Το τελευταίο διάστημα είχαμε δύο εκλογικές νίκες απέναντι σε εκδοχές Δεξιάς. Μια στην Ολλανδία, όταν ο Ρομπ Γιέτεν των Δημοκρατικών 66 ανέτρεψε την πρωτοκαθεδρία του Βίλντερς. Αλλη μια στη Νέα Υόρκη όταν ο Μαμντάνι των Δημοκρατικών επικράτησε στην εκλογή για δήμαρχος. Εδώ στην Ελλάδα, όμως, φαίνεται να βλέπουμε μόνο τη μια – αφού ο σχολιασμός των αμερικανικών εξελίξεων έχει εκτοπίσει κάθε ανάλυση για τις ευρωπαϊκές.
Οι σχολιαστές αριστερότερα της Κεντροδεξιάς εκδηλώνουν ιδιότυπη πρεσβυωπία, ταυτιζόμενοι με το μακρινό παράδειγμα και αγνοώντας το κοντινό. Ο δικός μας Μαμντάνης (ίσως και Μαμντανίδης ως προσφυγόπουλο) ενσωματώνει, φαίνεται, τους ευσεβείς πόθους και τις μύχιες ελπίδες που καταπιέζει η επίμονη δημοσκοπική κατάθλιψη. Ο θαυμασμός τους συναγωνίζεται τον εκστασιασμό των άλλων για την πρέσβειρα.
Οι ψυχαναλυτές θεωρούν ότι λεπτομέρειες αποκαλύπτουν απωθημένα μυστικά των πελατών τους: Εξ όνυχος τον λέοντα. Τι μας λέει, λοιπόν, η αμήχανη αποσιώπηση του κοντινού ευρωπαϊκού παραδείγματος;
Σε προηγούμενο σημείωμα, είχα χαρακτηρίσει το μοντέλο Μαμντάνι ως «θέαμα + πόλωση» και του Γιέτεν ως «ουσία + σύνθεση». Τι λέει για εμάς, λοιπόν, η πρόκριση του θεάματος, τη στιγμή μάλιστα που όλοι – και οπωσδήποτε όσοι διαθέτουν ή ετοιμάζουν κόμματα – ομνύουν σε προγράμματα, ιδέες και οράματα; Γιατί να βλέπουμε τον εαυτό μας σαν Μαμντανάκη και καθόλου ως Γιετένη;
Για τον Δούκα των Αθηναίων η απάντηση είναι προφανής. Τους υπόλοιπους, τους απελευθερώνει ο ανερυθρίαστος αταβισμός –σοσιαλισμός στον Νέο Κόσμο, εκείνο το ωραίο «κομμουνιστής» που εκστομίσθηκε ως ρετσινιά. Αν το περηφανεύεται εκείνος, γιατί να έχουμε εμείς το καμάρι μας κρυφό; Σε κάθε περίπτωση προοιωνίζονται σκηνές με μεγάλη πέραση: Ηρωικές συγκρούσεις, καταγγελίες, φωτογενή στιγμιότυπα πολλά.
Πάνω από όλα, το στυλ που ευχόμαστε για εμάς (αλλά υποπτευόμαστε ότι μας έχει αφήσει). Ετσι, παραβλέπουμε ότι η νίκη του Μαμντάνι και η ώθηση στα άκρα, ίσως κοστίσει στο κόμμα του το μείζον, την προεδρία το 2028. Επίσης, ότι η υλοποίηση των προτάσεών του πιθανώς να ακυρωθεί από δημοσιονομικά αδιέξοδα. Τα βλέπουμε ως επιβεβαίωση της δικής μας στάσης (του 2015 και ξανά τώρα) για πόλωση και δαιμονοποίηση των αντιπάλων. Πάνω από όλα, αναγνωρίζουμε και επικροτούμε την άρνηση της μέσης οδού.
Είναι αυτή η μέση οδός που προσπαθούν να αναβιώσουν στην Ολλανδία. Είναι η ίδια που θα έπρεπε να επικρατήσει και εδώ αν θέλαμε να αποφύγουμε το αδιέξοδο διακυβέρνησης που διαφαίνεται. Οι πολιτικοί μας όμως βροντοφωνάζουν όλοι το «Απεταξάμην τη σύγκλιση»: Ο διατελέσας πρωθυπουργός συμμαχικής κυβέρνησης καταγγέλλει τους συγκυβερνήτες του και μέμφεται το παλιό του κόμμα ως ιδεολογικά ερμαφρόδιτο.
Συζήτηση για προβλήματα και προτάσεις γίνεται μόνο για λόγους εμπέδωσης της αδιαλλαξίας· τα πολλαπλασιαζόμενα think tanks είναι όλο tank και καθόλου think. Οι αυτόνομες φωνές στο Κέντρο εξαφανίστηκαν, τα στελέχη ενσωματώθηκαν αλλού και τώρα συμμετέχουν στο γενικό σιωπητήριο.
Εχοντας επιμελώς φροντίσει να μονοδρομήσουμε τη μέση οδό, η αντιπαράθεση αφορά πλέον μόνο τις καρέκλες και όχι τον σκοπό τους. Ετσι, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει που αποκρούομε όσες εκδοχές της πολιτικής πάνε πέρα από παιχνίδια μηδενικού αθροίσματος: φύγε εσύ, να έρθω εγώ. Για αυτό και ενθουσιαζόμαστε με τις συγκρούσεις του δικού μας Μαμντανάκη και βαριόμαστε με τις συμπλεύσεις του κρύου Γιέτεν.
Ο Πλάτων Τήνιος είναι οικονομολόγος, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά
