Οι ΗΠΑ είναι σε ένα εξαιρετικά κρίσιμο σταυροδρόμι για την κοινωνική συνοχή τους. Δεν είναι τυχαίο πως τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα βαθύ κοινωνικό, οικονομικό, πολιτισμικό και τελικά πολιτικό χάσμα που έχει οδηγήσει πολλούς αναλυτές να μιλούν για δύο διαφορετικές κοινωνίες. Αυτή η συνθήκη είναι η χειρότερη δυνατή για το φαινόμενο της πόλωσης, το οποίο γίνεται εντονότερο όταν έχουν δημιουργηθεί δύο πόλοι, όπου ο ένας πιστεύει πως δεν μπορεί να συναντηθεί με τον άλλον. Δυστυχώς αυτό συμβαίνει τα τελευταία χρόνια και το διαπιστώσαμε με τον πλέον δυσάρεστο τρόπο το 2021 με την εισβολή στο Καπιτώλιο, τη μαύρη στιγμή για τη σύγχρονη δημοκρατία των ΗΠΑ.
Η δολοφονία του Κερκ σίγουρα θα επηρεάσει την ήδη πολωμένη συνθήκη. Δεν ήταν μια τυχαία προσωπικότητα, αλλά πιθανότατα η πλέον επιδραστική φωνή της συντηρητικής Δεξιάς στις ΗΠΑ, που σε αρκετές φορές διατύπωνε και διχαστικό λόγο, στοχοποιώντας την Αριστερά και κινήματα δικαιωμάτων. Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε πως κατά την τελευταία φάση της προηγούμενης προεδρίας του ο Ντόναλντ Τραμπ είχε αναδείξει τον βίαιο εξτρεμισμό και την εσωτερική τρομοκρατία ως την κυρίαρχη απειλή για την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό πως είχε αναλάβει πρωτοβουλία να αναγορεύσει τους Antifa σε τρομοκρατική οργάνωση.
Είναι κρίσιμο όμως να δούμε τους δομικούς παράγοντες που έχουν δημιουργήσει το υπόστρωμα του βίαιου εξτρεμισμού στις ΗΠΑ.
Η πόλωση της κοινωνίας και η σύγκρουση των ταυτοτήτων
Στις ΗΠΑ, τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια έντονη ταυτοτική αντιπαράθεση που έχει δημιουργήσει διαιρετικές τομές γύρω από πολλά θέματα και έχει συντελέσει στην πόλωση της κοινωνίας σε πανεθνικό επίπεδο, αλλά και των τοπικών κοινωνιών.
Οι θεωρίες συνωμοσίας και τα αντιδραστικά κινήματα
Σε αντίδραση προς τα κινήματα διεκδίκησης δικαιωμάτων και της λεγόμενης woke κουλτούρας, έχουν αναπτυχθεί αντιδραστικά κινήματα διαμαρτυρίας, στα οποία μπορούμε να εντάξουμε και τον Κερκ, ενώ έχουν βρει έδαφος πολλές θεωρίες συνωμοσίας, όπως η QAnon και η Μεγάλη Αντικατάσταση, που επηρεάζουν άτομα και ομάδες.
Η διασπορά της βίας και η οπλοκατοχή
Εχουμε δει εκατοντάδες περιστατικά βίας με μαζικές επιθέσεις σε πολίτες, κυρίως σε σχολεία ή δημόσιους χώρους, από διαφορετικούς βίαιους δρώντες, είτε μοναχικούς είτε μέλη βίαιων ομάδων. Σε αυτή τη συνθήκη πρέπει να προσθέσουμε και την κουλτούρα της βίας, η οποία επηρεάζει καταλυτικά νέους ανθρώπους (μουσική, κόμικ, online παιχνίδια, μέσα κοινωνικής δικτύωσης κ.τ.λ.). Σε αυτή την περίπτωση, αποτελούν σημαντική παράμετρο τα προβλήματα ψυχικής υγείας.
Η άνοδος του ακροδεξιού εξτρεμισμού
Δεν μπορούμε να προσπεράσουμε τη ραγδαία ενίσχυση του ακροδεξιού βίαιου εξτρεμισμού στις ΗΠΑ, οργανωμένου είτε γύρω από ιδεολογίες και θεωρίες συνωμοσίας είτε γύρω από κινήματα αντίδρασης, ακόμα και στη λογική των μοναχικών δρώντων, που τους κινητοποιεί μια θεωρία συνωμοσίας. Μια αύξηση που δυστυχώς κινητοποιεί και την αντίδραση από άλλες μορφές βίαιου εξτρεμισμού, ακροαριστερού ή/και ισλαμιστικού.
Μπορούν να αναδειχθούν προφανώς και άλλες παράμετροι, όπως οι υβριδικές επιχειρήσεις από ξένες δυνάμεις, όπως για παράδειγμα η εκστρατεία παραπληροφόρησης της Ρωσίας κατά την περίοδο των εκλογών του 2016.
Το κρίσιμο όμως είναι πως οι ΗΠΑ είναι πλέον σε μια φάση καμπής, η οποία χαρακτηρίζεται από αποφάσεις όπως η αξιοποίηση της Εθνοφρουράς για την εσωτερική ασφάλεια. Η πόλωση έχει αρχίσει να αποκτά χαρακτηριστικά πολιτισμικού διχασμού και αυτός μπορεί να οδηγήσει σε κλιμάκωση της βίας σε σημείο που δεν μπορεί να ελεγχθεί. Είναι περισσότερο απαραίτητη από ποτέ μια πρωτοβουλία καταλλαγής και υποχώρησης της πόλωσης, αλλά δεν είναι εμφανές ποιος θα μπορούσε να την αναλάβει.
Ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι δρ Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών, κύριος ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ
