Αχαρνών και Ηπείρου. Βραδάκι. Τα φώτα του Θεάτρου Πρόβα ανάβουν. Νωρίτερα έχουν τελειώσει το μάθημα οι σπουδαστές – σπουδάστριες της δραματικής σχολής. Η Μαίρη Ραζή, με λαμπρή, μακρά πορεία ως ηθοποιός και σκηνοθέτρια – με τον σύντροφό της και δραματουργό, σκηνοθέτη Σωτήρη Τσόγκα – επιμένει όχι απλώς να κρατά ανοιχτή και δημιουργικά με επιτυχία αυτή την εστία αστικού πολιτισμού, μα και να διατηρεί μια άλλη και δυναμική άποψη για την πόλη, την τέχνη, την ίδια τη ζωή.
Τι ενοποιεί ως νόημα τα δύο μονόπρακτα του έργου «Σιωπηλές κραυγές» που για δεύτερο χρόνο ανεβάζετε στο Θέατρο Πρόβα;
Αποφασίσαμε να ενώσουμε τους δύο μονολόγους γιατί έχουν κοινό δραματολογικό στόχο. Δηλαδή μιλάνε για τη δύναμη που πρέπει να βρίσκει ο άνθρωπος και να μη σωπαίνει, να καταγγέλλει, να διεκδικεί, να ζητάει τα δικαιώματά του. Δύο συγγραφείς, δύο ηθοποιοί, δύο κατοικίδια ενώνονται και οι «Σιωπηλές Κραυγές» τους δυναμώνουν. Ζητούν δικαιοσύνη. Δύο άτομα σε απομόνωση και αδιέξοδο ενώνουν τις φωνές τους για να κατακτήσουν την ελευθερία τους. Δύο τραγικές ιστορίες δίχως διέξοδο. Δύο τραγικές ιστορίες χωρίς κάθαρση. Και έτσι οι λέξεις γίνονται σφαίρες. Και έτσι τα συναισθήματα γίνονται βόμβες. Ενα έργο οικουμενικό, εσαεί επίκαιρο. Δύο θύματα – σύμβολα των αδικημένων, των χαμένων, των απόκληρων του κόσμου όλου. Οι πρωταγωνιστές των συνθέσεων αυτών βρίσκονται στα άκρα. Απόβλητοι. Αχρηστοι. Εξόριστοι. Στο περιθώριο της κοινωνίας. Πρόκειται για δύο προσωπικότητες που δεν συμβιβάστηκαν με τα κατά συνθήκην ψεύδη, με την ηθική της υποκρισίας, με τον καθωσπρεπισμό και την υποταγή – υπακοή στους ισχυρούς.
Πείτε μας λίγο την υπόθεση.
Στα «Παπούτσια» της Κωστούλας Μητροπούλου ο ήρωας είναι ένας παλιός ηθοποιός που τον διώχνουν από το θέατρο και δηλητηριάζουν με φόλα τον σκύλο του. Στην πορεία, πετάει τα παπούτσια που τον στενεύουν και παίζει ξυπόλητος. Χωρίς παπούτσια. Απελευθερώνεται από την απάνθρωπη κοινωνική καταπίεση.
Στο «Ψιτ Μανώλη..!!» η χαροκαμένη μάνα ζητάει δικαίωση για τον θάνατο του γιου της και απαιτεί να τιμωρηθούν οι φονιάδες του. Γδύνεται επί σκηνής, πετάει τα μαύρα ρούχα της και απελευθερώνεται και εκείνη.
Στη σχολή σας διδάσκετε χρόνια. Πώς αλλάζει με τις νεότερες γενιές η έννοια και ο ορισμός του ηθοποιού;
Διδάσκω πολλά χρόνια. Η επαφή μου με τα παιδιά είναι δημιουργική. Τα νέα παιδιά έχουν πιο ολοκληρωμένη καλλιτεχνική εκπαίδευση. Τα προγράμματα των δραματικών σχολών περιλαμβάνουν μαθήματα πιο εξιδεικευμένα. Ο μελλοντικός ηθοποιός διδάσκεται υποκριτική στο θέατρο, στον τηλεοπτικό και στον κινηματογραφικό φακό, στο ραδιόφωνο, στη μεταγλώττιση, στην κινησιολογία και στη μουσική. Ο ρόλος του ηθοποιού έχει εξελιχθεί. Ο τρόπος επικοινωνίας της νέας γενιάς έχει αλλάξει. Οι ρυθμοί είναι καταιγιστικοί, οι πληροφορίες επίσης. Η βασική έννοια του ηθοποιού δεν αλλάζει. Αλλάζει η συνθήκη μέσα στην οποία ζουν τα νέα παιδιά γιατί είναι ρευστή και μεταβατική.
