Ήταν 7 Σεπτεμβρίου του 1999, όταν λίγα λεπτά πριν τις 3μμ και συγκεκριμένα στις 2:56:50 το λεκανοπέδιο της Αττικής χτυπήθηκε από το σεισμό των 5,9 Ρίχτερ, που είχε επίκεντρο μόλις 18 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνα, ανάμεσα στις Αχαρνές και τον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας. Το εστιακό του βάθος ήταν από 9 μέχρι 14 χιλιόμετρα. Η μετασεισμική δραστηριότητα ήταν έντονη και διήρκεσε αρκετούς μήνες.
Οι συνέπειες του κύριου σεισμού ήταν τραγικές, καθώς 143 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, οι τραυματίες ήταν εκατοντάδες και χιλιάδες οι άστεγοι. Τις πιο τραγικές συνέπειες τις είχαμε σε κτίρια που κατέρρευσαν όπως η επιχείρηση Ρικομέξ που είχε σαν συνέπεια 39 νεκρούς
Οι πρώτες στιγμές ήταν το απόλυτο χάος, καθώς ο τρόμος, ο πανικός, η έλλειψη πληροφόρησης, οι διακοπές ρεύματος, οι συναγερμοί που ηχούσαν, οι θόρυβοι από θραύσεις υαλοπινάκων, το μπλοκάρισμα των τηλεπικοινωνιών λόγω της υπερφόρτωσης των δικτύων, η αγωνία για συγγενείς και φίλους και αργότερα η αναζήτηση αγνοουμένων στα σημεία που επλήγησαν περισσότερο, δημιουργούσαν, ένα εφιαλτικό τοπίο.
Αυτοκίνητα μποτιλιαρίστηκαν στην προσπάθεια να αναζητήσουν ανοιχτά σημεία, ενώ οι προσπάθειες για εφοδιασμό με καύσιμα συχνά ήταν ανεπιτυχείς αφού οι διακοπές του ρεύματος επηρέαζαν και τα βενζινάδικα.
Ακολούθησαν οι διανυκτερεύσεις σε πάρκα, άλση, πλατείες, αυτοκίνητα και μετά το στήσιμο πρόχειρων καταυλισμών.
Στους Θρακομακεδόνες, τις επόμενες ημέρες, το 84% των σπιτιών χαρακτηρίστηκε κόκκινο ή κίτρινο, στα Άνω Λιόσια το 64% και στη Φυλή το 56%.
Περίπου 6.000 οικογένειες διέμεναν σε κτίρια που κατέρρευσαν ή έπρεπε να κατεδαφιστούν, ενώ το 7% των κτιρίων στο λεκανοπέδιο της Αττικής, επλήγησαν από το σεισμό, τα περισσότερα από αυτά ήταν στις περιοχές Άνω Λιόσια, Φυλή, Αχαρνές και Θρακομακεδόνες. Συνολικά τα κτίρια που υπέστησαν βλάβες κατά το σεισμό του 1999 ήταν τετραπλάσια του 1981.
Το επόμενο διάστημα μετά το σεισμό, συχνές ήταν οι καταγγελίες για χώρους εργασίας όπου αν και τα συνεργεία είχαν τοποθετήσει σήμανση για ανάγκη επανελέγχου της καταλληλότητας των κτιριακών εγκαταστάσεων, αυτή είτε «εξαφανίζονταν» (συνήθως με βάψιμο), είτε όχι και οι εργαζόμενοι υποχρεώνονταν να προσέλθουν για εργασία σε ανασφαλές περιβάλλον, μέσα σε κτίρια που εκκρεμούσε ο έλεγχος και σε περίοδο που συνεχίζονταν οι μετασεισμικές δονήσεις.
Στη Νέα Φιλαδέλφεια και στη Μεταμόρφωση η κατάρρευση πολυκατοικιών, αλλά και στις επιχειρήσεις ΒΙΟΚΥΤ, ΦΟΥΡΛΗΣ, ΦΙΑΛΟΠΛΑΣΤ, ΦΑΡΑΝ, γράφτηκε ο τραγικός επίλογος για τους ανθρώπους που βρέθηκαν εκεί τη συγκεκριμένη αποφράδα ώρα.
