Σε φορτισμένο κλίμα ειπώθηκε σήμερα (25/10) το τελευταίο αντίο στον Διονύση Σαββόπουλο. Συγγενείς, φίλοι, συνεργάτες του, αλλά και εκπρόσωποι του πολιτικού κόσμου ήταν στη Μητρόπολη Αθηνών και στο Α’ Νεκροταφείο για να μιλήσουν για τη σημασία της προσφοράς του και για τον χαρακτήρα του, για να πουν ένα μεγάλο ευχαριστώ.
Η σορός του βρισκόταν από τις 8:30 έως τις 11:30 στο παρεκκλήσι της Μητρόπολης Αθηνών, όπου πλήθος κόσμου, πολιτικοί, καλλιτέχνες, συγγενείς και φίλοι, αποχαιρέτησαν τον δημιουργό που σφράγισε την ελληνική μουσική.
Επικήδειους εκφώνησαν μεταξύ άλλων ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, η τέως πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, η Δήμητρα Γαλάνη, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης, ο γιος του, ο εγγονός του, ο Σταμάτης Φασουλής, η γιατρός Α. Κοτανίδου και ο Α. Κυριτσόπουλος.
Η νεκρώσιμη πομπή έφθασε λίγο μετά τις 15:15 στο Α’ Νεκροταφείο, συνοδευόμενη με τα τραγούδια του αγαπημένου Νιόνιου. «Συννεφούλα» «Ας κρατήσουν οι χοροί» «Μη μιλάς άλλο αγάπη» μερικά από τα τραγούδια που ακούγονταν στον αέρα σε όλη τη διάρκεια της ταφής.
«Αυτό που ήθελε με το έργο του να μας πει είναι ότι το υλικό και το πνευματικό πάνε μαζί»
Ο γιος του Διονύση Σαββόπουλου ανέφερε αποχαιρετώντας τον «είχε δύο ζωές, η μία ήταν αέρινη η άλλη σταθερή. Από τη μία μεριά η ρουτίνα, η καθημερινότητα. Εμένα ξηλώθηκε να μου πληρώσει την εκπαίδευσή μου στην Αμερική όταν του πετούσαν ντομάτες στο Ζοομ. Και μία άλλη πιο πνευματική. Τον χάναμε για μήνες όταν πήγαινε στο Πήλιο να γράψει. Αυτό που ήθελε με το έργο του να μας πει είναι ότι το υλικό και το πνευματικό πάνε μαζί. Ο θάνατος και η ζωή πάνε μαζί. Ευχαριστώ που ήρθατε όλοι να τιμήσετε τον πατέρα μου.
«Υπήρξες χρονογράφος του νεοελληνικού ταξιδιού»
«Χρονογράφο του νεοελληνικού ταξιδιού επί μισό αιώνα» χαρακτήρισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τον εκλιπόντα Διονύση Σαββόπουλο, κατά την εκφώνηση του επικήδειου στην εξόδιο ακολουθία στη Μητρόπολη Αθηνών.
Ο κ. Μητσοτάκης είπε ότι «η κληρονομιά του Σαββόπουλου δεν αποτελεί μόνο τεράστιο κεφάλαιο της καλλιτεχνικής μας ιστορίας αλλά και κομμάτι της συλλογικής μας μνήμης. Προσέθεσε ότι ο Διονύσης Σαββόπουλος συμβάδισε με τη ζωή της χώρας στις χαρές ενώ προειδοποιούσε στις “ανηφόρες” έχοντας πάντα τη δική του άποψη για τα πράγματα “ανοιχτή αλλά ποτέ αιχμάλωτη δογμάτων”. Έφερε το ροκ κοντά στο λαϊκό και το δημώδες έτσι και στο κοινωνικό πεδίο, από τις οραματικές ιδέες της Αριστεράς συναντήθηκε με τον ρεαλισμό της φιλελεύθερης σκέψης» είπε και ανέφερε στίχους από τον «Άγγελο Εξάγγελο» που -όπως συμπλήρωσε- τους ξεχώρισε επειδή αποτελούν ευθύ και δημόσιο λόγο που γεφυρώνουν τον κόσμο της Τέχνης με τον πραγματισμό της πολιτικής.
«Μια απόδειξη όπου η καλλιτεχνική ευαισθησία γίνεται πολύ πιο περιγραφική και πολύ πιο ισχυρή από κάθε πολιτικό επιχείρημα» προσέθεσε ο κ. Μητσοτάκης χαρακτηρίζοντας τον εκλιπόντα «αιρετικό στα σχόλια του» που δεν αρνήθηκε «ποτέ την πρόκληση της αμφισβήτησης», και «πατριώτη που αγαπούσε τον τόπο του ειλικρινά μιλώντας με τη βραχνή φωνή πότε του αφηγητή και πότε του επικριτή κάθε λάθους, του κράτους ή του πολίτη, ώστε η στάση του να μετατρέπεται σε έναν αόρατο συντελεστή στην εξίσωση της Δημοκρατίας».
