«Η εποχή του enshittification» ήταν ο τίτλος άρθρου στο «New Yorker» για το πρόσφατο βιβλίο του τεχνολογικού κριτικού Cory Doctorow. Ο νεολογισμός, που εισήγαγε ο ίδιος το 2022, μια σύνθετη σκατολογική λέξη που περιγράφει τη χειροτέρευση των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης, δεν έχει περάσει ακόμα στα ελληνικά. Διεθνώς χρησιμοποιείται ευρέως. Το επιχείρημα του Doctorow, που διαπερνά τόσο το βιβλίο όσο και το άρθρο είναι ότι οι πλατφόρμες έχουν με την πάροδο του χρόνου γίνει ένα μαύρο χάλι (αλλά δεν το λέει τόσο ευγενικά). Το νόημα και ο σκοπός της τεχνολογίας, διερωτάται, δεν ήταν να γίνεται διαρκώς καλύτερη; Και παρατηρεί όσα μαρτυρούμε όλοι καθημερινά, είτε τα συνειδητοποιούμε είτε όχι.
Το Google από εκεί που ήταν ένα έξυπνο εργαλείο αναζήτησης και ιεράρχησης αποτελεσμάτων ιστοσελίδων, έχει γεμίσει διαφημίσεις και chatboxes τεχνητής νοημοσύνης με μια πρόχειρη σούπα πληροφοριών που συνέλεξε η αναζητητική μηχανή. Αυτό αφενός διαλύει την έννοια της αναζήτησης κάνοντας τάχα πιο εύκολη και γρήγορη τη διαδικασία, αποϊεραρχεί δε – για μια ακόμα φορά – ένα εργαλείο που επιβλήθηκε στον αναλογικό κόσμο και τον ανάγκασε να προσαρμοστεί πάνω του. Σκεφτείτε το λίγο. Κάποια από τα παραδοσιακά ΜΜΕ (εφημερίδες φερ’ ειπείν) που κατάφεραν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και να περάσουν στην ψηφιακή εποχή, δόμησαν όλο το μοντέλο τους πάνω στο δεδομένο ότι η Google θα επιβράβευε το περιεχόμενό τους, ιεραρχώντας το ψηλά στα αποτελέσματα και φέρνοντάς τους κλικ. Και άρα επισκεψιμότητα και διαφημίσεις. Σε μια μέρα αυτό άλλαξε, καθώς τα κουτάκια τεχνητής νοημοσύνης προσκαλούν το μάτι του αναζητητή να μην ανοίξει κανέναν σύνδεσμο, αλλά να διαβάσει όσα η μηχανή συνέλεξε από τις ιστοσελίδες (χωρίς άδεια) για αυτόν. Το YouTube γέμισε επίσης διαφημίσεις. Το ΤικΤοκ προωθεί συγκεκριμένο υλικό που δεν αναταποκρίνεται σε αυτά που ενδιαφέρουν τον μέσο χρήστη. Το Twitter από νέα δημόσια αγορά, μετατράπηκε σε «Χ» και προπαγανδιστική πλατφόρμα βίας, συνωμοσιών και ακροδεξιάς ρητορικής. Το Facebook έχει αλλάξει τόσες φορές προς τόσες διαφορετικές κατευθύνσεις που δεν έχει καν νόημα να τις θυμηθούμε. Πιο σημαντική ίσως είναι η αλλαγή του αλγορίθμου ώστε να μην προωθεί πολιτικό περιεχόμενο.
Τα παραδείγματα ατέλειωτα. Γιατί πραγματικά όλα γίνονται τόσο πιο άχρηστα; Τόσο πιο κακά; Είναι μονάχα συνέπεια της προσήλωσης στο κέρδος και στη διαφήμιση που θυσιάζει ένα προϊόν και τη λειτουργία του; Μήπως είναι απλώς ένα ακόμα σύμπτωμα του σήμερα; Τι πάει καλύτερα, άλλωστε, για να μην χειροτερέψουν και οι πλατφόρμες; Απλώς αυτήν τη «σκατοποίηση» κάποιος τη βάφτισε.
