Οι αναμνήσεις είναι σαν τους κόκκους της άμμου που γλιστρούν ανεπιστρεπτί, όσο κι αν προσπαθούμε να τις συγκρατήσουμε. Υπάρχει, ωστόσο, ένα εξαιρετικά μικρό ποσοστό ανθρώπων που θυμούνται σχεδόν κάθε μέρα της ζωής τους με εξαιρετική ακρίβεια.
Παγκοσμίως, λιγότερα από 100 άτομα πιστεύεται ότι πάσχουν από υπερθυμησία ή Εξαιρετικά Ανώτερη Αυτοβιογραφική Μνήμη (HSAM). Η υπερθυμησία- η οποία περιγράφηκε για πρώτη φορά το 2006- αποτελεί μια εξαιρετικά σπάνια νευροψυχολογική κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από αποκλειστικά ισχυρή μνήμη για προσωπικά γεγονότα.
Τώρα, μια νέα μελέτη περιγράφει την περίπτωση μιας έφηβης, που για λόγους ανωνυμίας ονομάζεται TL, η οποία διαθέτει την ικανότητα να ανακαλεί πλήθος προσωπικών γεγονότων από τη ζωή της. Η μελέτη της TL αποτελεί την πρώτη συστηματική αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο άτομα με αυτή την κατάσταση ανακαλούν γεγονότα του παρελθόντος και φαντάζονται προσωπικά γεγονότα στο μέλλον. Η περίπτωσή της θα μπορούσε να βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα πώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος κωδικοποιεί, ανακτά ή απορρίπτει αναμνήσεις, διαμορφώνοντας έτσι μια αίσθηση ταυτότητας και συνέχειας.
«Σε αυτά τα άτομα οι αναμνήσεις καταγράφονται προσεκτικά ανά ημερομηνία», εξηγεί η νευροψυχολόγος και επικεφαλής της μελέτης, Βαλεντίνα Λα Κόρτε από το Πανεπιστήμιο Paris Cité. «Μερικοί μπορούν να περιγράψουν λεπτομερώς τι έκαναν στις 6 Ιουλίου 2002 και να ξαναβιώσουν τα συναισθήματα και τις αισθήσεις εκείνης της ημέρας» συνεχίζει.
Από παιδί, η TL μπορούσε να ταξιδεύει νοητά πίσω στον χρόνο και να ανακαλεί τις αναμνήσεις της με ζωντανές λεπτομέρειες, συχνά από διαφορετικές οπτικές γωνίες, σαν να ήταν πανταχού παρούσα στο γεγονός. Όταν ήταν 8 ετών, αποκάλυψε αυτή την ικανότητα στους φίλους της, οι οποίοι δεν την πίστεψαν και την κατηγόρησαν ότι λέει ψέματα.
«Συνειδητοποίησε ότι το μυαλό της λειτουργούσε διαφορετικά και, από φόβο μήπως φανεί περίεργη στους άλλους, το αποκάλυψε για πρώτη φορά στην οικογένειά της σε ηλικία 16 ετών», αναφέρουν η Λα Κόρτε και οι συνεργάτες της.
Στα 17 της, η TL αποφάσισε να μοιραστεί την ιστορία της με το ευρύ κοινό. Σε ένα τεστ μνήμης, η TL κλήθηκε να ανακαλέσει τέσσερα προσωπικά γεγονότα από πέντε περιόδους της ζωής της. Η ικανότητά της να ανακαλεί λεπτομέρειες ήταν στην κορυφή του κανονικού μέσου όρου, σύμφωνα με την σημερινή αποδεκτή διάγνωση της υπερθυμησίας.
Πώς αποθηκεύονται οι αναμνήσεις στην περίπτωση της έφηβης
Στην περίπτωση της έφηβης, οι πληροφορίες και τα γεγονότα που δεν φέρουν συναισθηματικό βάρος δεν αποθηκεύονται μαζί με τις νοητικές εικόνες και χρειάζεται προσπάθεια για να τις ανακαλέσει. Αυτές, τις ονομάζει «μαύρες αναμνήσεις». Στο μυαλό της, η TL έχει δημιουργήσει ένα ορθογώνιο λευκό δωμάτιο, με χαμηλό ταβάνι, στο οποίο αποθηκεύονται όλες οι προσωπικές της αναμνήσεις, οι οποίες είναι συναισθηματικά φορτισμένες. Κάθε αντικείμενο, φωτογραφία ή βιβλίο έχει τη θέση του και μπορεί να το ανακαλέσει όποτε θέλει. Οι αναμνήσεις της είναι ταξινομημένες χρονολογικά και οι λεπτομέρειες είναι πιο θολές όσο πιο παλιές είναι.
«Κατά προσέγγιση», σημειώνει η μελέτη, «η TL μπορούσε να θυμηθεί λεπτομέρειες από τον περασμένο μήνα, τους μήνες των τελευταίων δύο ετών και μόνο τα έτη για πιο παλιές αναμνήσεις».
Αδυνατώντας να ξεχάσει τις αρνητικές αναμνήσεις, η TL τις αποθηκεύει μέσα σε ένα «σεντούκι» που βρίσκεται στο λευκό δωμάτιο. Εκεί φυλάσσει, για παράδειγμα, τις αναμνήσεις από τον θάνατο του παππού της. Το λευκό δωμάτιο συνδέεται και με άλλα δωμάτια στα οποία μπορεί να καταφύγει όταν τα συναισθήματά της φουντώνουν. Έχει ένα δωμάτιο στο οποίο πάει για να ηρεμήσει όταν θυμώνει. Αν προσπαθεί να λύσει ένα πρόβλημα, κλείνεται σε ένα μικρό, άδειο «δωμάτιο προβλημάτων» χωρίς περισπασμούς.
Αν και η παρούσα μελέτη δεν εστιάζει στις δυσκολίες της υπερθυμησίας, άλλα άτομα με την πάθηση, αναφέρουν ότι η συνεχή ροή αναμνήσεων είναι «ασταμάτητη, ανεξέλεγκτη και αυτόματη».
«Είναι δύσκολο να γενικεύσουμε τα ευρήματα για την υπερθυμησία, αφού βασίζονται σε λίγες περιπτώσεις. Επηρεάζει η γήρανση τις αναμνήσεις αυτών των ατόμων; Εξαρτάται η ικανότητα νοητικού ταξιδιού από την ηλικία; Μπορούν να μάθουν να ελέγχουν τη συσσώρευση αναμνήσεων;» αναρωτιέται η Λα Κόρτε.
«Έχουμε πολλές ερωτήσεις και πολλά πράγματα να ανακαλύψουμε ακόμη. Μπροστά μας ανοίγεται μια συναρπαστική οδός έρευνας» καταλήγει η ερευνήτρια.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Neurocase.
ΠΗΓΗ: Science Alert
www.ertnews.gr