«Δεν ήταν μόνο η δημόσια συμπεριφορά του Διονύση» -είπε ο πρωθυπουργός- «που ένωνε στο πρόσωπο του την Τέχνη με την πολιτική», επισημαίνοντας ότι δεν δέχθηκε ποτέ δημόσιες θέσεις και αξιώματα, αλλά ήταν «και το μήνυμα της ενότητας και της κοινότητας των Ελλήνων που διέτρεχε το έργο και τη δράση του».
Ο κ. Μητσοτάκης αποχαιρέτησε τον Διονύση Σαββόπουλο με ένα «μεγάλο ευχαριστώ στο όνομα τόσων γενεών» που σφράγισε η διαδρομή του.
«Δεν λύγισε ποτέ ο λόγος σου»
Από την πλευρά της η Κατερίνα Σακελλαροπούλου αναφέρθηκε στην κοινή τους καταγωγή από την πόλη της Θεσσαλονίκης λέγοντας: «Βαπτίστηκες στην ποιητικότητα και την πνευματικότητά της. Στις πολυπολιτισμικές της παραστάσεις, τα βιώματα και τα τραύματά της, σε αυτή την πόλη της βαριάς και γλυκιάς συνάμα έμπνευσης. Της δικής μας πόλης, της γενέθλιας γης και της αναφοράς μας της κοινής. Ίσως αυτή η μνήμη, οι αφηγήσεις των πρώτων και των νεανικών χρόνων, που προλάβαμε να μοιραστούμε, να σε έκαναν να με αποκαλείς “η καινούργια παιδική μου φίλη».
Όπως είπε η κ. Σακελλαροπούλου «Το φορτηγό πέρασε από την εθνική και σε πήγε μακριά, στα πέρα μέρη, και έτσι ξεκίνησε το δικό σου και μαζί το δικό μας ταξίδι. Τραγούδησες για μας, για τον λαό, το έθνος και την ιστορία, την παράδοση και το μοντέρνο, την ταυτότητά μας, τη σύνθεση ανατολής και δύσης. Αλλά και για τη μικρή μας τη ζωή, για τον καθένα μας προσωπικά. Τόσες μουσικές, τόσοι στίχοι, πάντα τα σκεφτόσουν ενιαία, έλεγες, σαν σύνολο και μετά άνθιζε ο καρπός της δημιουργίας, της ιδιοφυίας. Με τα τραγούδια σου ερωτευθήκαμε, πονέσαμε, χαρήκαμε, λυτρωθήκαμε. Συνδεθήκαμε με τον εαυτό μας και με τους άλλους. Άγγιξες τις ψυχές μας με τρόπο ανεξίτηλο, η φωνή σου θα αντηχεί για πάντα μέσα μας και η μνήμη σου θα ζει σε κάθε νότα και σε κάθε λέξη που μας άφησες. Το έργο σου δεν είναι μόνο μια μουσικά αποτυπωμένη, πολιτική και πολιτισμική ιστορία του τόπου μας. Είναι μια σπουδή ποιητική, μια γλώσσα σαββοπουλική, τολμηρή και τρυφερή, ανατρεπτική και θεραπευτική, που μιλά της καθεμιάς γενιάς, καινούργιας και παλιάς».
Προσέθεσε ακόμα ότι «έγινες, ήσουν και παρέμεινες μέχρι το τέλος αληθινός, όπως υποσχέθηκες όταν άφηνες πίσω σου τη Θεσσαλονίκη. Δεν λύγισε ποτέ ο λόγος σου, ούτε επί χούντας, στη φυλακή, απέναντι στα σκοτάδια και τη λογοκρισία. Δεν σύρθηκες από το κοινό σου, ήσουν πάντα μπροστά, ακόμη και απέναντί του. Πέρασες από τον θρίαμβο στην αποδοκιμασία, όταν ενόχλησες με την κριτική σου ματιά. Στάθηκες όμως όρθιος με αξιοπρέπεια, με το κεφάλι ψηλά, και επέστρεψες, μας ξανακέρδισες. Με την Άσπα πάντα δίπλα σου να λάμπει και να σε στηρίζει».
«Και ήρθαν τα χρόνια τα τελευταία, με τη δοκιμασία της υγείας, αλλά και τον δικό σου τρόπο του αποχαιρετισμού, τις γεμάτες κόσμο και ρυθμό συναυλίες, το βιβλίο του απολογισμού και της συμφιλίωσης. Με τις φιλόξενες βραδιές, τους φίλους και τις αναμνήσεις. Με την πληρότητα της ζωής, την παρουσία σου να μας γεμίζει και να μας φωτίζει. Και την πίστη σου ότι “όλα είναι εδώ, τίποτα δεν χάνεται. Κι αυτοί που έφυγαν, εδώ είναι. Καταγόμαστε από τόπους φωτός”.
