Ενα από τα κορυφαία έργα της ώριμης περιόδου του Χένρικ Ιψεν, ο «Αρχιμάστορας Σόλνες», παρουσιάζεται από τις 11 Δεκεμβρίου στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων – Λευτέρης Βογιατζής. Ο Γιώργος Σκεύας, υπογράφοντας τη μετάφραση, τη διασκευή και τη σκηνοθεσία, με πρωταγωνιστή τον Αρη Λεμπεσόπουλο, επιχειρεί να αποτυπώσει το εύθραυστο σημείο όπου το όνειρο συναντά τον φόβο μέσα από την ιστορία ενός αρχιτέκτονα, ο οποίος, αν κι ονειρεύτηκε να χτίζει ναούς, βρέθηκε τελικά να υψώνει σπίτια πάνω στα ερείπια της ίδιας του της ζωής. «Από την πρώτη στιγμή που διάβασα το κείμενο πριν από αρκετά χρόνια, με γοήτευσε. Ο Ιψεν με απασχολεί πάρα πολύ. Ανεξαρτήτως αν καταπιάνομαι με τα έργα του προσπαθώντας να ανεβάσω κάτι ή όχι, τον μελετώ και διαρκώς αντλώ από τη δραματουργία του. Θεωρώ ότι είναι μια περίπτωση μοναδική, με την έννοια ότι έχει ένα σώμα δουλειάς τόσο καθοριστικό για την εξέλιξη της δραματουργίας. Δεν είναι τυχαίο ότι τα έργα του παίζονται και ξαναπαίζονται με μια νέα αντίληψη κάθε φορά. Είναι ένα υλικό που τροφοδοτεί τον δημιουργό. Στον πυρήνα του συγκεκριμένου έργου είναι ένα πρόσωπο το οποίο βρίσκεται μπροστά σ’ ένα κατώφλι που έχει να κάνει είτε με την ηλικία είτε με τη δημιουργία και το απόγειό της. Με ενδιέφερε αυτός ο καλλιτέχνης, ο οποίος βρίσκεται μπροστά σ’ ένα σταυροδρόμι ιδιαίτερο, σε μια πολύ σημαντική καμπή της ζωής του», αναφέρει ο Γιώργος Σκεύας μιλώντας στο «Νσυν».
Ο Αρης Κωνσταντινίδης
Στην προσέγγισή του ο σκηνοθέτης κρατάει το πλαίσιο του έργου άχρονο, ενώ ταυτόχρονα αντλεί έμπνευση από τη ζωή και την προσωπικότητα του Άρη Κωνσταντινίδη, «μια σπουδαία προσωπικότητα της ελληνικής αρχιτεκτονικής», όπως επισημαίνει. Ετσι, μέσα από αυτές τις αναφορές στη δημιουργική πράξη και την πορεία ενός σημαντικού δημιουργού, η δραματουργία του αναδεικνύει τα ερωτήματα για την ανθρώπινη ταυτότητα και τη σχέση του καλλιτέχνη με το καλλιτέχνημά του.
«Το ποιοι είμαστε, είναι ένα ερώτημα το οποίο τίθεται καθημερινά μέσα μας, ακόμα κι όταν δεν το συνειδητοποιούμε. Οπως και το πώς μας προσδιορίζουμε απέναντι στους άλλους, σε αυτούς που έχουμε κοντά μας, στο κοινό. Γιατί μιλάμε για κάποιον ο οποίος μοιράζεται το έργο του. Είναι καλλιτεχνική φύση ο Σόλνες, παρόλο που δεν έχει σπουδάσει το αντικείμενο. Εξού και το “αρχιμάστορας” που έχει μια ποιητική έννοια γιατί είναι αυτός που πλάθει ένα σύμπαν, κάτι το οποίο προσπαθεί ο Σόλνες. Οπότε μπορεί κανείς να βρει πολλές αναλογίες σε σχέση με το τι διλήμματα υπάρχουν, τι θυσίες πρέπει να γίνουν, ποιο είναι το τίμημα ενός καλλιτέχνη δημιουργού και ποια είναι η πρόσληψη της ταυτότητάς του. Μερικές φορές, είμαστε αυτοί που μας λένε ότι είμαστε κι αυτό με ενδιέφερε πάρα πολύ. Ο ορισμός της ταυτότητας μέσω των άλλων είναι ένα δύσβατο μονοπάτι, για το οποίο συνειδητοποιούμε πολλές φορές ότι το έχουμε ανάγκη αλλά ταυτόχρονα πρέπει να μπορούμε να το αποτινάξουμε», δηλώνει ο ιθύνων νους της παράστασης.
