Στα Καλάβρυτα γράφτηκε η τελευταία σελίδα της «πορείας θανάτου» της 117 γερμανικής μεραρχίας καταδρομών, που στο διάβα της για τα Καλάβρυτα, από τις αρχές του Δεκέμβρη του 1943, είχε δολοφονήσει αμάχους σε χωριά της περιοχής, είχε πυρπολήσει σπίτια και είχε λεηλατήσει περιουσίες.
Από το Δημοτικό Μουσείο του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος αναδημοσιεύουμε:
Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων, 13 Δεκεμβρίου 1943
Οι Γερμανοί μπήκαν στα Καλάβρυτα στις 09/12. Δημιούργησαν έναν ασφυκτικό κλοιό γύρω από την πόλη, προκειμένου να μην μπορεί κανείς να ξεφύγει. Την έντονη ανησυχία των κατοίκων κατάφερε, παραπλανώντας τους, να κατευνάσει ο Γερμανός Διοικητής, ο οποίος τους διαβεβαίωσε ότι δεν πρόκειται κανείς να πάθει τίποτε και ότι ο στόχος τους ήταν η εξόντωση των ανταρτών. Προχώρησαν αρχικά στην πυρπόληση σπιτιών που ανήκαν σε αντάρτες και αναζήτησαν την τύχη των Γερμανών τραυματιών της Μάχης της Κερπινής.
Στις 12/12, οι Γερμανοί άρχισαν να ετοιμάζονται για να αποχωρήσουν την επομένη. Το πρωί στις 13/12, ημέρα Δευτέρα, πριν καλά καλά ξημερώσει, χτύπησαν τις καμπάνες της κεντρικής εκκλησίας και Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες διέταξαν να συγκεντρωθούν όλοι οι κάτοικοι στο Δημοτικό Σχολείο, αφού πάρουν μαζί τους μια κουβέρτα και τρόφιμα μιας ημέρας.
Στο κτίριο του σχολείου έγινε ο χωρισμός και ο αποχωρισμός. Τα γυναικόπαιδα κλείστηκαν στο σχολείο και οι άνδρες από 14 χρονών και πάνω οδηγήθηκαν σε φάλαγγες στην κοντινή Ράχη του Καππή. Ο χώρος ήταν προσεκτικά επιλεγμένος. Η αμφιθεατρική του διαμόρφωση δεν θα επέτρεπε σε κανένα να γλιτώσει. Οι Καλαβρυτινοί ήταν αναγκασμένοι να βλέπουν τις περιουσίες τους, τα σπίτια και ολόκληρη την πόλη, να καίγονται και, μαζί τους, να παραδίδονται στη φωτιά οι γυναίκες και τα ανήλικα παιδιά τους έγκλειστα στο κτίριο του Σχολείου, το οποίο φρουρούσαν πάνοπλοι στρατιώτες.
Διαβάστε το αναλυτικό πρόγραμμα των εκδηλώσεων.
Ο Γερμανός Διοικητής, για να καθησυχάσει και να παραπλανήσει τους συγκεντρωμένους, έδωσε το λόγο της στρατιωτικής του τιμής ότι δεν πρόκειται να τους σκοτώσουν. Ολόκληρη η πόλη παραδόθηκε στις φλόγες.
Την ίδια στιγμή ο Οδοντωτός κατηφόριζε κατάφορτος με τις σοδιές από το πλιάτσικο των Γερμανών στα σπίτια, στα μαγαζιά και τις αποθήκες, απ΄ όπου άρπαξαν ότι πολύτιμο υπήρχε. Μαζί και τα χρήματα και τα αποθέματα των Τραπεζών και των Δημοσιών Υπηρεσιών, αφού προηγουμένως ανάγκασαν τους Διευθυντές να τα παραδώσουν.
Από το ξενοδοχείο «Μέγας Αλέξανδρος», με μια πράσινη και ύστερα μια κόκκινη φωτοβολίδα, δόθηκε το σύνθημα της εκτέλεσης. Τα πολυβόλα θέρισαν τους Καλαβρυτινούς. Ακολούθησε η χαριστική βολή που ολοκλήρωσε το έγκλημα. Διασώθηκαν 13 άτομα.
