Όταν η τεράστια ζώνη καταβύθισης κάτω από τον βορειοδυτικό Ειρηνικό μετακινηθεί, το κάνει με βίαιο τρόπο. Ένας σεισμός μεγέθους 9 Ρίχτερ ή και μεγαλύτερος στην περιοχή αυτή θα προκαλούσε καταστροφικούς κραδασμούς, ακολουθούμενους από τσουνάμι και κατολισθήσεις. Νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Geosphere δείχνει ότι αυτός ο «μεγάλος σεισμός» ίσως δεν σταματήσει εκεί — θα μπορούσε να προκαλέσει και έναν ισχυρό σεισμό στην Καλιφόρνια.
«Είναι δύσκολο να υπερβάλεις για το τι θα σήμαινε ένας σεισμός 9 Ρίχτερ στον Ειρηνικό Βορειοδυτικά», δηλώνει ο Δρ. Κρις Γκόλντφινγκερ, παλαιοσεισμολόγος στο Πανεπιστήμιο του Όρεγκον και επικεφαλής της έρευνας. «Και η πιθανότητα να ακολουθήσει σεισμός στο ρήγμα Σαν Ανδρέας – είναι σαν από ταινία».
Δύο ισχυρά ρήγματα σε κίνηση
Η δυτική ακτή των ΗΠΑ βρίσκεται στο όριο αρκετών τεκτονικών πλακών. Βόρεια του ακρωτηρίου Μεντοσίνο, η πλάκα Χουάν ντε Φούκα βυθίζεται κάτω από τη Βόρεια Αμερική στη μεγαθραυστική ζώνη Κασκάντια. Νοτιότερα, οι πλάκες του Ειρηνικού και της Βόρειας Αμερικής κινούνται παράλληλα κατά μήκος του ρήγματος Σαν Ανδρέας, το οποίο έχει προκαλέσει καταστροφικούς σεισμούς, όπως εκείνον του Σαν Φρανσίσκο το 1906.
Εάν και τα δύο αυτά τεράστια ρήγματα ενεργοποιηθούν σχεδόν ταυτόχρονα, η απειλή για ολόκληρη τη δυτική ακτή των ΗΠΑ θα αλλάξει ριζικά.
Μια τυχαία ανακάλυψη στη θάλασσα
Η σύνδεση μεταξύ των δύο ρηγμάτων ανακαλύφθηκε τυχαία. Κατά τη διάρκεια μιας ερευνητικής αποστολής το 1999, επιστήμονες σκόπευαν να συλλέξουν δείγματα ιζήματος στα ανοιχτά του βορειοδυτικού Ειρηνικού για να μελετήσουν παλαιούς σεισμούς της Κασκάντια. Ένας φοιτητής, όμως, πληκτρολόγησε λάθος συντεταγμένες, στέλνοντας το πλοίο περίπου 90 χιλιόμετρα νοτιότερα – εκτός της Κασκάντια και μέσα στην περιοχή του ρήγματος Σαν Ανδρέας.
«Καταλήξαμε στα ανοιχτά της βόρειας Καλιφόρνια», θυμάται ο Γκόλντφινγκερ. «Όταν ξύπνησα, ήμουν έξαλλος. Αλλά σκέφτηκα, ‘ας πάρουμε ένα δείγμα εδώ που είμαστε’».
Παράξενες στρώσεις ιζημάτων
Ο πυρήνας ιζήματος που ανασύρθηκε από το υποθαλάσσιο φαράγγι Νόγιο κοντά στο Φορτ Μπραγκ αποκάλυψε κάτι απρόσμενο. Στα τελευταία 3.000 χρόνια, περιείχε επαναλαμβανόμενα στρώματα turbidites – αποθέσεις από υποθαλάσσιες κατολισθήσεις. Συνήθως, αυτά τα στρώματα έχουν απλή διάταξη, με χονδρόκοκκο υλικό στη βάση και λεπτότερο στην κορυφή. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, τα στρώματα τόσο στο Νόγιο όσο και στην Κασκάντια εμφανίζονταν σε χαρακτηριστικά ζεύγη.
«Υπήρχαν παχιά, διπλά στρώματα άμμου, με ένα λεπτόκοκκο τμήμα και από πάνω ένα πολύ χονδρόκοκκο», εξηγεί ο Γκόλντφινγκερ. «Δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε τι συνέβαινε».
Ενδείξεις για συνδεδεμένους μεγασεισμούς
Η ραδιοχρονολόγηση έδειξε ότι πολλά από αυτά τα διπλά στρώματα, βόρεια και νότια του ακρωτηρίου Μεντοσίνο, σχηματίστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα. Η συχνότητα αυτής της σύμπτωσης απέκλεισε το ενδεχόμενο τυχαίας σύμπτωσης. Οι ερευνητές κατέληξαν ότι το πρώτο στρώμα προήλθε από μεγάλο σεισμό στην Κασκάντια, ενώ το δεύτερο από δραστηριότητα στο ρήγμα Σαν Ανδρέας.
«Συνειδητοποιήσαμε ότι το φαράγγι Νόγιο πιθανώς κατέγραφε σεισμούς της Κασκάντια, ενώ οι τοποθεσίες της Κασκάντια κατέγραφαν σεισμούς του Σαν Ανδρέας», σημειώνει ο Γκόλντφινγκερ. «Αν η Κασκάντια ενεργοποιηθεί και προκαλέσει μια μικρή κατολίσθηση κοντά στο Σαν Ανδρέας, και λίγο αργότερα το ρήγμα Σαν Ανδρέας δώσει έναν ισχυρό σεισμό, τότε θα έχουμε αυτή τη διπλή στρωματογραφία».
Δύο σεισμοί μέσα σε λίγες ώρες;
Το χρονικό διάστημα μεταξύ των δύο γεγονότων παραμένει ασαφές, καθώς μεταγενέστερη δραστηριότητα μπορεί να έχει διαβρώσει τμήματα των ιζημάτων. Ωστόσο, σε ορισμένα δείγματα, το δεύτερο στρώμα φαίνεται να σχηματίστηκε μέσα σε λεπτά ή ώρες από το πρώτο. Αν αυτό ισχύει, τότε ένας σεισμός στην Κασκάντια θα μπορούσε να πυροδοτήσει σχεδόν άμεσα έναν δεύτερο, τεράστιο σεισμό στο ρήγμα Σαν Ανδρέας.
Ένα τέτοιο αλυσιδωτό φαινόμενο θα αποτελούσε σοβαρή απειλή για ζωές, υποδομές και την ετοιμότητα έκτακτης ανάγκης σε ολόκληρη την περιοχή του Ειρηνικού.
«Κατάγομαι από την περιοχή του κόλπου», λέει ο Γκόλντφινγκερ. «Αν βρισκόμουν στο Πάλο Άλτο και ενεργοποιούνταν η Κασκάντια, θα οδηγούσα ανατολικά. Μου φαίνεται πολύ πιθανό ότι το ρήγμα Σαν Ανδρέας θα ακολουθούσε».
