Η αναμονή στις στάσεις των λεωφορείων και των τρόλεϊ της Αθήνας δοκιμάζει καθημερινά, όλο και περισσότερο, τις αντοχές του επιβατικού κοινού του Λεκανοπεδίου. Κάθε επιβάτης φτάνοντας στη στάση, για να εντοπίσει το λεωφορείο του κοιτάζει πρώτα την οθόνη της τηλεματικής, μετά τον δρόμο και στη συνέχεια την οθόνη του κινητού τηλεφώνου του! Σε αρκετές περιπτώσεις διαπιστώνει ότι τελικά ότι το λεωφορείο που ήταν προγραμματισμένο να τον μεταφέρει στον προορισμό του δεν θα έρθει ποτέ! Αλλο ένα δρομολόγιο «χάθηκε»…!
Το 2024 σύμφωνα με την έκθεση πεπραγμένων της ΟΣΥ από τα 3.331.749 προγραμματισμένα δρομολόγια λεωφορείων και τρόλεϊ, μόλις 2.826.981 εκτελέστηκαν, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 84,8% του προγραμματισμένου έργου. Χάθηκαν, δηλαδή, 504.769 δρομολόγια, εκ των οποίων το 87,3% (440.457 δρομολόγια) αποδίδεται στην έλλειψη οδηγών, ενώ το υπόλοιπο 12,7% σε άλλες αιτίες, όπως βλάβες οχημάτων, αποκλεισμοί δρόμων και στάσεις εργασίας. Ο προγραμματιστής Μάρκος Φραγκάκης, περιμένοντας κάθε απόγευμα έξω από τον σταθμό του Μετρό Χαλανδρίου να «πάρει» το λεωφορείο «461» που τον εξυπηρετούσε, διαπίστωνε ότι το δρομολόγιο των 7 μ.μ. πολύ συχνά εμφανιζόταν με μισή ώρα καθυστέρηση! Ουσιαστικά, το δρομολόγιο των 7 μ.μ. δεν γινόταν ποτέ και αυτό που τελικά τον εξυπηρετούσε ήταν το επόμενο δρομολόγιο των 7:30 μ.μ.!
Ο ίδιος είχε κουραστεί να συμπληρώνει με σχολαστική ακρίβεια κάθε χαμένο δρομολόγιο στη φόρμα παραπόνων του ΟΑΣΑ. «Δεν έχω παράπονο! Ο ΟΑΣΑ μου απαντούσε πάντα εγγράφως» λέει σαρκαστικά. Ομως, κάθε φορά προέβαλλε και διαφορετική δικαιολογία. Τη μια ότι χάλασε το λεωφορείο, την άλλη ότι αρρώστησε ο οδηγός του κ.ο.κ. Κάπως έτσι περνούσαν οι «χαμένες» ώρες στις στάσεις, χωρίς ουσιαστική ενημέρωση και χωρίς καμία βελτίωση του προβλήματος. Αυτή η καθημερινή ταλαιπωρία, που είναι πλέον κοινό βίωμα χιλιάδων επιβατών, οδήγησε τον Μ. Φραγκάκη στη δημιουργία της πλατφόρμας AthensBus.info. Πρόκειται για μια διαδικτυακή εφαρμογή που μετράει, για πρώτη φορά, τα δρομολόγια των αστικών λεωφορείων – τρόλεϊ που «χάνονται» καθημερινά στην Αθήνα, αποκαλύπτοντας πως σε ορισμένες γραμμές δεν εκτελούνται ούτε τα μισά δρομολόγια από αυτά που προγραμματίζονται!
Η πλατφόρμα χρησιμοποιεί τα δεδομένα της τηλεματικής του ΟΑΣΑ, αποτυπώνοντας με σχετικά μεγάλη ακρίβεια τα δρομολόγια που τελικά πραγματοποιούνται στην πράξη κάθε μέρα, σε κάθε λεωφορειακή γραμμή της Αθήνας. Στόχος του AthensBus.info είναι να συμβάλει στην καλύτερη λειτουργία των λεωφορείων της Αθήνας. Οπως εξηγεί ο Μ. Φραγκάκης στα «ΝΕΑ», βασική αρχή για να βελτιώσουμε κάτι είναι πρώτα να το μετρήσουμε.