Στο δημοτικό σχολείο, τα γυναικόπαιδα έζησαν στιγμές αγωνίας και τρόμου, καθώς οι φλόγες έζωναν το κτίριο του σχολείου. Σπάζοντας πόρτες και παράθυρα κατάφεραν τελικά να ξεφύγουν τρέχοντας μακριά από τα σπίτια που φλέγονταν, άρχισαν να αναζητούν τους δικούς τους, Μία από τις γυναίκες, η ηλικιωμένη Κρίνα Τσαβαλά, ποδοπατήθηκε από το πανικόβλητο πλήθος των γυναικόπαιδων και ξεψύχησε πριν αντικρίσει το αποτρόπαιο έγκλημα.
Ύστερα, οι γυναίκες ανηφόρισαν προς το μέρος που είχαν οδηγήσει τους άνδρες και βρέθηκαν μπροστά στο πιο φρικιαστικό και απάνθρωπο θέαμα. Άνδρες, πατεράδες, γιοι και αδελφοί κείτονταν νεκροί πλημμυρισμένοι στο αίμα.
Το μεγάλο Δράμα των Καλαβρύτων είχε ξεκινήσει. Τα νιάτα, οι δημιουργικές δυνάμεις της πόλης, περιουσίες και κόποι χρόνων αφανίστηκαν στις 2:34΄ της 13ης Δεκεμβρίου 1943, όπως δείχνουν οι δείκτες του σταματημένου ρολογιού της εκκλησίας.
Η συνέχεια του δράματος βρήκε τις γυναίκες να προσπαθούν με τα νύχια να σκάψουν πρόχειρους τάφους στην παγωμένη γη του Δεκέμβρη, για να θάψουν τους νεκρούς τους. Με τις κουβέρτες που είχαν κοντά τους, μετέφεραν τους σκοτωμένους στο νεκροταφείο και άλλους έθαψαν εκεί στο λόφο, μια τραγική σκηνή που κράτησε μέρες.
Ο ΤΟΠΟΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ
Ακολούθησε η προσπάθεια της επιβίωσης μέσα στα χαλάσματα, που έμελλε για χρόνια να στεγάσουν τις απορφανισμένες οικογένειες.
Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων «συγκίνησε και συνένωσε τους Έλληνες – δυνάμωσε τον αγώνα τους κατά του κατακτητή», ομολογεί ο τότε γενικός στρατιωτικός διοικητής των Γερμανών στην Ελλάδα.
Φωτο από το FB της Ένωσης Καλαβρυτινών Αθήνας.
Οι Καλαβρυτινές Γυναίκες, οι Καλαβρυτινές Μανάδες, μορφές ηρωικές, παλεύοντας κάτω από δύσκολες συνθήκες, κατάφεραν να αναθρέψουν τα παιδιά τους και να ξαναχτίσουν την πόλη μέσα από τα ερείπια.
Στον Τόπο της Εκτέλεσης, ο Λευκός Σταυρός και η Πετρωμένη Καλαβρυτινή Μάνα, αιώνια σύμβολα του μαρτυρίου, εξακολουθούν να στέλνουν μηνύματα ειρήνης και συναδέλφωσης των λαών του κόσμου.
Δήλωση στο www.ertnews.gr του Δρ. Αριστομένη Συγγελάκη, Συγγραμματέα του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ)
«… Σε αντίθεση με τα πλήθη των ανθρώπων που χαιρέτιζαν ενθουσιασμένα τις δυνάμεις των Συμμάχων στη Γαλλία, ο κόσμος που συνάντησε στην Ελλάδα ήταν ανήσυχος κι εξαντλημένος. Τα ρούχα κρέμονταν στα κορμιά τους, ενώ πολλοί ήταν ξυπόλητοι. Έβρισκε παντού σημάδια υποσιτισμού, αρρώστιας και καταστροφής. Επειδή τα σχολεία στα χωριά είχαν γίνει αποκαΐδια, τα παιδιά παρακολουθούσαν τα μαθήματα στο ύπαιθρο, χρησιμοποιώντας τους βράχους για θρανία. (…) Βλέπει κανείς γυναίκες που προσπαθούν να ετοιμάσουν φαΐ μέσα στα ερείπια ενός σπιτιού, ανάμεσα σε καρβουνιασμένα δοκάρια και σωρούς από χαλάσματα. Στα καφενεία, η κάμερα ακολουθεί σειρές από κάτισχνα και ανέκφραστα πρόσωπα».
