Η ιστορία του 112ου Παπικού Κονκλάβιου αρχίζει να γράφεται από τις 16.30 σήμερα στην Καπέλα Σιστίνα. Για την πρώτη μέρα προβλέπεται μία μόνο ψηφοφορία, ενώ από την επομένη μπορεί να διεξάγονται τέσσερις ημερησίως, δύο το πρωί και δύο το απόγευμα, μέχρι την εκλογή του νέου ποντίφικα, για την οποία απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων, δηλαδή τουλάχιστον 89 ψήφοι από τους 133 παρόντες καρδινάλιους – εκλέκτορες. Μεταξύ των καρδιναλίων που αναφέρονται συχνότερα ως πιθανοί διάδοχοι του Πάπα Φραγκίσκου είναι ο Ιταλός Πιέτρο Παρολίν και ο Φιλιππινέζος Λουίς Αντόνιο Τάγκλε. Ωστόσο, κανείς δεν θεωρείτο ξεκάθαρο φαβορί και οι εσωτερικές δυναμικές του Κονκλάβιου ενδέχεται να επιφυλάξουν εκπλήξεις. Από το πρώτο Κονκλάβιο για την εκλογή του Γρηγόριου Ι΄ μέχρι το διαδικτυακό βιντεοπαιχνίδι «Fantapapa», στο οποίο οι παίκτες «σταυρώνουν» φαβορί για τον νέο ποντίφικα, το τελετουργικό υπήρξε πάντα στο επίκεντρο ανατροπών, με ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες και καινοτομίες που το άλλαξαν, χωρίς όμως να χάσει τον ιερό και επίσημο χαρακτήρα του ως τελετής μετάβασης προς έναν νέο εκπρόσωπο της Εκκλησίας στον κόσμο.
Στη μακραίωνη ιστορία της Καθολικής Εκκλησίας αυτό είναι το 76ο Κονκλάβιο που διεξάγεται στην Καπέλα Σιστίνα, έναν χώρο με βαθιά συμβολική και ιστορική σημασία. Το Κονκλάβιο του 2025 ξεχωρίζει για την ευρεία γεωγραφική του εκπροσώπηση: οι 133 καρδινάλιοι – εκλέκτορες προέρχονται από 70 διαφορετικές χώρες, αντανακλώντας την παγκόσμια επέκταση της Καθολικής Εκκλησίας.
Η «μυστική» τοποθεσία
Αν και το Κονκλάβιο ως διαδικασία ξεκίνησε αργότερα, στις 24 Ιανουαρίου 1118, ο Πάπας Γελάσιος Β΄ εκλέχθηκε ομόφωνα από τους καρδινάλιους που συγκεντρώθηκαν για πρώτη φορά σε έναν μυστικό και απομονωμένο χώρο, δηλαδή το Μοναστήρι του Αγίου Σεβαστιανού στον Παλατίνο λόφο. Η απομόνωση αυτή επιλέχθηκε για να αποφευχθούν επιρροές και διαμάχες γύρω από την εκλογή.
Το πρώτο Κονκλάβιο
Το Κονκλάβιο εισήχθη επίσημα από τον Πάπα Γρηγόριο Ι΄, ο οποίος, έχοντας κατά νου τα γεγονότα του Βιτέρμπο, εξέδωσε τη Δογματική Απόφαση Ubi Periculum κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Συνόδου της Λυών το 1274. Το έγγραφο όριζε ότι δέκα ημέρες μετά τον θάνατο του Πάπα οι καρδινάλιοι – εκλέκτορες έπρεπε να συγκεντρωθούν και να παραμείνουν απομονωμένοι μέχρι την εκλογή του νέου ποντίφικα. Εάν μέσα σε τρεις ημέρες δεν επιτυγχανόταν συμφωνία για την εκλογή, η διατροφή τους θα περιοριζόταν σε ένα μόνο πιάτο ανά γεύμα. Αν περνούσαν ακόμη πέντε ημέρες χωρίς αποτέλεσμα, η τροφή θα περιοριζόταν σε ψωμί, κρασί και νερό. Επιπλέον, καθ’ όλη τη διάρκεια της αποχής από την παποσύνη (Sede vacante), τα εκκλησιαστικά έσοδα των καρδιναλίων θα διαχειριζόταν ο καμεράριος, ο οποίος θα τα παρέδιδε στον νέο Πάπα μόλις εκλεγόταν.