Η εφαρμογή AthensBus.info παρακολουθεί τις ενδείξεις της τηλεματικής σε περισσότερες από 8.500 στάσεις ανά πέντε λεπτά! Αν ένα λεωφορείο εμφανιστεί σε μια στάση ως «αναμενόμενο» και λίγα λεπτά αργότερα εξαφανιστεί από το σύστημα, αυτό σημαίνει ότι όντως πέρασε από τη στάση. Στην ουσία, λέει ο Μ. Φραγκάκης, παρακολουθούνται τα στοιχεία της τηλεματικής για κάθε στάση, από τα οποία προκύπτει ο αριθμός των λεωφορείων… πέρασαν πραγματικά από τις στάσεις. «Δεν είναι πάντα εύκολο. Τα δεδομένα δεν είναι τέλεια, αλλά στη συντριπτική πλειονότητά τους είναι πολύ κοντά στην πραγματικότητα» εξηγεί ο Μ. Φραγκάκης, που αυτό το διάστημα ετοιμάζει αντίστοιχη εφαρμογή και για τη Θεσσαλονίκη.
Στην «καρδιά» του AthensBus.info βρίσκονται τρεις κατηγορίες δεδομένων:
- Τα προβλεπόμενα δρομολόγια: το κανονικό πρόγραμμα του ΟΑΣΑ, όπως θα έπρεπε να εκτελείται, αν υπήρχαν διαθέσιμα όλα τα οχήματα και οι οδηγοί.
- Ο ημερήσιος προγραμματισμός: το αναθεωρημένο πρόγραμμα που συντάσσεται από τον ΟΑΣΑ λίγες ημέρες νωρίτερα, λαμβάνοντας υπόψη ελλείψεις σε προσωπικό και στόλο. Συνήθως, περιλαμβάνει λιγότερα δρομολόγια από τα προβλεπόμενα.
- Τα δρομολόγια που εκτελέστηκαν: είναι ο πραγματικός αριθμός δρομολογίων που προκύπτει από την τηλεματική και συνήθως είναι ακόμη χαμηλότερος από τον ημερήσιο προγραμματισμό, λόγω έκτακτων ελλείψεων ή βλαβών.
Ο στόλος
Οι Οδικές Συγκοινωνίες (ΟΣΥ) δηλώνουν συνολικά 1.673 λεωφορεία, σύμφωνα με την τελευταία επίσημη ενημέρωση του Αυγούστου του 2024, εκ των οποίων 1.096 πετρελαίου, 228 φυσικού αερίου και 349 ηλεκτρικά. Ομως, σύμφωνα με τις μετρήσεις του AthensBus.info, τη 10η Νοεμβρίου 2025 στους δρόμους της Αθήνας κυκλοφόρησαν 1.242 λεωφορεία, δηλαδή, 431 λιγότερα από τον θεωρητικά διαθέσιμο στόλο. Είναι συχνό φαινόμενο, λέει ο Μ. Φραγκάκης, ο σχεδιασμός «στα χαρτιά» να μην ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Εάν, δηλαδή, ο συνολικός στόλος οχημάτων που δηλώνεται από τους συγκοινωνιακούς φορείς είναι στην πράξη μικρότερος, τότε και ο ημερήσιος προγραμματισμός βασίζεται σε υπερεκτιμημένα δεδομένα και σε λεωφορεία που απλά… δεν υπάρχουν.
Η τηλεματική, που τροφοδοτεί και το AthensBus.info, είναι το σύστημα του ίδιου του ΟΑΣΑ, στα δεδομένα του οποίου έχουν πρόσβαση και οι επιβάτες. Απλώς, ο ΟΑΣΑ δεν τα δημοσιοποιεί συγκεντρωτικά, κάτι που κάνει η πλατφόρμα, παρουσιάζοντας τις ίδιες ενδείξεις, τις ίδιες ελλείψεις, τις ίδιες καθυστερήσεις, που σίγουρα καταγράφουν και οι υπηρεσίες του ΟΑΣΑ. Οπως εξηγεί ο Μάρκος Φραγκάκης, το βέβαιο είναι ότι τα δεδομένα αυτά δείχνουν με σαφήνεια τα προβλήματα: ποια δρομολόγια δεν έγιναν, ποιες γραμμές υπολειτουργούν και πόσο απέχει ο σχεδιασμός από την πραγματικότητα.
Μέσω του AthensBus.info «κάθε χρήστης μπορεί να βλέπει καθαρά ποιες γραμμές είχαν τη χειρότερη κάλυψη, όχι μόνο για σήμερα, αλλά και τι συνέβη χθες ή την περασμένη εβδομάδα, κάτι που στο site του ΟΑΣΑ δεν υπάρχει».
