Επιμέλεια: Μαριάννα Διομήδους*
Το διαδίκτυο ως ισχυρό εργαλείο της ψηφιακής τεχνολογίας και ως μέσο μαζικής επικοινωνίας ικανοποιεί όλες τις βασικές καθημερινές μας ανάγκες για ηλεκτρονική επικοινωνία και συνεχή αναζήτηση. Μεταξύ των λειτουργιών του διακρίνουμε την πιο βασική όπως είναι η υπηρεσία του word wide web(www) η οποία και χαρακτηρίζεται ως η δημοφιλέστερη υπηρεσία του Παγκοσμίου Διαδικτύου. Αυτό ισχύει καθότι οι πληροφορίες φθάνουν στο χρήστη με τη μορφή λειτουργιών των ιστοχώρων, λειτουργίες όπως το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, όπου η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων γίνεται προσιτή σε πραγματικό χρόνο, η επικοινωνία από Η/Υ σε Η/Υ, όπου καταγράφεται η χρήση π.χ το πρόγραμμα νέου προηγμένου λογισμικού, όπως το λογισμικό των συνεδρίων π.χ. το πρόγραμμα skype, επικοινωνίες, στις οποίες είναι διαρκής η πρόσβαση στη γνώση και δείχνουν όυι η κάθε πλατφόρμα μπορεί να είναι προσιτή και συνεχώς αναμεταδούμενη. Με τον τρόπο αυτό, επισημαίνεται, ότι τα διάφορα πολύ-φορτία των ηλεκτρονικών πληροφοριών που συνδέονται με όλα τα ζωτικής σημασίας τμήματα της ζωής μας, είναι κάποιοι από τους κύριους λόγους για την πρόοδο της γνώσης και την ανάπτυξη της επιστημονικής έρευνας. Όλες αυτές οι ηλεκτρονικές εφαρμογές είναι τεράστιας χρήσης, γνωρίζοντας την συνεχή εξέλιξη που συντελείται την κάθε διαφορετική ημέρα της ανθρώπινης κοινωνικής ζωής.
Λόγω της δημοφιλούς και μαζικής πρόσβασης πολλών πολιτών σε αυτές τις εφαρμογές αυτές, αποχαρακτηρίζονται από την έννοια της κρίσιμης σπουδαιότητας γι αυτό που είναι και για αυτό που εκπροσωπούν συνολικά και λειτουργικά. Τμηματικά όμως και παραμετρικά, κομμάτι όλων αυτών των λειτουργιών αποτελεί η γέννηση και η εκτέλεση παράνομων ηλεκτρονικών πράξεων συγκεκριμένα των ηλεκτρονικών εγκληματικών πράξεων. Σχετικά με τις εγκληματικές πράξεις που πραγματοποιούνται στις εφαρμογές του διαδικτύου και στους ιστοχώρους, αυτές χαρακτηρίζονται από την ταχύτητα και την εύκολη πρόσβαση, ενώ τα εγκληματικά ίχνη καθαρίζονται και χαρακτηρίζονται με έναν καθαρό και ευκρινή ψηφιακό χαρακτήρα. Όταν συγχρόνως βάσει της συμπεριφορικής διάστασης της εγκληματικής πράξης το εγκληματικό πρόσωπο της λεκτρονικής εγκληματικής πράξης δεν μετατοπίζεται από την λεγόμενη θέση της δημιουργίας πρόκλησης εγκλημάτων, παραμένει όμως σταθερά σε μία συγκεκριμένη γεωγραφική τοποθεσία.
Υπάρχει επίσης, η ονομαζόμενη αυτό-επιτροπεία της εγκληματικής πράξης, η οποία απαιτεί πάντα την τέλεια και διευκρινισμένη γνώση και πράξη, δεδομένου ότι αυτή προσφέρει σπάνια και αρνητική δυνατότητα στους ανθρώπους με ψυχολογικά και ψυχιατρικά προβλήματα να ενεργοποιούνται και να παράγουν τις εγκληματικές πράξεις . Επιπλέον, οι πράξεις αυτές που πραγματοποιούνται στην περιοχή του κυβερνοχώρου παρουσιάζουν συνήθως, υψηλό βαθμό δυσκολίας για να μην αποκαλυφθούν εύκολα στο δημόσιο ακροατήριο. Η ανίχνευση τέτοιων πράξεων ενέχει ένα μεγάλο βαθμό δυσκολίας, δεδομένου ότι υπάρχει μια σημαντική διαφορά, η οποία καθορίζει τα πραγματικά γεγονότα. Μια σημαντική διαφορά αναφέρει ότι , εκτός από την περίπτωση μιας παραδοσιακής εγκληματικής πράξης οι ηλεκτρονικοί εγκληματίες είναι σε θέση να ενεργήσουν με την επιλογή και τον καθορισμό των θυμάτων τους, από οποιαδήποτε γεωγραφική ή αστική θέση ρου πλανήτη. Εδώ πρέπει να τονισθεί ότι στόχος μπορεί να είναι οποιοσδήποτε πιθανός ανθρώπινος στόχος, τον οποίο στοχεύουν και προκαλούν δυσμενείς επιπτώσεις.
