Ένας στόλος δεξαμενόπλοιων φορτωμένων με αργό πετρέλαιο τύπου Ουραλίων βρίσκεται σε αγώνα δρόμου για να φτάσει στα ινδικά λιμάνια πριν τεθούν σε ισχύ οι νέες κυρώσεις των Ηνωμένων Πολιτειών κατά του ρωσικού πετρελαίου, στις 21 Νοεμβρίου. Τα πλοία, ιδιοκτησίας των Rosneft και Lukoil —εταιρειών που εντάχθηκαν πρόσφατα στη μαύρη λίστα της Ουάσιγκτον— κινούνται με πλήρη ταχύτητα μεταφέροντας εκατομμύρια βαρέλια προς την Ινδία, έναν από τους τελευταίους μεγάλους αγοραστές ρωσικού αργού.
Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας ανάλυσης Kpler, τουλάχιστον 7,7 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου των Ουραλίων από τις δύο εταιρείες αναμένεται να φτάσουν στις ινδικές ακτές μετά την έναρξη εφαρμογής των κυρώσεων. Η αβεβαιότητα παραμένει έντονη για το αν τα φορτία αυτά θα εκφορτωθούν χωρίς προβλήματα.
Τα περισσότερα δεξαμενόπλοια έχουν προορισμό τη μονάδα διύλισης Jamnagar της Reliance Industries ή το λιμάνι Vadinar της Nayara Energy, εταιρείας, που συνδέεται με τη Rosneft. Οι αφίξεις προβλέπονται από τα τέλη Νοεμβρίου έως τον Δεκέμβριο, αφήνοντας ένα κρίσιμο κενό ημερών, όπου οι εξελίξεις μπορεί να ανατραπούν.
Τα εναλλακτικά σενάρια
Αν τα πλοία δεν προλάβουν να φτάσουν πριν από τις 21 Νοεμβρίου, ενδέχεται να παραμείνουν ανοικτά των ινδικών ακτών, ενώ οι ιδιοκτήτες τους θα εξετάζουν εναλλακτικές λύσεις. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται μεταφορές φορτίου από πλοίο σε πλοίο (ship‑to‑ship, STS) σε διεθνή ύδατα ή ακόμη και αλλαγή πορείας προς τη Μαλαισία ή την Κίνα.
Η Ουάσιγκτον παρακολουθεί στενά τις ροές ρωσικού πετρελαίου προς την Ινδία, υποστηρίζοντας ότι αυτές οι αγορές συμβάλλουν στη χρηματοδότηση της ρωσικής πολεμικής μηχανής στην Ουκρανία.
Η δύσκολη θέση της Ινδίας
Η ινδική κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με δύσκολες αποφάσεις. Πέντε από τις επτά μεγάλες διυλιστήριες μονάδες της χώρας, μεταξύ αυτών και η Reliance, έχουν ήδη ανακοινώσει ότι θα σταματήσουν πλήρως τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου μετά το κρίσιμο χρονικό όριο.
Η κρατική Indian Oil Corp. σκοπεύει να συνεχίσει τις αγορές αργού που δεν εμπίπτει στις κυρώσεις, ενώ η Nayara Energy, η οποία εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τα ρωσικά φορτία, προσπαθεί να εξασφαλίσει εναλλακτικές πηγές τροφοδοσίας. Δεν έχει διευκρινιστεί αν το Νέο Δελχί έχει ζητήσει ειδική εξαίρεση από τις ΗΠΑ, όπως συνέβη με την Ουγγαρία νωρίτερα τον Νοέμβριο.
Επιπτώσεις στην παγκόσμια αγορά
Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) προειδοποιεί στο πρόσφατο δελτίο της ότι οι νέες κυρώσεις μπορεί να έχουν τη «βαθύτερη επίδραση μέχρι σήμερα» στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου. Η Rosneft και η Lukoil, που αντιπροσωπεύουν σχεδόν το μισό της ρωσικής παραγωγής, βρίσκονται στο επίκεντρο μιας κρίσης που απειλεί να διαταράξει τα δίκτυα προμήθειας πολύ πέρα από τα ρωσικά σύνορα.
Αν οι εφοδιαστικές αλυσίδες τους καταρρεύσουν, οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να επεκταθούν από την Ασία έως την Ευρώπη, προκαλώντας αναταράξεις στις διεθνείς τιμές ενέργειας.
Ο «σκιώδης στόλος» και οι κίνδυνοι
Σύμφωνα με λίστα που δημοσίευσε το Bloomberg, τουλάχιστον δέκα δεξαμενόπλοια κατευθύνονται προς την Ινδία. Μόνο ένα —μήκους 229 μέτρων και σημαίας Μπαχάμες— αναμένεται να φτάσει εγκαίρως, ενώ τα υπόλοιπα βρίσκονται σε αγώνα με το ρολόι.
Τέσσερα από αυτά ενδέχεται να φτάσουν μόλις 48 ώρες μετά το χρονικό όριο, μπαίνοντας σε «γκρίζα ζώνη» πριν αποφασίσει η Ουάσιγκτον αν θα επιβάλει δευτερεύουσες κυρώσεις στους μεταφορείς. Πρόκειται για πλοία ηλικίας σχεδόν δύο δεκαετιών, που ανήκουν στον λεγόμενο σκιώδη στόλο των ρωσικών μεταφορών, αυξάνοντας τους κινδύνους για την ασφάλεια και το περιβάλλον.
Ακόμη έξι δεξαμενόπλοια αναμένεται να φτάσουν αργότερα, μεταξύ 26 Νοεμβρίου και 6 Δεκεμβρίου. Ανάμεσά τους και πλοίο που πρόσφατα είχε παραμείνει «παγωμένο» στη Βόρεια Θάλασσα, σύμβολο της αβεβαιότητας στη νέα εποχή του εμπορίου ρωσικού πετρελαίου.
Ένα χρονικά οριακό ταξίδι
Ο πλους αυτών των πλοίων προς την Ινδία θυμίζει χρονομετρημένη αποστολή: μια ύστατη προσπάθεια να διασωθεί ένα εμπόριο δισεκατομμυρίων πριν αλλάξουν οι κανόνες του παιχνιδιού. Ακόμη κι αν ο «στόλος» των ρωσικών τάνκερ καταφέρει να παραδώσει το φορτίο του, θα έχει κερδίσει μόνο χρόνο, όχι τη μάχη.
Η πίεση των κυρώσεων εξαπλώνεται ήδη σε κάθε θάλασσα, από τη Βαλτική έως τον Ινδικό Ωκεανό, προμηνύοντας μια νέα φάση έντασης στην παγκόσμια ενεργειακή σκακιέρα.
