Η πορτοκαλοπαραγωγή – μεταξύ άλλων – της Ισπανίας βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών, καθώς οι πορτοκαλιές της Νότιας Αφρικής έχουν «κατακλύσει» την ευρωπαϊκή αγορά. Με την πλήρη κατάργηση των εισαγωγικών δασμών, που τέθηκε σε ισχύ φέτος, το προϊόν από τον Νότο φτάνει πλέον στα ράφια της Ε.Ε. με μηδενικό κόστος εισόδου, την πιο κρίσιμη περίοδο για την έναρξη της ισπανικής συγκομιδής.
Το εμπορικό σύμφωνο του 2016 μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Νότιας Αφρικής προέβλεπε μια σταδιακή μείωση δασμών για τις πορτοκαλιές, από τις 16 Οκτωβρίου έως τις 30 Νοεμβρίου κάθε έτους. Η διαδικασία ολοκληρώθηκε φέτος, οδηγώντας πλέον σε πλήρη ελευθέρωση του εμπορίου. Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό – και καταστροφικό για τους αγρότες του ευρωπαϊκού Νότου: μόνο τις εβδομάδες αυτές, το 66% των εισαγωγών νοτιοαφρικανικών εσπεριδοειδών εισέρχεται στην ευρωπαϊκή αγορά.
Σύμφωνα με τους παραγωγούς της Βαλένθια, με την αντίστοιχη διάσημη ποικιλία πορτοκαλιών, και ειδικά με την οργάνωση La Unió, η κατάσταση ισοδυναμεί με ανταγωνισμό χωρίς κανόνες. Οι νοτιοαφρικανοί παραγωγοί διαθέτουν το προϊόν τους σε τιμές αδύνατο να προσεγγιστούν από τους Ισπανούς αγρότες, καθώς λειτουργούν με πολύ χαμηλότερα εργατικά κόστη και με υποτυπώδεις κανόνες ασφάλειας και περιβαλλοντικής προστασίας. Το κίνητρο του κέρδους οδηγεί έτσι στη συντριβή της τοπικής παραγωγής, πιέζοντας δραματικά τις τιμές παραγωγού στην Ιβηρική.
Η ανησυχία δεν περιορίζεται στην οικονομία. Παράλληλα, η εισροή επιβλαβών εντόμων και φυτοασθενειών από τα εισαγόμενα εσπεριδοειδή έχει προκαλέσει συναγερμό στις αγροτικές ενώσεις. Από το 2016, έχουν καταγραφεί σχεδόν 300 περιστατικά μόλυνσης, κυρίως από την επικίνδυνη Polilla del manzano de los cítricos και τη μαύρη κηλίδα των πορτοκαλιών, που θεωρούνται από τις πλέον καταστροφικές παγκοσμίως. Το τελευταίο «απρόσκλητο» παράσιτο, το Trips της Νότιας Αφρικής, ήδη προκαλεί ζημιές στους καλλιεργητές της Κοινότητας της Βαλένθια, αυξάνοντας το κόστος παραγωγής κατά δεκάδες τοις εκατό.
Οι καλλιεργητές καταγγέλλουν έλλειψη ισότιμων κανόνων: ενώ οι ευρωπαίοι αγρότες υποχρεούνται να τηρούν αυστηρότατα πρότυπα φυτοϋγειονομικού ελέγχου, οι εισαγωγές από την Αφρική εισέρχονται με πολύ χαλαρότερους όρους, δημιουργώντας μια αγορά δύο ταχυτήτων. Έτσι, η Ε.Ε. εμφανίζεται να προστατεύει περισσότερο το εμπόριο απ’ ό,τι τον ίδιο της τον αγροτικό τομέα.
Η La Unió ζητά από τις Βρυξέλλες να ενεργοποιήσουν την κοινοτική ρήτρα ασφαλείας, που προβλέπεται στο ίδιο το συμφωνητικό με τη Νότια Αφρική. Η ρήτρα δίνει τη δυνατότητα προσωρινής επιβολής δασμών ή περιορισμών σε περίπτωση που η μαζική εισροή προϊόντων απειλεί την οικονομική επιβίωση των τοπικών παραγωγών. Παράλληλα, ζητούν αυστηρότερους ελέγχους στα λιμάνια και έλεγχο της σωστής εφαρμογής του συστήματος ψυχρής μεταφοράς (cold treatment), που αποτρέπει τη διάδοση παρασίτων.
Οι εκπρόσωποι του ισπανικού αγροτικού τομέα καλούν ακόμη για:
αναθεώρηση του χρονοδιαγράμματος απελευθέρωσης στις εισαγωγές πορτοκαλιών, ώστε να μην συμπίπτει με τη δική τους συγκομιδή,
επιβολή αντίστοιχων φυτοϋγειονομικών κανόνων για τρίτες χώρες,
μεγαλύτερη διαφάνεια και σήμανση προέλευσης στα ράφια των ευρωπαϊκών σούπερ μάρκετ.
Αν δεν ληφθούν μέτρα, οι ειδικοί προειδοποιούν πως η “εισβολή των νοτίων πορτοκαλιών” θα συνεχιστεί με αυξανόμενο ρυθμό, με αποτέλεσμα την εγκατάλειψη του παραδοσιακού καλλιεργητικού μοντέλου στη νότια Ισπανία. Όπως λένε στη συγκεκριμένη χώρα, μια πορτοκαλιά που κάποτε συμβόλιζε το μεσογειακό φως και τον ήλιο της Βαλένθια κινδυνεύει σήμερα να ξεραθεί από την ψυχρή πνοή της παγκοσμιοποιημένης αγοράς.