Οι λόγοι για τον μεγάλο αριθμό των πληροφοριακών εγκλημάτων μπορούν να τεθούν ως μία μείξη νομικής αβεβαιότητος και υπάρχουσας ετερογένειας επάνω σε μια κλίμακα γρήγορης ανάπτυξης της επιστήμης της Πληροφορικής.
Γεγονός είναι ότι το κυβερνοέγκλημα, είναι ένας επίσημα αναγνωρισμένος τύπος εγκλήματος, με συγκεκριμένη διαφοροποίηση στον ποινικό κώδικα ως προς την αντίληψη και το μέγεθος της πράξης. Έτσι, καταλήγουμε στο
συμπέρασμα, ότι εκτός από τις συμβατές εγκληματικές πράξεις τα εγκλήματα είναι επίσης μεγάλης συνθετικής δυσκολίας και λειτουργικής πολυπλοκότητας. Οι πράξεις ηλεκτρονικού εγκλήματος συνοδεύονται και επικυρώνονται με τη φράση γνήσια ηλεκτρονικά εγκλήματα. Τα εγκλήματα αυτά περιλαμβάνουν την παραχάραξη στα δίκτυα , τα αποτελέσματα της χρήσης λογισμικού με ιό, στις ηλεκτρονικές επιθέσεις στις παρεχόμενες υπηρεσίες , στον ανεπιθύμητο αριθμό των ηλεκτρονικών ταχυδρομείων, γνωστών ως spamming e-mail, και το λογισμικό πειρατείας. Επιπλέον, ως χάκερ ορίζεται το πρόσωπο εκείνο , που προσπαθεί να παρεμποδίσει τη χρήση με ψευδή η-μέσα άλλα συστήματα λειτουργικού λογισμικού.
Ωσαύτως, και η απόκτηση πρόσβασης σε ειδικούς φακέλους πληροφοριών, όπου καμία δικαιοδοσία δεν έχει εγκριθεί και δεν έχει χορηγηθεί αποτελούν χαρακτηριστικά αποτελέσματα αυτών των παράνομων πράξεων, αλλά και παραδείγματα προς επιστημονική έρευνα. Εκείνοι οι άνθρωποι που εμπλέκονται και δυνητικά συμμετέχουν σε τέτοιου είδους πράξεις χαρακτηρίζονται από υψηλό επίπεδο ειδικών γνώσεων, τόσο στον τομέα των υπολογιστών , της πληροφορικής και των δικτύων, όσο και των τηλεπικοινωνιών,, ενώ παράλληλα μελετούν συνεχώς τόσο τις πληροφορικές υποδομές, όσο και τα λειτουργικά προγράμματα, ώστε να είναι ικανοί να σχεδιάσουν και να παράξουν αυτά τα συγκεκριμένα αποτελέσματα. Παραδείγματα τέτοιου είδους παραχάραξης αποτελούν οι ιοί (viruses), οι οποίοι έχουν την δυνατότητα να ταξιδέψουν στο λογισμικό διαφόρων προγραμμάτων .
Επίσης θα πρέπει να αναφέρει κανείς και τους ιούς του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email-spam). Ένα άλλο παράδειγμα αποτελούν οι ioi του λογισμικού, οι οποίοι μεταφέρονται μέσα από τα μηνύματα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Επιπλέον τα σκουλήκια (worms). Σε αυτή την περίπτωση μέρος ενός προγράμματος μπορεί να χρησιμοποιήσει τα δίκτυα των υπολογιστών , αλλά και οι λειτουργικές ατέλειες μέσα τους για να αναπαραχθεί και να εντοπισθεί εκ νέου σε ένα διαφορετικό αριθμό υπολογιστών.
Σε μία άλλη περίπτωση, έχουμε τα τρωικά άλογα (troyan horses), που είναι ένα κακόβουλο λογισμικό, το οποίο και κρύβεται λειτουργικά εντέχνως μέσα σε άλλα προγράμματα. Αυτά χρησιμοποιούνται π.χ. στην κλοπή της κατάθεσης και της διαχείρησης των κωδικών ( e-codes), όπως στις μεθόδους ψαρέματος προγραμμάτων. Επιπλέον, πρέπει να ειπωθεί ότι στις περιοχές δραστηριότητος του διαδικτύου συναντάται και αντιμετωπίζεται το γνωστό σε όλους με τη λέξη κακόβουλο λογισμικό, ενώ γενικά η διαδικασία μόλυνσης πραγματοποιείται μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, είτε μέσω των φορητών συσκευών των ραβδιών, είτε μέσω του κώδικα ιστού HTML, είτε μέσω άλλων υπηρεσιών επικοινωνίας του διαδικτύου, είτε μέσω των ιδίων των λειτουργικών δικτύων, π.χ. τοπικό δίκτυο LAN και άλλα μεγαλύτερα δίκτυα ευρείας κυκλοφορίας. Τελευταία, είναι η κοινή χρήση των αρχείων , των εγγράφων και των φακέλων στα τοπικά δίκτυα, η οποίο και καθιστά ευκολότερη τη διάδοση του κακόβουλου λογισμικού.
