Το κόστος στέγασης σε όλη την Ευρώπη έχει γίνει ένα αυξανόμενο βάρος για πολλά νοικοκυριά, είτε προσπαθούν να αγοράσουν ένα σπίτι, είτε να νοικιάσουν. Οι τιμές των ακινήτων έχουν αυξηθεί ταχύτερα από τα εισοδήματα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Τα ενοίκια έχουν επίσης αυξηθεί εκθετικά στις μεγάλες πόλεις. Οταν οι πολιτικοί δίνουν έμφαση στη στέγαση, η προσοχή τους συνήθως επικεντρώνεται αποκλειστικά στην κατασκευή περισσότερων κατοικιών. Την ίδια στιγμή, ακροδεξιά κόμματα έχουν μετατρέψει την κρίση σε θέμα της προεκλογικής τους εκστρατείας, υποστηρίζοντας ότι η στέγαση θα πρέπει να είναι διαθέσιμη και οικονομικά προσιτή μόνο για τους υπηκόους.
Ποια είναι τα εμπόδια που αποτρέπουν τα άλλα κόμματα από το να πολιτικοποιήσουν το ζήτημα της στέγασης; Και πώς θα έμοιαζε μια προοδευτική ευρωπαϊκή ατζέντα για το θέμα; Στο πλαίσιο του Progressive Politics Research Network – μιας πρωτοβουλίας για την προώθηση των ευρημάτων έρευνας κοινωνικών επιστημών σε ένα ευρύτερο κοινό – έχουμε δημοσιεύσει οκτώ συναφείς ερευνητικές αναφορές.
Για να συγκρίνουμε τις πολιτικές στέγασης μεταξύ χωρών, είναι χρήσιμο να σκεφτούμε δύο παραδείγματα πολιτικής: τη στέγαση ως περιουσιακό στοιχείο έναντι της στέγασης ως κοινωνικού δικαιώματος. Οι ανισότητες ως προς το ποιος μπορεί να ζήσει πού και υπό ποιες συνθήκες έχουν δημιουργήσει τεράστια δυσαρέσκεια σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού, συμβάλλοντας στα αυξανόμενα εκλογικά κέρδη της Ακροδεξιάς. Από την προοδευτική οπτική, ο στόχος θα πρέπει να είναι σαφής: η στέγαση πρέπει να είναι οικονομικά προσιτή, ασφαλής και μη κερδοσκοπική.
Για να το πετύχουν αυτό, τα προοδευτικά κόμματα πρέπει πρώτα να επανεπενδύσουν σε κοινωνικές κατοικίες στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατηγικής για την αύξηση της προσφοράς. Ωστόσο, η κοινωνική στέγαση δεν μπορεί σήμερα να αναζωογονηθεί, εάν απευθύνεται μόνο στους φτωχότερους: τα αυστηρά κριτήρια επιλεξιμότητας μπορούν να υπονομεύσουν τη διαταξική πολιτική υποστήριξη και να οδηγήσουν σε στιγματισμό και αποκλεισμό.
Δεύτερον, η προοδευτική πολιτική στέγασης πρέπει να αντιμετωπίζει τόσο την προσφορά, όσο και την κατανομή. Τρίτον, η αύξηση της οικιστικής πυκνότητας είναι αναπόφευκτη, αλλά πρέπει να γίνει σωστά. Απαιτεί σημαντικές δημόσιες επενδύσεις. Τα προοδευτικά κόμματα πρέπει επίσης να αξιοποιήσουν στρατηγικά τις ιδιωτικές επενδύσεις. Ο χωροταξικός σχεδιασμός, οι οικοδομικοί κανονισμοί και τα δημόσια δάνεια μπορούν να συνδέονται με όρους: υποχρεώσεις επανεπένδυσης των κερδών, παροχή στέγασης με ενοίκια βάσει κόστους, τήρηση περιορισμών κέρδους ή συμμόρφωση με κοινωνικά και οικολογικά κριτήρια.
Η στέγαση είναι θεμελιωδώς ζήτημα κατανομής και κοινωνικών δικαιωμάτων, όχι απλώς στόχων κατασκευής. Η έρευνά μας δείχνει ότι τέτοιες πολιτικές μπορούν να λειτουργήσουν και να κερδίσουν την υποστήριξη του κοινού. Το ερώτημα είναι αν τα προοδευτικά κόμματα έχουν τη βούληση να παλέψουν γι’ αυτές και να προσφέρουν μια πραγματική εναλλακτική στην πολιτική της Ακροδεξιάς.
Ο Ταρίκ Αμπού-Σάντι είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης· ο Μπιορν Μπρέμερ είναι επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Κεντρικής Ευρώπης στη Βιέννη· η Ζίλια Χόιζερμαν είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης
