Η σύμπτωση της είδησης για τον θάνατο τριών μεταναστών, που επέβαιναν μαζί με δεκάδες άλλους σε μια βάρκα που ανατράπηκε ανοιχτά της Γαύδου, με την ανακοίνωση της πρώτης Ευρωπαϊκής Εκθεσης για το Ασυλο και τη Μετανάστευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, απλώς ήρθε να υπογραμμίσει το πρόβλημα με τη μεταναστευτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Γιατί η άλλη όψη του τρόπου με τον οποίο η Επιτροπή καταγράφει τις μεταναστευτικές ροές, αλλά και εντοπίζει το ποιες χώρες έχουν μεγαλύτερη πίεση και οι οποίες δικαιούνται στήριξης μέσω της Δεξαμενής Αλληλεγγύης, είναι ακριβώς ότι τα ευρωπαϊκά σύνορα εξακολουθούν να σκοτώνουν.
Και αυτό γιατί η παράτυπη είσοδος, αυτή την οποία και η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να ποινικοποιήσει περαιτέρω – ενδεικτική και η οδηγία του αρμοδίου υπουργού να εισαχθεί η ορολογία «παράνομη μετανάστευση» – στην πραγματικότητα αποτελεί τη μόνη δυνατότητα να φτάσουν οι μετανάστες στο ευρωπαϊκό έδαφος. Ακόμη χειρότερα: το να βρεθούν σε κίνδυνο και ενεργοποιηθούν διαδικασίες διάσωσης είναι συχνά και η αναγκαία προϋπόθεση για να αποφύγουν τις διάφορες μορφές αποτροπής απώθησης εφαρμόζονται. Και αυτό απλώς θα σημαίνει ότι θα αυξάνονται και τα θύματα.
Και μπορεί συχνά στα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης να συναντά κανείς επικριτικές αναφορές στον τρόπο που εφαρμόζεται η τρέχουσα έντονα αντιμεταναστευτική πολιτική της αμερικανικής κυβέρνησης, με το πλήθος περιστατικών βάναυσης μεταχείρισης μεταναστών (ενίοτε απλώς ανθρώπων που έμοιαζαν να έχουν μεταναστευτική καταγωγή), όμως και στην Ευρώπη οι φωνές που κυριαρχούν είναι αυτές που αντιμετωπίζουν τη μετανάστευση ως απειλή και ως πρόβλημα, με τη ρητορική της Ακροδεξιάς να έχει γίνει εδώ και πολύ καιρό τμήμα του πολιτικού mainstream. Και όλα αυτά όχι επειδή η Ευρώπη δεν «αντέχει» άλλους μετανάστες – η Εκθεση επισημαίνει ότι η Ευρώπη δέχτηκε εκατομμύρια προσφύγων από την Ουκρανία χωρίς αυτό να θεωρηθεί «εισβολή» ή «απειλή» – αλλά επειδή η δαιμονοποίηση του «Άλλου» είναι πάντα ένας εύκολος δρόμος για την απόσπαση συναίνεσης από κοινωνίες, ιδίως σε εποχές όπου τα περιθώρια ικανοποίησης υλικών συμφερόντων περιορίζονται ριζικά. Σε τελική ανάλυση η αντίστιξη ανάμεσα στους φραγμούς στη μετανάστευση και την άρση όλων των φραγμών στις επενδύσεις (και τους επενδυτές), απλώς υπογραμμίζει τις πραγματικές κοινωνικές προτεραιότητες. Και βέβαια η εμπειρία δείχνει ότι οι φραγμοί στη μετανάστευση συνήθως δεν την αποτρέπουν. Απλώς αυξάνουν τον κίνδυνο για όσους προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη για να διεκδικήσουν ένα καλύτερο αύριο.
Πάνω από όλα αυτό που δεν συζητιέται είναι το εάν όντως η μετανάστευση είναι πρόβλημα ή απειλή. Μήπως, τελικά, η Ευρώπη έχει ανάγκη αυτή τη στιγμή για μεγαλύτερες μεταναστευτικές ροές; Οχι με την έννοια του «φτηνού εργατικού δυναμικού», διαθέσιμου σε πρακτικές υπερεκμετάλλευσης, κάτι που σε τελική ανάλυση διευκολύνεται από τη συνθήκη «παρανομίας», αλλά ως τρόπο ριζικής ανανέωσης των ευρωπαϊκών κοινωνιών σε όλα τα επίπεδα και ενός νέου πολιτισμικού δυναμισμού. Κοντολογίς μια δυναμική προόδου αντί για τη δυστοπία της Ευρώπης – φρούριο.