Μέσα από τον Σόλνες, ο Γιώργος Σκεύας αναδεικνύει την ευθραυστότητα της εικόνας που έχει ο καθένας για τον εαυτό του, την ανάγκη του να κατανοήσει το αποτύπωμα που αφήνει πίσω του και τον φόβο μήπως αναγνωρίσει σε αυτό κάτι που δεν μπορεί ν’ αντέξει. «Το κεντρικό ερώτημα που μπαίνει στην παράσταση είναι, όταν βλέπεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη, τι αντικρίζεις. Πώς βυθίζεσαι μέσα σ’ αυτόν τον καθρέφτη, σ’ ένα εγώ και τι αυτό συμπαρασύρει. Είναι ένα γενναίο και ισχυρό κοίταγμα στον καθρέφτη όπου μπορεί αμέσως το επόμενο δευτερόλεπτο να γυρίσει την πλάτη κανείς αλλά γίνεται μια βουτιά μέσα σ΄ ένα σύμπαν και τα αποτελέσματα είναι συντριπτικά», υπογραμμίζει ο σκηνοθέτης.
Λεπτές ισορροπίες
Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, ο θεατής θα συναντήσει στη σκηνή όχι έναν μακρινό ήρωα αλλά έναν άνθρωπο που του μοιάζει περισσότερο απ’ όσο θα ήθελε να παραδεχτεί. «Είναι τέτοια η φύση του Σόλνες που οποιοσδήποτε σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να αναγνωρίσει στην πορεία του τον εαυτό του. Ολοι είμαστε, άλλωστε, δημιουργοί με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο. Αυτό που μας κάνει είναι ότι εργαζόμαστε πάνω σε κάτι συνέχεια. Χρειαζόμαστε αυτή τη δημιουργία, αυτή την προσπάθεια, η οποία μας κάνει, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, να νικάμε τον χρόνο και να μπορούμε να αντέξουμε. Η τέχνη η ίδια αλλά και η όποια εργασία μάς κάνουν να μπορούμε να οπλιστούμε καλύτερα και ν’ αντέξουμε. Είναι παρηγορητική η φύση της τέχνης», τονίζει ο Γιώργος Σκεύας.
«Ομως η δημιουργικότητα δυνητικά μπορεί να γίνει καταστρεπτική. Εχει τεράστια σημασία το πώς διαχειρίζεται κανείς αυτό που ονομάζεται εικόνα της δημιουργικότητας. Η ίδια η δημιουργικότητα απαιτεί τόσο πάθος, ενέργεια και μεγάλο δόσιμο, που είναι τρομακτική η λειτουργία τους. Αλλά αυτό αφορά εκείνον που δημιουργεί. Είναι μια πάλη κι ένας αγώνας. Ή θα έπρεπε να είναι. Από εκεί και πέρα, οι ισορροπίες είναι λεπτές. Το απόλυτο δόσιμο είναι “επικίνδυνο”. Από την άλλη, αν δεν ήταν, αυτό που γεννιέται μπορεί να μην είχε ζωή. Χωρίς τη δημιουργικότητα, δεν ορίζεται η ζωή», συνεχίζει ο Γιώργος Σκεύας, καταλήγοντας: «Πρέπει να μπορείς να χτίζεις. Πρέπει να προσπαθείς και να φτιάχνεις. Αυτό έχει μεγάλη σημασία. Μόνο έτσι ίσως μπορείς να μιλήσεις γι’ αυτό που ονομάζουμε ερείπια. Δεν είναι όμως εύκολο να χτίσει κανείς, με όλες τις δυνατές έννοιες. Χρειάζεται αγώνας, προσπάθεια η οποία υπερβαίνει τις δυνάμεις μας πολλές φορές. Αν όμως είμαστε τυχεροί, μπορούμε να δούμε τον εαυτό μας να φτάνει σ’ ένα σημείο. Αυτή η υπέρβαση μπορεί να είναι μικρή, ελάχιστη, αλλά αν συμβεί, ανοίγει ένα ολόκληρο σύμπαν μπροστά μας».