Θα στην προσέχουμε την Άσπα, να είσαι ήσυχος. Καλό ταξίδι, Διονύση αγαπημένε» κατέληξε στον επικήδειό της η τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
O Σταμάτης Φασουλής είπε μεταξύ άλλων ότι ο Διονύσης Σαββόπουλος ήταν και παιδί και δάσκαλος. «Έπαιρνε το τίποτα και το έκανε άπαν» υπογράμμισε. «Δε θα σου πω αντίο, θα σου πω καλή αντάμωση στο περιβόλι του ουρανού σου».
Η Αναστασία Κοτανίδου είπε «σε γνώρισα σε δύσκολη στιγμή. Η παρουσία σου ήταν φως, σταθερό, ανθρώπινο. Μοίραζες κουράγιο και ζεστασιά. Οι στιγμές που ζήσαμε θα μείνουν χαραγμένες μέσα μας. Έφυγες ήσυχα όπως έζησες».
O Γιώργος Σκαμπαρδώνης σημείωσε για τον Διονύση Σαββόπουλο «είσαι ένα εγγόνι του Λευκού Πύργου, το έργο σου θα μας ενώνει, καλό ναύλο στο κρυφό νησί των ποιητών».
«Ανέδειξες το πολύτιμο»
Χωρίς εσένα άλλο θα ήταν το τραγούδι μας, άλλοι θα ήμασταν κι εμείς, υπογράμμισε ο Αλκίνοος Ιωαννίδης. «Μας έμαθες την αλφαβήτα της ιερής μας τέχνης[…] μας ανέθρεψες, μας στήριξες, μας ελευθέρωσες[…] ανέδειξες το πολύτιμο».
«Ανέβασες το επίπεδο της χώρας συνολικά και ανέβασες το επίπεδο του καθενός προσωπικά. Ένωσες τα κομμάτια της ψυχής μας σε ένα. Κάποιους μας ένωσες συχνά και εναντίον σου. Ένας συντηρητικός με καρδιά επαναστάτη. Ένας δύστροπος γέροντας με ψυχή ζαβολιάρικου παιδιού. Ένας ασκητής με ακριβά γούστα. Ένας αμήχανος σοφός. Δεν ξέραμε πότε ήσουν ρόλος και πότε ο εαυτός σου. Μας δυσκόλεψες και εμάς. Μόνο ένας απείθαρχος θα μπορούσε να φτάσει εκεί που έφτασες. Θέλαμε να σε εξηγήσουμε, ήσουν ανεξήγητος.
Στη τελευταία σου συναυλία ήσουν πιο ευάλωτος και πιο σίγουρος από ποτέ εννοούσες κάθε λέξη όταν μας είπες “κι αν έκανα το παν κι αν πάλι ήταν λειψό ακόμα κι αν αμφέβαλα πάντως δεν σας ξεγέλασα σας είπα την αλήθεια, κι αν όλα λάθος πήγανε εγώ θε να σταθώ εδώ στου τραγουδιού μην έχοντας άλλο από το αλληλούια”. Το τελευταίο καιρό έγινες τρυφερός, είπες τις συγγνώμες σου και τα σ’ αγαπώ σου. Φεύγεις γιορτινός και αιώνιος αφήνοντας μας τα ανεκτίμητα δώρα του περάσματός μας από τη γη».
Η Δήμητρα Γαλάνη είπε Διονύση κατάφερες και μας έκανες όλους ποιητές και ενωμένους. «Το έργο σου είναι και θα είναι πάντα ολοζώντανο, αιώνια κληρονομιά μας. Εσύ όμως θα λείπεις, θα μου λείπεις. Γιατί ο λόγος σου πραγματικά ήταν το πιο φωτεινό μονοπάτι της ζωής μου[…]».
«Ξεκουράσου τώρα Διονύση, ήξερες ακριβώς τι θα παίξεις για τα παιδιά που θα έρθουν και θα κατανοούν κάθε σου λέξη για να μαθαίνουν που πατούν και που πηγαίνουν, για ποιο λόγο θα πρέπει να είναι περήφανοι για αυτή τη γλώσσα για τον πολιτισμό».
Ο Αλέξανδρος Κυριτσόπουλος ανέφερε «τα λόγια από τα τραγούδια σου μπλέκονται στα σκίτσα μου. Σε βλέπω στο αιώνιο φορτηγό που σε ταξίδευε στο ουράνιο τόξο τώρα να σε παίρνει μακριά μας».
Διαβάστε επίσης:
Το «Ας κρατήσουν οι χοροί» συνόδεψε τον Σαββόπουλο στην τελευταία του κατοικία
