Φτωχότερο το σινεμά από σήμερα με την απώλεια του Ρόμπερτ Ρέντφορντ. Ο ηθοποιός που έγραψε ιστορία, ο σκηνοθέτης που έδωσε αξέχαστα έργα, ο επιχειρηματίας που έχτισε θεσμούς και οραματιστής που συνδύασε την τέχνη με την προστασία του περιβάλλοντος, ο άνθρωπος που έδωσε φωνή στον ανεξάρτητο κινηματογράφο, πέθανε στα 89 του χρόνια στο σπίτι του.
Από τις ερμηνείες του στις ταινίες που σημάδεψαν μια εποχή μέχρι τη δημιουργία του Sundance, ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ κατάφερε να μετατρέψει την προσωπική του διαδρομή σε μια ιστορία που ξεπερνά το σινεμά και αφορά την κοινωνία, την οικονομία, τον πολιτισμό.
Σύμφωνα με τους New York Times ο Ρόμπερν Ρέντφορντ πέθανε στα 89 του χρόνια στο σπίτι του, στο Σάντανς, στα βουνά της Γιούτα. Σύμφωνα με τη δήλωση εκπροσώπου του, ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ άφησε την τελευταία του πνοή σε ένα μέρος που αγαπούσε και περιτριγυρισμένος από ανθρώπους που αγαπούσε. «Θα μας λείψει πολύ», αναφέρεται στην ίδια δήλωση.
Αν και σπουδαίος ηθοποιός, δεν αρκέστηκε ποτέ στη λάμψη του κινηματογραφικού σταρ. Πολύ νωρίς αντιλήφθηκε ότι η δύναμη της εικόνας δεν αρκεί για να αλλάξει τον κόσμο, αν δεν συνοδεύεται από θεσμούς που θα δίνουν βήμα και σε άλλες φωνές.
Το μεγάλο του όραμα άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά με τη δημιουργία του Sundance Institute το 1981 και, λίγο αργότερα, του Sundance Film Festival, που εξελίχθηκε στο πιο σημαντικό φεστιβάλ ανεξάρτητου κινηματογράφου στον κόσμο. Μέσα από το Sundance, δεκάδες σκηνοθέτες βρήκαν την ευκαιρία να προβληθούν διεθνώς, από τον Κουέντιν Ταραντίνο μέχρι τους αδελφούς Κοέν.
Παραλαμβάνοντας το Τιμητικό Βραβείο στην τελετή των Όσκαρ το 2002, ο σταρ των The Sting και Out of Africa είχε δηλώσει πως, αν και η προσωπική του δουλειά ήταν «το πιο σημαντικό» έργο του, η άλλη του προτεραιότητα ήταν «να επιστρέψει κάτι σε μια βιομηχανία που στάθηκε καλή μαζί του. Και, φυσικά, το Sundance είναι η ενσάρκωση αυτής της ιδέας».
Αρχές της δεκαετίας του 1980, ο Ρέντφορντ ίδρυσε τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Sundance Institute, με αποστολή –όπως γράφει το καταστατικό του– «την ανακάλυψη και ανάπτυξη ανεξάρτητων δημιουργών και κοινού».
Λίγο έξω από το Σολτ Λέικ Σίτι, στις χιονισμένες κορυφές των βουνών Wasatch στη Γιούτα – όπου το 1968 είχε αγοράσει γη και την είχε μετονομάσει σε Sundance από τον κινηματογραφικό του ρόλο στο Butch Cassidy and the Sundance Kid – ο Ρέντφορντ συνεργάστηκε με την Κρατική Επιτροπή Κινηματογράφου της Γιούτα για να προωθήσει το τότε Utah/US Film Festival.
Ο κριτικός Ρότζερ Έμπερτ, καταγράφοντας την εμπειρία του από μια πρώιμη διοργάνωση του φεστιβάλ το 1981, έγραψε ότι ο σκηνοθέτης του βραβευμένου με Όσκαρ Ordinary People (Συνηθισμένοι Άνθρωποι) ήλπιζε το Sundance Institute να γίνει «κόμβος για ανεξάρτητους κινηματογραφιστές που δουλεύουν έξω από το σύστημα του Χόλιγουντ».
Ο ίδιος ο Ρέντφορντ είχε παραδεχθεί στον Έμπερτ: «Ξεκινήσαμε αυτό το εγχείρημα χωρίς μεγάλες προσδοκίες… Δεν έχω ιδέα πώς θα εξελιχθεί. Ξέρω μόνο ότι γίνεται όλο και πιο δύσκολο να διανεμηθεί μια ταινία σωστά σ’ αυτή τη χώρα, εκτός κι αν έχει τη δυνατότητα να αποφέρει εκατομμύρια δολάρια».
Για τις πρώτες δέκα χαμηλού προϋπολογισμού ταινίες που επιλέχθηκαν είχε πει: «Έχουν μεγάλη προοπτική και, υποθέτω, η ιδέα είναι ότι θα γίνουν καλύτερες αν οι δημιουργοί τους έχουν την ευκαιρία να δουλέψουν πάνω σε αυτές με έμπειρους επαγγελματίες».
Η ιστορία τον δικαίωσε.
Το πρόγραμμα ανάπτυξης του Sundance Institute συνεχίζει μέχρι σήμερα, υπό την καθοδήγηση της ιδρύτριας διευθύντριας Μισέλ Σάτερ. Μέσα από το εργαστήριο αυτό, η Gina Prince-Bythewood μετέφερε το Love and Basketball από το σενάριο στη μεγάλη οθόνη το 2000, ενώ οι Daniel Kwan και Daniel Scheinert ανέπτυξαν το ξεχωριστό ύφος αφήγησης που τους οδήγησε στο οσκαρικό Everything Everywhere All at Once το 2022.
Ανάμεσα στους δημιουργούς που ωφελήθηκαν από τα προγράμματα του Ινστιτούτου – τα οποία τη δεκαετία του ’80 και του ’90 επεκτάθηκαν για να συμπεριλάβουν ντοκιμαντέρ, τηλεοπτικές σειρές, μουσική και άλλες μορφές καθοδήγησης – βρίσκονται οι Πολ Τόμας Άντερσον, Κουέντιν Ταραντίνο, Νία ΝταΚόστα, Τάικα Γουατίτι, Ράιαν Κούγκλερ και Λούλου Γουάνγκ.
Η στάση του απέναντι στη βιομηχανία του θεάματος ήταν ξεκάθαρη: ο κινηματογράφος δεν είναι μόνο προϊόν, αλλά εργαλείο δημοκρατίας και κοινωνικού διαλόγου.
«Πόσα από αυτά τα ξεχωριστά έργα δεν θα είχαν δει ποτέ το φως της ημέρας χωρίς τη Μισέλ, χωρίς το όραμα του Ρόμπερτ Ρέντφορντ, χωρίς αυτό το μοναδικό μέρος;» είπε η σκηνοθέτης Prince-Bythewood στο Associated Press.
To άρθρο Πώς ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ άλλαξε τον κινηματογράφο με το Φεστιβάλ Sundance δημοσιεύτηκε στο NewsIT .