Εχετε ανεβάσει το βιβλίο του Σταμάτη Μαλέλη «Το τέρας κι εγώ», μια συγκλονιστική ομολογία της κατάθλιψης ενός επιτυχημένου ανθρώπου. Πώς το είχατε επιλέξει και ποια η πιο δυνατή στιγμή που κρατάτε;
Σε μια ταβέρνα όπου ήμασταν ο Σταμάτης Μαλέλης, ο Σωτήρης Τσόγκας και εγώ, έπεσε στο τραπέζι η ιδέα να κάνουμε το βιβλίο «Το τέρας κι εγώ», θεατρικό έργο. Ο Σωτήρης Τσόγκας δούλεψε το κείμενο επί έναν ολόκληρο χρόνο και το διασκεύασε σε ένα θεατρικό ντοκουμέντο με εξαιρετική επιτυχία. Το παρουσιάσαμε έξι συνεχόμενες σεζόν. Πάντα θυμάμαι αυτή την πρώτη δημιουργική κουβέντα στο ταβερνάκι με μεγάλη συγκίνηση. Επίσης μια πολύ δυνατή στιγμή ήταν όταν οι θεατές έβγαιναν από το θέατρο, επειδή έπαιζα τον ρόλο της ψυχιάτρου, ερχόντουσαν και μου μιλάγανε και μου λέγανε «κυρία Ραζή, ο γιος μου, η κόρη μου, η αδερφή μου, ο σύζυγός μου πάσχουν από κατάθλιψη» και κατά κάποιον τρόπο με ταυτίζανε με την ηρωίδα.
Επίσης ήταν η καταιγιστική σιωπή των θεατών κατά τη διάρκεια της παράστασης, παρακολουθούσαν σαν να βρίσκονταν σε εκκλησία, σε μια λειτουργία. Από τις πιο όμορφες στιγμές που έχω ζήσει στο θέατρο. Η συγκίνησή μου ήταν μεγάλη όταν έβλεπα μεταξύ των θεατών άτομα που είχαν κατάθλιψη και δεν πήγαιναν σε γιατρό και δεν ακολουθούσαν αγωγή. Εχω ευχαριστήρια μηνύματα από θεατές που βοηθήθηκαν από την παράσταση να ξεκινήσαν θεραπεία.
Ο αείμνηστος Κώστας Γεωργουσόπουλος έγραψε μια διθυραμβική ολοσέλιδη κριτική στα «ΝΕΑ» για την παράτασή μας αυτή, που βρίσκεται κορνιζαρισμένη σε περίοπτη θέση στο θέατρο μας, αλλά και στο γραφείο του Σταμάτη.
Προλάβατε μια μεγάλη γενιά συναδέλφων σας και στην επιθεώρηση, και στην τηλεόραση. Καρακατσάνη, Βέγγο, Χατζηχρήστο, Βλαχοπούλου, Γκιωνάκη, Μουστάκα, Στυλιανοπούλου κ.ά. Τι στοιχείο τους ενοποιούσε στη δουλειά και ποιο το μεγάλο δίδαγμα που έχετε;
Τα πρώτα 10 χρόνια της καριέρας μου είχα την τύχη να δουλέψω με τη μεγάλη γενιά συναδέλφων μου στο θέατρο. Το στοιχείο που τους ένωνε ήταν η αγάπη τους για το σανίδι. Εκτιμούσε πολύ ο ένας τον άλλον. Διδάχθηκα από όλους. Ο καθένας ήταν μια διαφορετική σχολή. Καθόμουν στα παρασκήνια και τους παρακολουθούσα. Μαζί τους έμαθα τους κώδικες της κωμωδίας και προσπαθούσα να τους αποκωδικοποιήσω, όχι να τους μιμηθώ, να κατανοήσω τις τεχνικές και την ιδιαίτερη αμεσότητά τους. Με αγαπούσαν, με πρόσεχαν και μόνο καλές αναμνήσεις έχω από τις συνεργασίες μας. Ημουν τυχερή που τους πρόλαβα. Είχαν ήθος, αγωγή, αυτοεκτίμηση, αλληλοεκτίμηση, μεγάλη αγωνία καθημερινά για το αποτέλεσμα των ερμηνειών τους. Ο αλληλοσεβασμός είναι σπουδαία έννοια που την κρατώ σαν φυλαχτό. Οι παραστάσεις ήταν γιορτή σε μια φιλική ατμόσφαιρα. Τον ανταγωνισμό δεν τον ένιωσα ποτέ. «Παίζαμε» όλοι μαζί. Η παράσταση ήταν χαρά, σαν να πηγαίναμε πενθήμερη εκδρομή.
Παίζετε τηλεόραση, καταγράφεται σήμερα μια έντονη τάση με σειρές και με καλούς ηθοποιούς. Μπήκατε ποτέ στο δίλημμα «μαζικό ή ποιοτικό» στην πορεία σας;
Είναι σημαντικό που σήμερα υπάρχει μια έντονη τάση για μια ποιοτική τηλεόραση. Στις σειρές εμφανίζονται ηθοποιοί που δουλεύουν χρόνια στο θέατρο, που κάνουν σπουδαία καλλιτεχνική θεατρική καριέρα, αλλά που δεν είναι γνωστοί στο τηλεοπτικό κοινό. Οταν στις σειρές συμμετέχουν αυτοί οι ηθοποιοί, θέτουν τον πήχη ψηλά και βοηθάνε με την παρουσία τους στην αναβάθμιση του κοινού και της τηλεόρασης. Δεν έχω μπει ποτέ στο δίλημμα «μαζικό ή ποιητικό». Η μέθοδος και η σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζω τους ρόλους μου είναι πάντα η ίδια. Ο τρόπος που αποκωδικοποιώ, που προσεγγίζω, τις ηρωίδες μου δεν αλλάζει, είναι συγκεκριμένος και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην επηρεάζεται η απόδοσή μου. Πάντα κυνηγάω την αλήθεια μου.
