Ζούμε στην εποχή που πολλοί υποστηρίζουν ότι η τεχνολογία μας έχει αποξενώσει και οι πραγματικές ουσιαστικές σχέσεις λιγοστεύουν. Και αν πράγματι η τεχνολογία και η συνεχής εξέλιξή της έχει οδηγήσει ως έναν βαθμό στη μοναχικότητα, δεν ήταν πάντα έτσι. Στα χρόνια του gaming η τεχνολογία μας έφερε πιο κοντά, καθώς ένα παιχνίδι ήταν αρκετό για να δημιουργήσει παρέες ή και ολόκληρες κοινότητες.
Το gaming δημιούργησε κοινότητες στις οθόνες
Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ΄80 και ιδιαίτερα στη δεκαετία του ΄90, τα videogames κυριαρχούσαν στην καθημερινότητα των νέων. Οι κονσόλες της Nintendo και της Sony αλλά και τα LAN parties στις αρχές των ΄00s δημιούργησαν μία κουλτούρα συλλογικότητας, καθώς αυτό που έμοιαζε με ένα απλό παιχνίδι είχε μετατραπεί σε συναντήσεις φίλων οι οποίοι περνούσαν αμέτρητες ώρες παίζοντας διάφορα online games. Ιδιαίτερα μέσα από το multiplayer gaming γεννήθηκαν ψηφιακές κοινότητες, που λειτούργησαν σαν μία δεύτερη οικογένεια για τους παίκτες, οι οποίοι έβρισκαν μία νέα ταυτότητα, αποδοχή και συντροφικότητα σε έναν χώρο όπου οι γεωγραφικές αποστάσεις έπαυαν να έχουν σημασία.
Από την κοινωνικότητα στην απομόνωση
Η τεχνολογία, αρχικά, ήταν αυτή που έφερε κοντά τους ανθρώπους, ωστόσο με το πέρασμα του χρόνου άρχισε να δημιουργεί αποστάσεις. Το social gaming και τα LAN parties αντικαταστάθηκαν δίνοντας τη θέση τους σε πιο εξατομικευμένες εμπειρίες, ενώ η μετάβαση στο streaming και το esports άλλαξαν τον ρόλο του παίκτη, μετατρέποντάς τον από ένα ενεργό μέλος μιας ομάδας, σε έναν μοναχικό gamer ή και απλό θεατή. Την ίδια ώρα τα κοινωνικά δίκτυα και η υπερβολική συνδεσιμότητα οδήγησαν σε μία νέα, έντονη αντίφαση, με πολλούς να παραμένουν “συνδεδεμένοι” αλλά να αισθάνονται πιο μοναχικοί από ποτέ. Και κάπου εκεί εμφανίζονται και οι πρώτοι AI συνομιλητές.
Η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται συνεχής άνοδος της χρήσης εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, με χαρακτηριστικά παραδείγματα το Replica και το Character.ai, τα οποία υπόσχονται να χαρίσουν συντροφιά, κατανόηση και επικοινωνία χωρίς κριτική. Ιδιαίτερη αύξηση της χρήσης αυτών των εφαρμογών παρατηρείται στους έφηβους και τους νέους, οι οποίοι στράφηκαν σε αυτά τα εργαλεία βλέποντας ένα τρόπο να ξεπεράσουν τη μοναξιά τους. Μεγάλο ποσοστό των νέων περνά όλο και περισσότερο χρόνο με AI “φίλους” με αρκετούς από αυτούς να δηλώνουν ότι αισθάνονται πιο άνετα να μοιραστούν σκέψεις σε μία συνομιλία με AI παρά με κάποιον άνθρωπο.
Παρ΄όλα αυτά, ψυχολόγοι επισημαίνουν πως η “τεχνητή οικειότητα” μπορεί να οδηγήσει σε μία πλήρη αποξένωση από τις πραγματικές, ανθρώπινες σχέσεις. Μπορεί η άμεση διαθεσιμότητα και η “υπακοή” των AI companions να δημιουργεί μία ψευδαίσθηση της ιδανικής παρέας, ωστόσο πέρα από την αποξένωση που επιφέρει, δεν εκπαιδεύει τον άνθρωπο στις δυσκολίες, τις συγκρούσεις και τις ανταλλαγές που χρειάζονται οι ανθρώπινες σχέσεις.
Η μετάβαση από το gaming στο AI
Το gaming στη δεκαετία του 2000 έφερνε κοινότητες και παρέες μπροστά σε μία οθόνη δημιουργώντας μία αίσθηση συλλογικότητας. Αντίθετα, το AI της σημερινής εποχής προσφέρει κυρίως μοναχικές εμπειρίες που βασίζονται σε μία απρόσωπη συνομιλία. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για μία πολιτισμική μετάβαση όπου η χαρά του “μαζί” δίνει τη θέση της στην αποξένωση από τις ανθρώπινες σχέσεις που μπορεί να προκαλεί το AI και η τεχνολογία. Μένει να δούμε που μπορεί να φτάσει αυτή η σχέση αλληλεξάρτησης με το AI, καθώς είναι σημαντικό να μάθουμε να αξιοποιούμε σωστά τις δυνατότητες που μας προσφέρει η τεχνολογία. Στόχος είναι να δημιουργήσουμε γέφυρες που θα μας οδηγήσουν και πάλι σε πραγματικές σχέσεις και κοινότητες, χωρίς όμως να λειτουργεί ως υποκατάστατο των ανθρώπινων σχέσεων.
Τελικά η τεχνολογία επηρεάζει τη ζωή μας ανάλογα με τον τρόπο που την χρησιμοποιούμε. Από τη συλλογικότητα και την αίσθηση της ομάδας που καλλιέργησε το gaming, στην μοναχικότητα που συχνά φέρνει το AI, η διαδρομή δεν είναι τυχαία, καθώς αντανακλά την αλλαγή στους ρυθμούς της κοινωνίας μας, στις προτεραιότητες και στις μορφές επικοινωνίας μας. Ζητούμενο πλέον είναι η ισορροπία ανάμεσα στο μέλλον και το παρελθόν και με στόχο να βρούμε τρόπους ώστε η τεχνολογία να συνεχίσει να μας ενώνει και όχι να μας απομακρύνει.