Το συγκλονιστικότερο δράμα ήταν αυτό που συνέβη στην επιχείριση Ρικομέξ, που όπως προαναφέραμε στα συντρίμμια της χάθηκαν 39 ζωές. Το 2004 η Ρικομέξ κήρυξε πτώχευση, η εκδίκαση της υπόθεσης το 2007, για την κατάρρευση του εργοστασίου, είχε σαν αποτέλεσμα να απαλλαγούν οι 33 κατηγορούμενοι, με αρκετούς συγγενείς θυμάτων να εκφράζουν την άποψη ότι η αιτιολογία της απόφασης ήταν ασαφής. Μπορεί μετά από ψυχοφθόρα πολύχρονη καθυστέρηση στις αίθουσες των δικαστηρίων και στους λαβύρινθους της γραφειοκρατίας, να δόθηκαν αποζημιώσεις στους συγγενείς των θυμάτων, αλλά οι άνθρωποι δεν γυρίζουν πίσω.
Επίσης με καθυστέρηση χρόνων και με απόφαση του ΣτΕ το 2010, η Νομαρχία κατέβαλε τελικά το 2012 αποζημιώσεις, καθώς κρίθηκε ότι έχει αυτοτελείς ευθύνες για τη μη διενέργεια σωστών ελέγχων στην κατασκευή του εργοστασίου.
Ανθρώπινες ιστορίες
Συγκλονιστική ήταν η ιστορία της Εύης Σοφίλου, που ανασύρθηκε ζωντανή από τα χαλάσματα της Ρικομέξ, μετά από 46 ώρες, δυστυχώς δεν συνέβη το ίδιο και με τον Ανδρέα Μηλαΐτη, που βρίσκονταν σχεδόν δίπλα της. Η ζωή και ο θάνατος μερικές φορές «χωρίζονται» από μερικά εκατοστά.
Ο Ανδρέας Μηλαΐτης υπήρξε φίλος του γράφοντος και εκτός από την κηδεία, μου έχουν μείνει ακόμα στο ετήσιο μνημόσυνο του 2000, τα λόγια του παπά στο νεκροταφείο Ζωγράφου, που μίλησε οργισμένος για την αδικία όχι μόνο του συγκεκριμένου θανάτου, αλλά όλων των θανάτων που προέκυψαν από ελλιπείς υποδομές, πλαστά πιστοποιητικά και γενικά από το κυνήγι του κέρδους, που γράφει στα παλιά του τα παπούτσια τις ανθρώπινες ζωές.
Για την ιστορία, αθώοι κατά πλειοψηφία, έξι προς έναν, κηρύχθηκαν ο αρχιτέκτονας και ο πολιτικός μηχανικός της ΡΙΚΟΜΕΞ, από το Δευτεροβάθμιο Κακουργιοδικείο.
Ο αδελφός του Νίκος Μηλαΐτης (που δυστυχώς σήμερα δεν βρίσκεται εν ζωή), είχε δηλώσει στη δημοσιογράφο Άννα Στεργίου στην Ελευθεροτυπία στις 6 Σεπτεμβρίου 2000: «Δεν μπορώ ν’ ακούω ότι ο θάνατός τους ήταν θέλημα Θεού… Γιατί δεν έπεσε το κτίριο που ήταν μόλις δέκα μέτρα από τη “Ρικομέξ”; Γιατί εκεί όλοι σώθηκαν κι εδώ είχαμε πάνω από 40 νεκρούς; Δεν είναι δυνατόν να έχουν γίνει πέντε φορές συστάσεις από την Πολεοδομία στη “Ρικομέξ”, πριν από το σεισμό, και να μην υπάρχουν ευθύνες. Εδώ πρέπει να’ χουν γίνει πράγματα και θαύματα…».
Τραγική ειρωνεία ήταν ότι ο Νίκος Μηλαΐτης, λίγο καιρό πριν είχε κάνει αίτηση πρόσληψης στη Ρικομέξ που απορρίφθηκε, ενώ ο εργαζόμενος που προσελήφθη ήταν μεταξύ των θυμάτων.
Ο σεισμός της 7ης Σεπτεμβρίου 1999 είναι ο φονικότερος των τελευταίων 50 χρόνων στη χώρα μας και προκλήθηκε από την ενεργοποίηση δύο ρηγμάτων, με το ένα να εκτείνεται μέχρι τον κόλπο της Ελευσίνας.
Έρευνα: Nάσος Μπράτσος
www.ertnews.gr