1.Μαζάουερ Μ. Στην Ελλάδα του Χίτλερ – Η εμπειρία της Κατοχής. Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1994, σελ. 15.
Τα παραπάνω στιγμιότυπα αμερικανικού κινηματογραφικού συνεργείου είναι από τα Καλάβρυτα, αμέσως μετά την Απελευθέρωση, το φθινόπωρο του 1944. Θα μπορούσαν όμως να είναι από κάθε μαρτυρικό χωριό της Ελλάδας που βίωσε στο πετσί του τη φρίκη του ναζισμού και του φασισμού. Η φυσική, ηθική και οικονομική εξόντωση των Ελλήνων από τις κατοχικές δυνάμεις, που μετήλθαν όλα τα μέσα για να καθυποτάξουν τον ελληνικό λαό, χωρίς όμως να τα καταφέρουν, πήρε διαστάσεις γενοκτονίας, οι συνέπειες της οποίας σημάδεψαν γενιές και γενιές.
Σήμερα, 82 χρόνια μετά το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων, ένα από τα βαρύτερα και πιο αποτρόπαια ναζιστικά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στην κατεχόμενη Ευρώπη, τιμάμε τα παιδιά των Καλαβρύτων: τα παιδιά που ορφάνεψαν από τη μια στιγμή στην άλλη και έδωσαν ένα τιτάνιο αγώνα επιβίωσης.
Τους μικρούς ήρωες, που πάλεψαν με θεούς και δαίμονες, με την προκλητική αναλγησία του γερμανικού κράτους, αλλά, δυστυχώς, και με την αδιαφορία του ελληνικού κράτους, και κατάφεραν να αναστήσουν τα Καλάβρυτα και όλα τα μαρτυρικά χωριά της Ελλάδας. Τις ηρωίδες καλαβρυτινές, που αντιστάθηκαν στο φασισμό και σήκωσαν αγόγγυστα το σταυρό του μαρτυρίου. Τις χιλιάδες ηρωικές επιζήσασες της Κατοχής σε όλη την Ελλάδα, που έσφιξαν τα δόντια, φόρεσαν δια βίου το μαύρο τσεμπέρι, στερήθηκαν τις χαρές της ζωής, ανέθρεψαν παιδιά κι εγγόνια και τα έκαναν έντιμα και δημιουργικά μέλη της κοινωνίας.
Οι επιζώντες της Κατοχής που έδωσαν πρόσφατα, στη μαρτυρική Κάντανο, ένα συγκλονιστικό μάθημα αγώνα, ήθους και αξιοπρέπειας στον Γερμανό Πρόεδρο Φρανκ Βάλτερ Σταινμάγιερ, διεκδικώντας σθεναρά Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση, μας παραγγέλνουν:
«Συνεχίστε τον αγώνα μέχρι την τελική δικαίωση. Εναντιωθείτε στις απόπειρες επανεμφάνισης του φασισμού και του ναζισμού. Αντιστρατευτείτε τις απόπειρες πλαστογράφησης της Ιστορίας και μην επιτρέψετε τη μετακύλιση της ευθύνης από τους ναζιστές δήμιους στον αντιστεκόμενο ελληνικό λαό.
Κλείστε τα αυτιά σας στις Σειρήνες των γερμανικών ταμείων αλλά και στους μοιρολάτρες, τους φοβικούς και υποτελείς. Κρατήστε ζωντανή την ιστορική μνήμη. Μείνετε στις επάλξεις του αγώνα για Ειρήνη και Δημοκρατία, Δικαιοσύνη και Αποζημίωση!».
Και αυτό θα πράξουμε! Ανυποχώρητα, μέχρι τη νίκη!
Στοιχεία: Δημοτικό Μουσείο του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος
Έγχρωμες φωτο εντός του κειμένου: Nάσος Μπράτσος
Περιηγηθείτε στο Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος
Δείτε το Φωτογραφικό λεύκωμα των Καλαβρύτων
www.ertnews.gr
