι στρέφονται στα ναρκωτικά ή το αλκοόλ για να τα βγάλουν πέρα, προσθέτει ο Σκίνερ: «Έχουν άγχος, κάνουν κακές επιλογές και καταλήγουν στη φυλακή. Στη συνέχεια, τελικά, καταλήγουν εδώ μαζί μου».
Η προσφορά της ιπποθεραπείας
Ένας από τους κρατούμενους που παρακολουθούν την επίδειξη του Πούκετ είναι ο Τζέφρει Φίλιπς. «Δεν χρειάζεται να πας στον πόλεμο και να είσαι αφοσιωμένος, με ένα πολυβόλο που σκοτώνει τους πάντες, για να πάθεις μετατραυματικό στρες», λέει. Ο Φίλιπς υπηρέτησε πέντε χρόνια στο Πολεμικό Ναυτικό σε δύο αποστολές κατά της πειρατείας γύρω από το Κέρας της Αφρικής. Αλλά αποδίδει το μετατραυματικό στρες σε εμπειρίες εκτός των αποστολών του.
Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής εκπαίδευσης, λέει ότι ένας φίλος του σκοτώθηκε και πυρπολήθηκε από έναν νεοσύλλεκτο. Αργότερα, λίγο μετά την αποχώρηση του Φίλιπς από τον στρατό, δύο στενοί του φίλοι έδωσαν τέλος στη ζωή τους, γεγονός που τον οδήγησε, όπως λέει, στο να πίνει υπερβολικά. Ο Φίλιπς συνελήφθη πολλές φορές για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ. Ενώ βρισκόταν στη φυλακή, παραπέμφθηκε στο πρόγραμμα Valor.
Η θεραπεία με τη βοήθεια αλόγου έχει κερδίσει έδαφος στα σωφρονιστικά ιδρύματα σε όλες τις ΗΠΑ τις τελευταίες δεκαετίες. Το πρώτο τέτοιο πρόγραμμα ξεκίνησε στο Κολοράντο κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970. Έγινε τελικά γνωστό ως το πρόγραμμα κρατουμένων με άγρια άλογα, το οποίο συνεργάζεται με το Bureau of Land Management και αναθέτει στους κρατουμένους την εκπαίδευση άγριων αλόγων. Άλλα, παρόμοια προγράμματα έχουν εμφανιστεί σε φυλακές σε ολόκληρη τη χώρα, αλλά το Valor είναι ένα από τα λίγα που εργάζεται αποκλειστικά με έγκλειστους βετεράνους του στρατού.
Ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών σχετικά με την αποτελεσματικότητα αυτών των προγραμμάτων υποδηλώνει ότι η ιπποθεραπεία προσφέρει πλήθος ψυχολογικών και συμπεριφορικών οφελών για τους βετεράνους, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης αυτοεκτίμησης και συμπόνιας, της βελτιωμένης συναισθηματικής έκφρασης και της μείωσης του στρες.
Υπάρχουν επίσης κάποιες μελέτες αλλού στον κόσμο που δείχνουν ότι η ιπποθεραπεία μπορεί να συμβάλει στη μείωση της υποτροπής, αναπτύσσοντας την ενσυναίσθηση, την αυτοεκτίμηση παράλληλα με την αίσθηση ελπίδας και του ανήκειν μεταξύ των κρατουμένων.
Χτίζοντας μία σχέση εμπιστοσύνης
Για τον Σκίνερ, η θεραπεία με ιπποειδή είναι «τέλεια» για τους βετεράνους, επειδή φαίνεται επίσης να είναι αποτελεσματική στη μείωση του άγχους και της μετατραυματικής διαταραχής. «Είναι αυτό το απίστευτο επίπεδο άγχους που τόσοι πολλοί από τους βετεράνους που βλέπουμε υπό κράτηση κουβαλούν μαζί τους σε καθημερινή βάση», λέει.
Σύμφωνα με το BBC, όσοι συμμετέχουν στο πρόγραμμα παρακολουθούν επί του παρόντος πέντε ημέρες σεμιναρίων εκπαίδευσης αλόγων που διευθύνει ο Πούκετ, προτού προχωρήσουν σε δύο μήνες εβδομαδιαίων θεραπευτικών συνεδριών με τα ζώα, με αποκορύφωμα μια εορταστική ιππασία για τους κρατούμενους που αποφοιτούν. Ο Σκίνερ και η ομάδα του κατασκευάζουν επίσης μόνιμους στάβλους για να λειτουργούν από εκεί καθώς το πρόγραμμα επεκτείνεται.
Ο Πούκετ αναφέρει ότι έχει διδάξει εκπαίδευση αλόγων σε όλο τον κόσμο και λέει ότι αισθάνεται βαθιά υποχρέωση απέναντι στους συναδέλφους του βετεράνους. Προσπαθεί να προσαρμοστεί στις μοναδικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν.
Ο Πούκετ έχει αποκτήσει φήμη ως ειδικός σε μια συγκεκριμένη μορφή εκπαίδευσης αλόγων, γνωστή στην καθομιλουμένη ως «φυσική ιππασία», η οποία δίνει έμφαση στη συνεργασία με το ζώο έναντι της κυριαρχίας πάνω του.
Η ιδέα είναι να αναγνωριστεί ότι τα άλογα, όπως και οι σκύλοι και οι γάτες, έχουν ζήσει μαζί με τον άνθρωπο για χιλιάδες χρόνια και είναι ικανά να κατανοήσουν και να εκτελέσουν μια εργασία χωρίς την ανάγκη βίας ή απειλής. Στο ανεκπαίδευτο μάτι, η κατάκτηση του συνεργατικού ελέγχου ενός αλόγου μπορεί να φαίνεται σχεδόν μυστικιστική. Ο άνθρωπος καταφέρνει να μεταφέρει ελάχιστα αισθητές εντολές, ενώ το άλογο, φαινομενικά έμφυτα, ανταποκρίνεται με το σύνθημα.
Για να λειτουργήσει αυτό, ο άνθρωπος πρέπει να παραμένει πάντα ήρεμος και σε αυτοέλεγχο. Αυτό μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο για όποιον παλεύει με ένα απορρυθμισμένο νευρικό σύστημα που προκαλείται από τις συνέπειες του τραύματος, λέει ο Πούκετ.