Επίσης, λόγω της απόδοσης του λογισμικού που εκλάπει. η λεγόμενη ιστοτοπική εγκληματικότητα μπορεί να υποστηριχθεί επιπλέον αλλά και να εμφανιστεί δεδομένου ότι καθορίζει τα μη συστημικά και παράνομα αντίγραφα και τη διοίκηση των προιόντων μιας δραστηριότητας ή μιας επιχείρησης χωρίς την απαραίτητη νομική άδεια. Άλλη ενδεικτική πράξη εγκλήματος που αναφέρεται τακτικά είναι ο επονομαζόμενος ηλεκτρονικός εκφοβισμός. Αυτός στην ηλεκτρονική ορολογία ορίζεται ως το ποσοστό των πράξεων του εκφοβισμού, της επιθετικότητας και της αυταρχικής συμπεριφοράς, οι οποίες πραγματοποιούνται μέσω του διαδικτύου και των κινητών έξυπνων τηλεφώνων. Είναι γεγονός, ότι η ανάπτυξη της κυβερνοτρομοκρατίας η οποία εκφράζεται με διαφορετικούς τρόπους, όπως το μήνυμα που φλέγεται, την e-ηλεκτρονική παρενόχληση, την κυβερνοκαταδίωξη την δυσφήμηση, την μεταμφίεση, το δυσνόητο ή αδιέξοδο νόημα, τον αποκλεισμό και την ευτυχία. Τέτοιες δραστηριότητες μπορούν να δώσουν τελικά διάφορα ψυχοκοινωνικά αποτελέσματα, όπως είναι η κατάθλιψη , ο θυμός η αντικοινωνική συμπεριφορά κ.λ.π. Επίσης, άλλες μορφές εγκληματικότητας στο διαδίκτυο είναι η εμπορία ναρκωτικών, η διακίνηση οργάνων, οι διαδικτυακές επιθέσεις, η ηλεκτρονική δυσφήμιση και τελευταία η ίδια η παραβίαση των προσωπικών στοιχείων των ίδιων των χρηστών. Ως εκ τούτου, η καταλληλότερη μέθοδος που πρέπει να υιοθετηθεί σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η πρόληψη.
Επιπροσθέτως, η συνετή διαχείρηση αποτελεί βασική προυπόθεση για την αντιμετώπιση αυτών των καταστάσεων. Υπάρχουν συγκεκριμένες εξειδικευμένες κρατικές υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένης και ειδικής αστυνομικής υπηρεσίας, οι οποίες διώκουν ποινικώς, σε καθημερινή βάση τις πράξεις κυβερνοτρομοκρατίας. Τα πρόσωπα που στελεχώνουν αυτές τις υπηρεσίες εκπαιδεύονται από ειδικά κατηρτισμένο προσωπικό, σε τεχνικά ζητήματα που συνδέονται με τη συνέχιση των
νομιμοπρακτικών πράξεων. Οι συνήθεις τρόποι δράσης των υπηρεσιών αυτών είναι ο συνολικός εντοπισμός της διεύθυνσης IP των ηλεκτρονικών συναγερμών, των αρχείων, του ημερολογίου, των ειδικών e-εκθέσεων και των μηνυμάτων του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Επίσης, θα πρέπει να αναφερθεί και η πράξη της ψηφιακής συνειδητοποίησης και της απάντησης στις ομαδικές απειλές που καθιερώθηκε παλαιότερα από το Υπουργείο Οικονομικών και υποστηρίχθηκε από την Ελληνική Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών. Ωσαύτως θα πρέπει να αναφερθούν και οι υπηρεσίες της Ελληνικής Αρχής Ιδιωτικότητας και Διαβεβαίωσης των Επικοινωνιών κατά του κυβερνοεγκλήματος και η υπηρεσία η σχετική του Υπουργείου Αστικής Ασφάλειας και Δημόσιας Τάξης.
Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ στο ότι η ελληνική νομοθεσία δεν ρυθμίζει τις συγκεκριμένες ερμηνείες και ετυμολογίες για να καθοριστεί σχετικά αυτή η ψηφιακή συμπεριφορά των χρηστών, δεδομένου ότι το διαδικτυακό έγκλημα δεν διακρίνεται πλήρως μέσα στην ελληνική νομοθεσία. Αυτές οι πράξεις διώκονται ακριβώς όπως και οι παραδοσιακές πράξεις εγκλήματος. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να θεσμοθετηθούν διωκτικές μέθοδοι και νομοθετικές διαδικασίες που θα έχουν ως κύριο σκοπό τη συνεχή προστασία των πολιτών και των χρηστών, καθώς επίσης και των εφαρμογών και των διαδικασιών του διαδικτύου σε μια συνεχή και καθημερινή βάση.
—
Marianna Diomidous MD,RN,MPH,MSc,PhD
Professor Emeritus of Epidemiology & Public Health
Department of Public Health
Faculty of Nursing
National and Kapodistrian University of Athens
www.ertnews.gr
