Ήταν η περίοδος που η Βυζαντινή Αυτοκρατορία παρέπαιε στις δυτικές της επαρχίες, την Ιταλία. Πριν, όμως η Κωνσταντινούπολη εγκαταλείψει για πάντα εκείνα τα εδάφη, μπορεί να επαίρεται ότι πρόλαβε να δώσει την τελευταία της αυτοκρατορική επιβεβαίωση για να ανέβει στην Αγία Έδρα ένας μοναδικός Πάπας, ο Έλληνας Ζαχαρίας.
Ήταν η περίοδος που ίσχυε ο Βυζαντινός Παπισμός, κατά την οποία το ελληνικό Βυζάντιο κυριαρχούσε στον Ρωμαϊκό παπισμό, συγκεκριμένα τα χρόνια 537-752.
Ο Πάπας την εποχή του Βυζαντινού Παπισμού έπρεπε να έχει την επικύρωση Βυζαντινού αυτοκράτορα για να ορκιστεί. Το αποτέλεσμα ήταν να εκλεγούν πολλοί Αποκρισάριοι ή κάτοικοι από τα Βαλκάνια, την Συρία και την Σικελία. Ο αποκρισιάριος ήταν ένας κληρικός που υπηρετούσε ως εκπρόσωπος ενός πατριάρχη ή άλλου επισκόπου στη βυζαντινή αυτοκρατορική αυλή της Κωνσταντινούπολης.
Ο Ζαχαρίας, λοιπόν, γεννήθηκε από Έλληνες γονείς το 679 μ.Χ. στη Σάντα Σεβερίνα της Καλαβρίας, στην Ιταλία, που τότε άνηκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Ήταν πιθανότατα διάκονος της Ρωμαϊκής Εκκλησίας και ως εκ τούτου υπέγραψε τα διατάγματα της Ρωμαϊκής συνόδου του 732. Επιλέχθηκε να διαδεχθεί τον Γρηγόριο Γ΄ ως πάπας στις 3 ή 5 Δεκεμβρίου 741.
Η περίοδος όμως που ανέλαβε ήταν πολύ ταραγμένη, καθώς η Ιταλία δεχόταν επιθέσεις από του Λομβαρδούς, έναν γερμανικό λαό που ήταν στα μαχαίρια με τους Βυζαντινούς, Παράλληλα, η δουλεία ήταν διαδεμένο φαινόμενο ενώ οι γύρω αυτοκρατορίες και βασίλεια ανταγωνίζονταν για εδάφη και εξουσία.
Έπρεπε να είναι κανείς επιδέξιος για να ανταπεξέλθει δίχως να καταφεύγει σε ακρότητες.
Τέρμα η δουλεία
Ο Πάπας Άγιος Ζαχαρίας, όμως, αποδείχθηκε ικανός, εξαιρετικός, φιλάνθρωπος και δραστήριος ποντίφικας.
Πέραν των πολύ τακτικών ελεημοσυνών από το παπικό παλάτι -οι ελεημοσύνες μπορεί να θεωρούνται παρωχημένος τρόπος ενίσχυσης των αδυνάμων σήμερα, αλλά τότε είχαν μεγάλη σημασία- έδειξε μοναδικό ενδιαφέρον για τους σκλάβους.
Έτσι, μια από τις πιο ρηξικέλευθες κινήσεις του -για τα μέτρα της εποχής- ήταν να δώσει την ελευθερία στους δούλους.
O Έλληνας ποντίφικας είχε παρατηρήσει την αύξηση του δουλεμπορίου μετά την άφιξη του Ισλάμ και συνειδητοποίησε ότι ακόμη και Χριστιανοί, ειδικά οι Βένετοι, εμπλέκονταν στην πώληση άλλων Χριστιανών σε Μουσουλμάνους. Οι έμπορεοι αγόραζαν σκλάβους στη Ρώμη για να τους πουλήσουν ξανά στους Σαρακηνούς στην Αφρική.
