Τι θυμόμαστε όταν γιορτάζουμε την 28η Οκτωβρίου; Και – ακόμη πιο κρίσιμα – τι ξεχνάμε; Το νέο τεύχος του περιοδικού ΙΣΤΟΡΙΕΣ, που κυκλοφορεί αυτό το Σάββατο 25 Οκτωβρίου με ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο, φωτίζει εκ νέου την ημέρα που σημάδεψε τον ελληνικό 20ό αιώνα.
Πέρα από τα στερεότυπα του «έπους της Αλβανίας», οι ΙΣΤΟΡΙΕΣ αναζητούν το πραγματικό νόημα της επετείου: μια στιγμή αντίστασης στα όρια της αυτοθυσίας, αλλά και μια στιγμή αναγέννησης ενός έθνους μέσα στη δίνη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Όπως σημειώνουν οι ιστορικοί, η Ελλάδα ξεχωρίζει – θυμάται όχι τη λήξη, αλλά την έναρξη του πολέμου. Την αρχή ενός δρόμου δύσκολου, όπου η υπερηφάνεια συνυπήρξε με τον φόβο, και ο ηρωισμός με το βλέμμα στην άβυσσο.
Μέσα από ανέκδοτες μαρτυρίες στρατιωτών, ημερολόγια και τεκμήρια, το αφιέρωμα αναδεικνύει ότι τον πόλεμο τον έδωσαν άνθρωποι σαν εμάς – όχι οι υπερήρωες των μνημείων, αλλά οι πραγματικοί, ευάλωτοι άνθρωποι της εποχής.
«Το παρελθόν δεν μετουσιώνεται μόνον σε ιστορία, αλλά μεταμορφώνεται σε παρόν μέσα από σχήματα συνέχειας και αναλογίας», γράφουν οι Χάρης Αθανασιάδης και Πολυμέρης Βόγλης στο βιβλίο Εθνικές επέτειοι (Αλεξάνδρεια, 2023). Σ’ αυτήν ακριβώς τη μεταμόρφωση της μνήμης επικεντρώνεται το νέο τεύχος, εξετάζοντας πώς οι επίσημες πολιτικές της μνήμης πλάθουν το συλλογικό μας παρελθόν και, τελικά, την ταυτότητά μας.
Στο όγδοο αφιέρωμα των ΙΣΤΟΡΙΩΝ γράφουν οι Πολυμέρης Βόγλης, Στέφανος Καβαλλιεράκης, Δημήτρης Αποστολόπουλος, Άννα-Μαρία Δρουμπούκη, Κωνσταντίνος Λαγός και Βρασίδας Καραλής – μια ομάδα ιστορικών που προσεγγίζουν την επέτειο όχι ως επανάληψη, αλλά ως ευκαιρία κατανόησης.
Αυτό το Σάββατο 25 Οκτωβρίου με ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο – οι ΙΣΤΟΡΙΕΣ θυμούνται, αναστοχάζονται και μας καλούν να ξαναδούμε το ’40 με μια νέα ματιά.
