Το 2026 είναι έτος μεγάλων πολιτικών προκλήσεων για την Ελλάδα με τη χώρα να καλείται να αντεπεξέλθει σε πολλές αντιξοότητες. Κάποιες από αυτές εξαρτώνται από εξωτερικούς παράγοντες μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον αστάθειας, και κάποιες αποτελούν καθαρά εσωτερικές δοκιμασίες με απρόβλεπτα αποτελέσματα. Η κυβέρνηση μέσα σε αυτή τη δύσκολη χρονιά που ξημερώνει σε λίγες μέρες, αντιμετωπίζει πέντε βασικά σενάρια τα οποία μπορούν υπό προϋποθέσεις να οδηγήσουν σε πρόωρες εκλογές. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι γνωστό ότι δεν επιθυμεί να συζητά περί πρόωρων εκλογών και το ξεκαθαρίζει σε κάθε δημόσια τοποθέτησή του, όποτε ερωτάται για την πιθανότητα μιας τέτοιας εξέλιξης.
Μέχρι σήμερα, δύο βασικοί παράγοντες οδηγούν τη σκέψη του Πρωθυπουργού στον δρόμο προς τις κάλπες: 1) Η σταθερή και μεγάλη πρωτιά που καταγράφει το κόμμα του στις δημοσκοπήσεις παρά τα προβλήματα και την κόπωση. 2) Η απουσία σοβαρού πολιτικού αντιπάλου που να μπορεί να απειλήσει την υπεροχή Μητσοτάκη όπως αυτή καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις. Οσοι γνωρίζουν όμως βαθύτερα τα δεδομένα για τη χρονιά που έρχεται δεν βάζουν το χέρι στη φωτιά ότι θα είναι εύκολα διαχειρίσιμη. Υπάρχει μία σειρά από λόγους που περιλαμβάνουν πολιτική αναταραχή, οικονομικές προβλέψεις, αλλά και διεθνείς εξελίξεις που μπορεί να οδηγήσουν σε επιβράδυνση και άρα ένα μέγεθος πολιτικού κόστους. Πώς λοιπόν θα μπορούσε να οδηγηθεί η χώρα σε πρόωρες εκλογές; Ας τα δούμε ένα ένα.
Aπώλεια κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας
Ενας λόγος που μπορεί να οδηγήσει αναπόφευκτα στην κάλπη είναι η απώλεια της πλειοψηφίας. Κάποια σενάρια έγιναν στο χαρτί, κυρίως λόγω της πιθανής ίδρυσης νέου κόμματος από τον Αντώνη Σαμαρά, αλλά και συνδυαστικά ίσως λόγω σοβαρών εξελίξεων επί πολιτικών προσώπων στη δικογραφία του ΟΠΕΚΕΠΕ. Δηλαδή εάν ο Σαμαράς μπορούσε να «αποσπάσει» δύο-τρεις βουλευτές της επιρροής του, ενώ παράλληλα να υπάρξει σοβαρότατο θέμα για τουλάχιστον τρεις εμπλεκόμενους βουλευτές στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ. Τα σενάρια αυτά πάντως παραμένουν στα χαρτιά με τα τωρινά δεδομένα και γενικώς θεωρούνται ακραία.
Μεγάλη πολιτική κρίση
Πρόκειται για έναν κανόνα που μαθηματικά οδηγεί κάθε δημοκρατική χώρα σε πρόωρες εκλογές. Ενα μεγάλο σκάνδαλο, δικαστικές εξελίξεις με πολιτικό βάρος ή ακόμα και μία παρατεταμένη κοινωνική ένταση η οποία δεν εκτονώνεται. Αυτή τη στιγμή, το μόνο από τα παραπάνω που υπάρχει στον ορίζοντα είναι οι εξελίξεις με το εξόχως σοβαρό σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ χωρίς μέχρι τώρα να έχουν υπάρξει κάποια αποτελέσματα δικαστικού χαρακτήρα για πολιτικά πρόσωπα. Να υπάρξουν διώξεις με απλά λόγια. Σήμερα υπάρχει μόνο φημολογία για το περιεχόμενο της δεύτερης δικογραφίας που θα έρθει σύντομα οπότε το μέγεθος του όποιου προβλήματος καθώς και η δυνατότητα να προκαλέσει σοβαρή κρίση δεν είναι ορατό.
