Η δημοκρατία ξεκινά τοπικά. Και αν δεν την υπερασπιστούμε στις πόλεις μας, διακινδυνεύουμε να τη χάσουμε παντού. Αυτή ήταν η κοινή παραδοχή των ευρωπαίων δημάρχων που την προηγούμενη βδομάδα βρεθήκαμε έξω από το Silivri, τη μονάδα υψηλής ασφαλείας, όπου ο Ekrem İmamoğlu, ο εκλεγμένος ηγέτης της μεγαλύτερης πόλης της Ευρώπης, είναι φυλακισμένος εδώ και περίπου 6 μήνες.
Δυστυχώς, οι εξελίξεις επιβεβαίωσαν γρήγορα τους φόβους μας. Τουρκικό δικαστήριο καθαίρεσε την εκλεγμένη ηγεσία του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP) στην Κωνσταντινούπολη, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, και σε λίγες μέρες δεν αποκλείεται με μια ακόμη δικαστική απόφαση να καθαιρεθεί και ο πρόεδρος του CHP, Οζγκιούρ Οζέλ.
Παρά τις ανησυχητικές εξελίξεις, η αίσθηση από την επίσκεψή μας στις φυλακές Silivri, δεν είχε ίχνος απογοήτευσης και παραίτησης. Μαζί μας, έξω από τις φυλακές, πανό υψωμένα από την τουρκική κοινωνία, δίπλα μας συνάδελφοι από τη δημοτική ομάδα του Ekrem και γύρω μας μια ήσυχη αλλά αποφασιστική ομάδα υποστηρικτών του. Παρούσα, η σύζυγος του İmamoğlu, η Dilek, που παρά τις απειλές κατά της οικογένειάς της, έχει γίνει μια ήρεμη, αλλά ταυτόχρονα ισχυρή φωνή, υπέρ της δικαιοσύνης.
Αυτό που μας εντυπωσίασε περισσότερο δεν ήταν η απουσία του ανθρώπου που είχαμε ταξιδέψει να δούμε και στον οποίο οι εθνικές αρχές είχαν αρνηθεί την πρόσβαση σε αυτόν, αλλά η παρουσία των αξιών του, που αντηχούσε σε κάθε φωνή συμπαράστασης που μίλησε γι’ αυτόν.
Η ελπίδα, καταλάβαμε, δεν περιορίζεται από τα τείχη της φυλακής. Ακόμη και από τα κάγκελα, ο İmamoğlu ενθαρρύνει την ομάδα του να συνεχίσει τον αγώνα και επιμένει ότι η δουλειά για μια πιο συμπεριληπτική, βιώσιμη Κωνσταντινούπολη πρέπει να συνεχιστεί.
Ο İmamoğlu δεν είναι ο μόνος στόχος. Δεκάδες δήμαρχοι, όλοι της αντιπολίτευσης, έχουν συλληφθεί τους τελευταίους μήνες. Το μήνυμα είναι σαφές: κάθε τοπικός ηγέτης, που τολμά να διοικήσει διαφορετικά, που αποτελεί απειλή στον έλεγχο της κεντρικής κυβέρνησης, θα τιμωρείται.
Η Κωνσταντινούπολη είναι η οικονομική μηχανή της χώρας, αλλά η δημοκρατική εντολή των πολιτών της καταστρέφεται μεθοδικά και σταδιακά. Και αυτό δεν πρέπει να περνά απαρατήρητο από τις Βρυξέλλες.
Η Τουρκία παραμένει υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ, όμως απομακρύνεται από τις θεμελιώδεις αξίες της Ευρώπης, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Το να κλείνει η Ευρώπη τα μάτια στις συστημικές ελλείψεις στην ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, τις πολιτικές ελευθερίες και τις επιθέσεις στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, στέλνει ένα επικίνδυνο μήνυμα – όχι μόνο στην Άγκυρα, αλλά και σε άλλα καθεστώτα. Δεν πρέπει να περνά απαρατήρητο ούτε από τους δημάρχους σε όλη την Ευρώπη.
Οι ηγέτες των πόλεων δεν είναι απλώς τοπικοί διαχειριστές – είμαστε οι υπερασπιστές των δημοκρατικών αξιών. Μέσα στην ιστορία, οι πόλεις υπήρξαν χώροι αποδοχής, διαφορετικότητας και διαλόγου. Αυτό τις καθιστά τόσο απειλητικές για τα αυταρχικά καθεστώτα. Φοβούνται το παράδειγμα.
Μέχρι τώρα, η αντίδραση της ΕΕ ήταν αδύναμη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρά τη ρητορική για την υπεράσπιση των ευρωπαϊκών αξιών, φαίνεται απρόθυμη να ενεργήσει.
Ομως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αποδυνάμωση της δημοκρατίας δεν συμβαίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Ξεκινά με νομικές παρενοχλήσεις, περικοπές προϋπολογισμών και παραπληροφόρηση. Μετά επιταχύνεται.
Γι’ αυτό οι ευρωπαίοι δήμαρχοι, θα συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε τον Ekrem. Γιατί η τοπική δημοκρατία είναι το θεμέλιο των ευρωπαϊκών αξιών. Αλλωστε το χρωστάμε στον İmamoğlu και σε κάθε ηγέτη πόλης που ρισκάρει την ελευθερία του για τους πολίτες του.
Ο Χάρης Δούκας είναι δήμαρχος Αθηναίων και μέλος της ΕΕ των Eurocities