Οι μεγάλες αλλαγές
Οι κυριότερες αλλαγές πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια. Η πρώτη ήταν το 1996, από τον Ιωάννη Παύλο Β΄, ο οποίος εξέδωσε τη Δογματική Απόφαση Universi Dominici Gregis, καταργώντας τις εναλλακτικές διαδικασίες για την εκλογή του Πάπα και αφήνοντας ως μοναδικό τρόπο το μυστικό ψηφοδέλτιο. Στη συνέχεια, το 2007, ο Βενέδικτος ΙΣΤ΄ όρισε ότι αν ύστερα από 33 ψηφοφορίες δεν είχε ακόμη επιτευχθεί απόφαση, από την 34η ψηφοφορία και μετά θα ακολουθούσε δεύτερος γύρος (μπαλοτάζ) μεταξύ των δύο υποψηφίων που είχαν λάβει τις περισσότερες ψήφους στην τελευταία ψηφοφορία. Και σε αυτή την περίπτωση, για να εκλεγεί ο ένας από τους δύο, έπρεπε να επιτύχει πλειοψηφία των δύο τρίτων, εξαιρουμένων όμως των ψήφων των ίδιων των δύο υποψηφίων.
Η πρώτη φορά στην Καπέλα Σιστίνα
Το πρώτο Κονκλάβιο που πραγματοποιήθηκε στην Καπέλα Σιστίνα έλαβε χώρα το 1492 και κατέληξε στην εκλογή του Πάπα Αλέξανδρου ΣΤ΄. Από εκείνη τη στιγμή και έπειτα, η Καπέλα Σιστίνα έγινε ο προτιμώμενος – αν και όχι ο αποκλειστικός – τόπος διεξαγωγής των Κονκλαβίων. Μόνο το 1878, με την εκλογή του Πάπα Λέοντα ΙΓ΄, ορίστηκε επίσημα ως η μόνιμη έδρα των παπικών εκλογών.
Η Αίθουσα των Δακρύων
Βρίσκεται μέσα στο Αποστολικό Παλάτι, δίπλα στην Καπέλα Σιστίνα στο Βατικανό, και είναι ο χώρος όπου ο καρδινάλιος που μόλις έχει εκλεγεί Πάπας αποσύρεται για λίγα λεπτά αμέσως μετά την εκλογή του και φορά για πρώτη φορά τη λευκή παπική ενδυμασία, η οποία υπάρχει σε τρία μεγέθη (S, M, L), ώστε να μπορεί να ταιριάξει σε όποιον κι αν εκλεγεί. Η αίθουσα οφείλει το όνομά της στη συγκινησιακή αντίδραση που αναμένεται να έχει ο νέος Πάπας.
Οι Πάπες χωρίς εκλογή
Κι όμως δεν εξελέγησαν όλοι οι Πάπες μέσω ψηφοφορίας. Μέχρι τη μεταρρύθμιση του Βενέδικτου ΙΣΤ΄, αν και χρησιμοποιούνταν σπανίως, υπήρχαν δύο επιπλέον τρόποι για τον ορισμό του ποντίφικα. Το 731 ο Γρηγόριος Γ΄ επελέγη «διά βοής», ενώ το 1585 ο Σίξτος Ε΄ με «σχεδόν θεία έμπνευση», ως αποτέλεσμα μιας ανώτερης καθοδήγησης και πνευματικής επιρροής.
Ο αμφισβητούμενος Πάπας
Το 1521, όταν εξελέγη με το όνομα Αδριανός ΣΤ΄ ο τελευταίος ολλανδός Πάπας, οι πιστοί αντέδρασαν έντονα, αμφισβήτησαν τον νέο ποντίφικα και οι καρδινάλιοι δέχθηκαν ύβρεις και… πέτρες.
Από 30 ώρες έως 1.006 ημέρες
Το μεγαλύτερο σε διάρκεια Κονκλάβιο ήταν για την εκλογή του Γρηγόριου Ι΄ και κράτησε 1.006 ημέρες στο Βιτέρμπο (1268-1271), ενώ το συντομότερο διήρκεσε μόλις 30 ώρες στη Ρώμη (31 Οκτωβρίου – 1 Νοεμβρίου 1503), οπότε εξελέγη ο Ιούλιος Β΄.