Τρομοκρατημένος από αυτό το φαινόμενο, απαγόρευσε αμέσως στους Βενετούς και σε όλους τους Χριστιανούς εμπόρους να πουλάνε σκλάβους στους Μουσουλμάνους.
Αλλά δεν αρκέστηκε σε αυτό. Έβαλε το χέρι στην τσέπη της εκκλησίας για να πληρώσει στους εμπόρους το αντίτιμο για να εξασφαλίσει την ελευθερία του.
«Σε μια ταραγμένη εποχή, ο Ζαχαρίας αποδείχθηκε ένας εξαιρετικός, ικανός, δυναμικός και φιλάνθρωπος διάδοχος του Πέτρου» θα έλεγε ο ιστορικός Γιόχαν Πήτερ Κιρς.
Ο πιο έξυπνος Πάπας
Πράγματι, ο Ζαχαρίας επέδειξε σπάνιες διπλωματικές ικανότητες.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του Πάπα Αγίου Ζαχαρία, ξεκίνησε μια πολιτική συνεργασίας με τους εισβολείς Λομβαρδούς, ενώ παράλληλα προσπαθούσε να τους εμποδίσει να κατακτήσουν την Βυζαντινή εξαρχία της Ραβέννας.
Ο Ζαχαρίας στράφηκε απευθείας στον βασιλιά Λιουτπράνδο τον Λομβαρδό. Ήταν, τόσο επιδέξιος στη διπλωματία που από σεβασμό προς το πρόσωπό του, ο Λομβαρδός βασιλιάς επέστρεψε όλα τα εκκλησιαστικά εδάφη και τους αιχμαλώτους που κατασχέθηκαν από τη Ρώμη χωρίς να χρειαστεί να πληρώσουν τα λύτρα τους.
Ήταν τόσο επιτυχημένος σε αυτή την περίπλοκη προσπάθεια που κατάφερε να καταλήξει σε ειρήνη με τους Λομβαρδούς, πείθοντας τον βασιλιά Λιουτπράνδο τον Λομβαρδό να εγκαταλείψει μια σχεδιαζόμενη επίθεση στη Ραβέννα και να αποκαταστήσει τα εδάφη που είχαν αποσπαστεί από την πόλη.
Ταυτόχρονα, διατήρησε μια φιλική σχέση συνεργασίας με τον Ανατολικό Ρωμαίο Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ε΄ Κοπρώνυμο. Ο Πάπας Ζαχαρίας συμβούλεψε τον αυτοκράτορα να αποκαταστήσει την λατρεία των εικόνων στην εκκλησία μη διστάζοντας να διαφωνήσει μαζί του έντονα.
Έχοντας κλείσει 11 χρόνια παποσύνης, πέθανε στα 71 του χρόνια στις 15 Μαρτίου 752 μ.Χ.
Ο Βρετανός ιστορικός Πήτερ Πάρτνερ θα έγραφε για τον Ζαχαρία πως «αν και ξέρουμε λίγα για αυτόν, ο Ζαχαρίας ήταν ίσως ο πιο έξυπνος και ικανός από όλους τους Ρωμαίους ποντίφικες, σε αυτό το σκοτεινό μονοπάτι που η Αγία Έδρα είχε μπει μέσα στους κόλπους του Βυζαντινού κόσμου».
Θα ήταν ο τελευταίος από μια σειρά Ελλήνων παπών, καθώς μετά η Δυτική Εκκλησία θα έπαιρνε «διαζύγιο» ορισιστικό από την Κωνσταντινούπολη. Οι μέρες όμως που θα ακολουθούσαν θα ήταν πολύ πιο σκοτεινές και η πλειοψηφία των ενοίκων της Αγίας Έδρας δεν θα διέφεραν σε τίποτα από βασιλιάδες που έσπερναν τον τρόμο για να διατηρηθούν στην εξουσία.
Πηγές: Popehistory, Wikipedia, The Lands of St. Peter: The Papal State in the Middle Ages and the Early Renaissance, Catholic Encyclopedia