Οικονομική επιβράδυνση
Εδώ υπάρχουν ενδιαφέροντα στοιχεία. Από το 2025 έχει τεθεί σε εφαρμογή το νέο πλαίσιο της ΕΕ, το οποίο δίνει έμφαση στον ρυθμό αύξησης των καθαρών δαπανών. Για την Ελλάδα, το όριο αύξησης των δαπανών για το 2026 έχει οριστεί στο 3,6%. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση έχει «κόφτη» στις παροχές, ανεξάρτητα από το πόσα έσοδα εισπράττει. Ο ρυθμός ανάπτυξης προβλέπεται σταθερός στο 2,1% για την επόμενη τριετία, ωστόσο επισημαίνονται οι κίνδυνοι που υπάρχουν κυρίως λόγω των διεθνών εξελίξεων αλλά και της στεγαστικής κρίσης όπου μαζί με την ακρίβεια δημιουργούν ένα μείγμα πιέσεων. Παράλληλα, το 2026 σημαίνει και το τέλος του Ταμείου Ανάκαμψης με την Κομισιόν να προειδοποιεί για επιβράδυνση της ανάπτυξης στο 1,7% το 2027. Αυτή η «σκληρή προσγείωση» ίσως φέρει πιέσεις το 2026 για προληπτική συγκράτηση δαπανών, ώστε να μην υπάρξει δημοσιονομικό κενό μετά τη λήξη των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Στο απευκταίο βαρύ σενάριο που θα φρενάρει τις όποιες παροχές σκέπτεται η κυβέρνηση, μπορεί να οδηγήσει σε κάλπες, πριν τα αποτελέσματα γίνουν ορατά στην κοινωνία.
Σταδιακή φθορά
Μία σειρά γεγονότων, μαζί με την αίσθηση της «πολιτικής κόπωσης» από την κυβέρνηση τη δεύτερη τετραετία, μπορεί να οδηγήσει σε μετρήσιμη φθορά. Αυτή τη στιγμή κανένας δείκτης δεν δίνει τέτοια εικόνα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι για μία σειρά λόγων που περιγράφηκαν παραπάνω μαζί με ό,τι τυχόν αρνητικό μπορεί να προκύψει δεν μπορεί να αλλάξει. Τα σενάρια συνεχίζουν συνδυαστικά. Εάν η κυβέρνηση δεν μπορεί να δώσει παροχές λόγω του ταβανιού των δαπανών, και εφόσον η μεσαία τάξη αισθανθεί πίεση, τότε δεν αποκλείεται να υπάρξουν διαρροές. Πάντως η σημερινή εικόνα μαζί με όσα έχει ήδη νομοθετήσει η κυβέρνηση από το πακέτο της ΔΕΘ, δείχνουν μία σταθερή οικονομική πολιτική με διανομή πλεονασμάτων.
Ισχυρός αντίπαλος
Το ζητούμενο του κεντροαριστερού χώρου. Προσώρας, υπάρχουν μόνο μετρήσιμες σκέψεις της κοινής γνώμης για την ανάγκη συγκόλλησης των κομματιών του χώρου, μαζί με τις εκτιμήσεις για τη δυναμική ενός νέου κόμματος από τον Αλέξη Τσίπρα. Σε αυτή τη φάση με όλα τα σενάρια να εξετάζονται δεν φαίνεται να υπάρχει δυναμική τουλάχιστον με τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν σήμερα. Στον ορίζοντα δεν φαίνεται και κάποιο άλλο πρόσωπο ή σχηματισμός που να μπορεί να απειλήσει. Αυτός είναι και ο λόγος που η Νέα Δημοκρατία βρίσκεται με double score από το δεύτερο ΠΑΣΟΚ το οποίο καλείται να ανατρέψει και τη θεωρία της «κολλημένης βελόνας». Η κάλπη θα μπορούσε να στηθεί το 2026 σε περίπτωση που ο Μητσοτάκης αισθάνεται κάποιον να έρχεται με δυναμική, ενώ ταυτόχρονα ο ίδιος και το κόμμα του έβλεπαν τη μετρήσιμη φθορά. Το σίγουρο είναι ότι η χρονιά που έρχεται θα είναι πλούσια πολιτικά, με πολλές διακυμάνσεις σε ένα διεθνές πεδίο αστάθειας το οποίο ανά πάσα στιγμή μπορεί να επηρεάσει και τη χώρα μας πέραν των όσων προβλημάτων θα παραγάγει το εγχώριο πολιτικό σύστημα. Επίσης βέβαιο είναι ότι για όλους αυτούς τους λόγους κορυφαίο ζητούμενο είναι η ασφάλεια και η σταθερότητα.
