Χθες, σήμερα, αύριο.
Ή με λίγα λόγια, χρόνος, χρόνος και πολιτική.
Στην πολιτική είσαι υποχρεωμένος να επιλέξεις σε ποιον χρόνο μιλάς. Ο καθένας στα δικά του μέτρα, στο πεδίο που ο ίδιος αισθάνεται πιο άνετος ή απλώς πιο ικανός. Επιλέγει αν δρα σε χρόνο μέλλοντα, με το βλέμμα στο μέλλον, αν θα κάνει δημοσιογραφικά σχόλια και παραδοχές σε χρόνο ενεστώτα, για να παίξει δύο λεπτά μια ατάκα του στα καθημερινά δελτία, ή αν θα απευθυνθεί στους πολίτες σε χρόνο αόριστο, για να ξαναγράψει το αφήγημα του παρελθόντος του. Και μαζί με αυτά, επιλέγει το περιεχόμενο που θα τους δώσει, και αν θα τα καταστήσει μεταξύ τους αντιπαραθετικά ή αλληλοσυμπληρούμενα.
Πάμε, όμως, να βάλουμε τον χρόνο στη σειρά. Τι είναι πρώτο και τι ακολουθεί; Το χθες, το σήμερα ή το αύριο;
Εγώ θα διάλεγα πρώτα το αύριο. Στην πολιτική είναι το μείζον, για αυτό κρίνεσαι. Πώς αναλαμβάνεις την ευθύνη για να έχεις «αύριο» βιώσιμες, αξιόπιστες λύσεις. Το μέλλον είναι πρόγραμμα, είναι σχέδιο, είναι όραμα. Είναι οι απαντήσεις σε καθημερινές ανάγκες. Είναι αυτό που διαμορφώνει την ελπίδα και την προσδοκία. Πολύ απλά; Μπορούμε αύριο να ζήσουμε καλύτερα από ό,τι σήμερα; Αν δεν μπορείς να το απαντήσεις καθαρά και αν δεν περιγράφεις τον τρόπο, τότε μην προσπαθήσεις καν. Το «αύριο» στην καθημερινότητα, στην ακρίβεια, στο σουπερμάρκετ, στο ρεύμα και την ενέργεια, στα ενοίκια και τη στέγαση, στις υπηρεσίες υγείας, στο κοινωνικό κράτος και την προστασία των αδυνάμων, στην παιδεία, στην αξιοπρέπεια στην εργασία, στο παραγωγικό πρότυπο της χώρας, στη θεσμική της θωράκιση, στην πρωτογενή παραγωγή, στα εθνικά μας δίκαια, στη συλλογική μας υπερηφάνεια.
Αν δεν μπορείς να μιλήσεις για όλες εκείνες τις μικρές αλλαγές που θα φέρουν «αύριο» τη μεγάλη, καλύτερα να μη μιλήσεις καθόλου.
Μετά το αύριο, έρχεται το χθες. Το «χθες» είναι τα εχέγγυα της αξιοπιστίας σου, είναι η σφραγίδα της ευθύνης, είναι οι ρίζες, το αξιακό φορτίο, οι αρχές σου, η διαδρομή σου. Αυτά που φωνάζουν δυνατά ότι η πρότασή σου για το «αύριο» δεν είναι ένα αποκύημα βιβλιογραφικών συναρτήσεων του Chatgpt, αλλά κυβερνητική πρόταση δουλεμένη για να παράξει αποτελέσματα, και όχι απλώς συγκινησιακή διέγερση. Εχει βάσεις, ρίζες, αναφορές, κοινωνική γείωση. Ναι, μετά το τι, έχει νόημα το ποιος το λέει. Το «χθες» σου είναι η εικονοποίηση του ποιος. Οτι αυτός που το λέει έχει το φορτίο της συνέπειας και της αξιοπιστίας για να μπορεί να το κάνει πράξη. Δηλαδή με απλά λόγια, δεν υπάρχει ασφαλές «αύριο» χωρίς υπεύθυνο «χθες».
Και τελικά, έρχεται το σήμερα. Τι μας έμεινε; Το «σήμερα» που έχει το θάρρος και την ηθική, να διαβάσει με νηφαλιότητα, με ειλικρίνεια, με ευθύνη, με στιβαρότητα το «χθες», ώστε να συμπυκνώσει την αξιοπιστία του αξιακού του φορτίου, στο όραμα και την προσδοκία του «αύριο». Γιατί η πολιτική που δεν δένει τα εχέγγυα με την ελπίδα, πάντα μένει λειψή.
Σαν ένα μυθιστόρημα που ο συγγραφέας έχασε τον δρόμο του «χθες», που οδηγεί απρόσκοπτα και αβασάνιστα στο «αύριο». Σαν ο δρόμος αυτός να είναι ασυνεχής, και οι γέφυρες που επιχειρούν να ενώσουν τα κομμάτια του να μπορούν να γκρεμιστούν ανά πάσα στιγμή, με ένα φύσημα του αέρα, με μια απλή υπενθύμιση της αλήθειας και της πραγματικότητας.
Εξάλλου, σαν βγεις στον πηγαιμό… σημασία, αν δεν είσαι ποιητής, έχει ο προορισμός, όχι το ταξίδι. Να ξέρεις από πού έρχεσαι και πού θέλεις να πας. Αν προτιμάς το ταξίδι, δεν κάνεις πολιτική. Μπορείς, όμως, να πας μία κρουαζιέρα. Η κρουαζιέρα όμως δεν φέρνει πολιτική αλλαγή. Την προτιμάει μόνο όποιος δεν τη θέλει.
Ο Μανώλης Χριστοδουλάκης είναι βουλευτής Ανατολικής Αττικής με το ΠΑΣΟΚ
